YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
34
UMUMIY O‘RTA TA‘LIM MAKTABLARIDA XOSILA MAVZUSINI O‘QITISH
METODIKASI
Tursunaliyeva Nargiza Ravshan qizi
Rishton tumani 32-maktab Texnalogiya o‘qituvchisi
E-mail:
nargiza57889@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.7972930
Ma'lumki, matematika fanini o'qitishda ilg'or va zamonaviy usullardan foydalanish, yangi
informatsion-pedagogik texnologiyalarni tadbiq qilish muhim ahamiyatga ega. Ta'kidlash
joizki, yangi pedagogik texnologiya ta'limning’ma'lum maqsadga yo'naltirilgan shakli, usuli va
vositalarining’maxsulidir. Kuzatuvlar shuni ko'rsatadiki, aksariyat hollarda o'qituvchi dars
jarayonida faqat o'zi ishlaydi, o'quvchilar esa kuzatuvchi bo'lib qolaveradilar.
Ta'limning’bunday ko'rinishi o'quvchilarning’aqliy tafakkurini o'stirmaydi, faolligini
oshirmaydi, ta'lim jarayonidagi ijodiy faoliyatni so'ndiradi.
Ta'limda pedagogik texnologiyalarning’asosiy maqsadi o'qitish tizimida o'quvchini dars
jarayonining’markaziga olib kelish, o'quvchilarni o'quv materialini shunchaki yod
olishlaridan, avtomatik tarzda takrorlashlaridan uzoqlashtirib, mustaqil va ijodiy faoliyatini
rivojlantirish, darsning’faol ishtirokchisiga aylantirishdir. Shundagina o'quvchilar muhim
hayotiy yutuq va muammolar, o'tiladigan mavzularning’amaliyotga tatbiqi bo'yicha o'z fikriga
ega bo'ladi, o'z nuqtai nazarini asoslab bera oladi.
Matematika fanini o'qitishda. O'qituvchi interfaol metodlardan mavzuga muvofiqini tanlay
bilishi muhim hisoblanadi. O'qituvchi interfaol metodlardan avvalo‘oddiydan murakkabga
o'tish nazariyasiga amal qilgan holda foydalanmog'i lozim. Qo'llaniladigan interfaol metodlar
keng’yoritilgan. Bu metodlarning’yutuq va kamchiliklari sanab o'tilgan. Metodlarni qo'llash
bo'yicha namunalar berilgan.
Hosila tushunchasiga olib kelinadigan masalalar
Sodda fizik voqealar: moddiy nuqtaning’to'g'ri chiziqli xarakati va zanjirda tok o'tish
masalasini qaraymiz. Bu voqealarni o'rganish uchun tegishli xarakteristikalar: xarakat tezligi
va tok kuchi tushunchalari kiritiladi.
Nuqta notekis harakatda vaqtning’turli, lekin uzunligi bo'yicha teng’oraliqlarida turlicha yo'l
bosib o'tilishi mumkinligi o'quvchilarga aytib o'tiladi. Demak, notekis harakatni, tekis
harakatdan farqli o'laroq nuqtaning’u yoki bu vaqt oraligida o'tgan yo'li bilan to'liq
harakterlash mumkin emasligi o'qtiriladi. Shu sababli nuqtaning’notekis harakatini
harakterlash uchun vaqtning’biror oraligidagi o'rtacha tezlik tushunchasidan foydalanish
maqsadga muvofiqdir. Hosila tushunchasiga keladigan yana bir muhim masalalardan biri bu
elektr zanjirida tok o'tishi, ya'ni tokning’oniy kattaligi haqidagi masaladir. Buni tushuntirishda
biror tok manbaiga ulangan tok zanjirini kuz oldimizga keltiramiz. g’= g(t) orqali
o'tkazgichning’ko'ndalang’kesimi orqali t vaqt ichida o'tadigan elektr miqdorini kulon
hisobida belgilaymiz. Elektr miqdori vaqtning’funksiyasidir, chunki t vaqtning’har bir
qiymatiga elektr miqdorining’tayin qiymati mos keladi. Elektr miqdorining’vaqt o'tishi bilan
o'zgarish tezligini aniqlash uchun fiziklar tok kuchi tushunchasidan foydalanadilar.
O'zgaruvchan tok zanjirini harakterlash uchun oniy tok kuchi yoki vaqtning’berilgan
momentida tok kuchi tushunchasi kiritiladi
Oliy matematika fanini ilg’or pedagogik tenologiyalarni qo‘llab o‘qitish bo‘yicha umumiy
ko‘rsatmalar O zbekiston Respublikasi taraqqiyotida halqning’boy ma naviy salohiyati va
|
