JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS
http://www.newjournal.org/ Volume–29_Issue-2_May_2023
215
YER OSTI GAZ SAQLASH INSHOOTLARINI TASHKIL QILISH
USULLARI VA ULARNING HOZIRGI KUNDAGI AHAMIYATI
Xabibullayev S.Sh - dots.PhD.ToshDTU
Murodov A.I - doktorantQMII
Mamatova N.N. - magistr ToshDTU
Mamatova D.N. - ass. QIAI
Annotatsiya
Ushbu maqolada yer osti gaz saqlash inshootlarining vazifasi, hozirgi kunda
iste’molchilar va xalq xo’jaligidagi o’rni va ahamiyati,
gazni yer ostida saqlash
inshootlarini tashkil qilish bosqichlari, O’zbekistonda mavjud gaz saqlash inshootlari
haqida ma’lumot keltirib o’tilgan.
В данной статье представлена информация о функции подземных
газохранилищ, их месте и значении в настоящее время для потребителей и
народного хозяйства, этапах организации
подземных газохранилищ,
существующих газохранилищах в Узбекистане.
This article provides information about the function of underground gas storage
facilities, the current role and importance in consumers and the national economy,
stages of the organization of gas underground storage facilities, gas storage facilities
available in Uzbekistan.
Kalit so’zlar: gazni yer ostida saqlash inshootlari, quduq tubi,
texnologik
jarayonlar, bosim ko’rsatkichlari, mavsumiy notekisliklar, magistral quvurlar.
Ключевые слова: подземные сооружения хранения газа, дно скважины,
технологические процессы, манометры, сезонные неровности, магистральные
трубы.
Keywords: gas
underground storage facilities, well bottom, technological
processes, pressure indicators, seasonal irregularities, trunk pipes.
Dunyo bo’ylab iste’molchilar sonining oshishi bilan butun dunyoda gazga
bo’lgan ehtiyoj ortib bormoqda. Ayniqsa mavsumiy notekisliklarni
bartaraf etish
uchun gaz saqlash inshootlariga ehtiyoj tug’iladi. Dunyo rivojlangan mamlakatlarida
yoqilg‘i energiyalariga bo‘lgan ehtiyoj ortib borgan sari ularni zaxirasini yig‘ish xam
zarur bo‘lib bormoqda. Neft va gaz sanoati rivojlana boshlangach gazdan foydalanish
ham aholiga ham sanoat uchun birdek o‘sib bordi. Mamlakat iqtisodiyotini o‘sishida
va aholi hayotini yaxshilanishi uchun neft va gaz arzon energiya manba’asi
hisoblanadi. Neft asosan yonuvchi yoqilg‘i mahsulotlari, farmatsevtika, polimer
buyumlar va yo‘l sohalarida ishlatish uchun foydalaniladi.
Gazdan avvallari faqat
isitish uchun foydalanilgan bo‘lsa, olimlarning gazning ustida uzoq izlanishlaridan
so‘ng avtomobillar uchun gaz ballonlariga siqib yoqilg‘i sifatida foydalanilyapti.
Yer yuzida aholining turli ob-havoli mintaqalarda yashashi ayniqsa qishgi
mavsumda yashash xonadonlar, katta korxonalar va issiqlik uzatish tizimlarida tabiiy
gazga bo‘lgan ehtiyojni oshirib yuboradi. Sovuq ob-havo sharoitida,
magistral
quvurlardagi gazning bosimi tushib ketishi va ko‘zlangan masofaga yetib borishida
uzilishlar yuzaga keladi. Magistral quvurlar liniyasidagi tasodifiy avariyalar, siquv
