71
etuvchi xam statik harakterga ega bo’lib, unga razryadning shakllanish vaqti
deyiladi
ф
t
. U boshlang’ich elektronning paydo bo’lish paytidan oraliqning
teshilish vaqtigacha bo’lgan orliqni o’z ichiga oladi.
Impuls frontning etarlicha
davom etishida salt vaqt
t
ham ma’lum axamiyatga ega, chunki u kuchlanishning
nominal qiymatgacha ko’tarilishi uchun ketgan vaqtni bildiradi. Shunday qilib,
umumiy xolda razryadlanish vaqti quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:
ф
c
х
t
t
t
t
.
Agar oraliqqa qo’yilgan impulsning davom etish vaqti azryadlanish
vaqtidan kichik bo’lsa, u xolda quyilgan kuchlanish etarlicha bo’lsa ham
oraliqning teshilishi ro’y
bermaydi, teshilish faqat qo’yilgan impulsning ta’siri
ma’lum davom etgandagina kuzatilishi mumkin.
Maksimal razryadlanish kuchlanish impulsining ta’sir etish vaqtiga
bog’liqliligini
ko’rsatuvchi
bog’lanish
izolyatsiyaning
volt–sekund
harakteristikasi deyiladi. Ionlanish jarayoni rivojlanishining boshlanishi va tezligi
kuchlanishning qiymatiga va volt–sekund harakteristikasiga muvofiq ta’sir
etayotgan impulsning shakliga bog’liq.
Sinashni unifikatsiyalash va izolyatsiya konstruktsiyalarini solishtirish
maqsadida chaqmoqning standart impuls shakli 1,2/50 o’rnatilgan. Volt–sekund
harakteristikasini tajriba yo’li bilan aniqlash uchun
tekshirilayotgan oraliqqa
standart shakldagi impuls beriladi. Har bir impuls kuchlanishining maksimal
qiymatida tajribalar seriyasi o’tkaziladi. SHuning uchun statik chetlashishlarga
moyillik borligi tufayli volt–sekund harakteristikasi nuqtalar soxasi ko’rinishida
tasvirlanadi, va u uchun o’rtacha egri chiziq va razryadlanish vaqtining chetlashish
chegarasi ko’rsatiladi.
Volt–sekund harakteristikasining ko’rinishi oraliqdagi
elektr maydonining
bir jinsli bo’maganlik darajasiga bog’liq. Bir jinsli va zaif bir jinsli bo’magan
elektr maydoni uchun volt–sekund harakteristikasi abstsissa o’qiga parallel to’g’ri
chiziqni ifoda etadi. (2.7- rasm, egri chiziq 1). Razryadlanish vaqtining 1 mks va
72
undan kam vaqti ichida razryadlanish kuchlanishi ko’payib boradi. Buning sababi
bunday oraliqlarda razryadlanish kuchlanishning boshlang’ich qiymatida juda kam
vaqt ichida shakllanish bilan bog’liq. Volt–sekund harakteristikasining qayd
etilgan xususiyati shar–shar elektrodlar orasidagi masofa ularning radiuslaridan
kichik bo’lganda oraliqni amalda bir jinsli maydon
hosil qiladigan oraliq
ko’rinishida qarash imkonini beradi.
Keskin bir jinsli bo’magan maydonli oraliqning volt–sekund harakteris-
tikasi (2.7- rasm, egri chiziq 2) etarlicha katta egrilikka ega,
chunki bunday
oraliqlarda shakllanish vaqti qo’yilgan kuchlanishga bog’liq holda keskin
o’zgaruvchan bo’ladi. Bunday oraliqlar uchun chaqmoqli impulslarda
razryadlanish
kuchlanishi
U
50 Gts chastotada o’zgaruvchan kuchlanishga
qaraganda juda katta qiymatga ega. Razryadanish kuchlanishning bu kuchlanishga
nisbati impuls koeffitsienti deb yuritiladi:
