Yuqori kuchlanish texnikasi

95 
boshi tagidagi potentsial o’sadi va bu razryadlanishning rivojlanishiga 
yordamlashadi. Shunday qilib, sirtiy solishtirma sig’imning o’sishi sirt bo’ylab 
razryadlanish kuchlanishining pasayishiga olib keladi. 
Solishtirma sig’im 
0
С
ning razryadning kechishiga ta’siri shunchalik 
sezilarliki, agar tokning chastotasi qancha katta bo’lsa, sig’imiy o’tkazuvchanlik
S
0

С

ham shuncha katta bo’ladi. Elektrodlar oralig’iga qo’yilgan kuchlanishning 
chastotasini oshira borganimiz sari strimer dielektrik sirtiga yopishishga intiladi. 
Sanoat chastotasi bilan o’zgarayotgan QRK yopik xonalarda ko’llani-
ladigan qurilmalar izolyatorlarining (ichki o’rnatiladigan elektr qurilma-larining) 
asosiy va bosh xarakteristikasi hisoblanadi. Izolyatorning QRK toza va kuruk 
sirtlar 
uchun 
aniqlaniladi. 
Razryadlanish 
kuchlanishini 
solishtirishni 
engillashtirish maqsadida u meyorl atmosfera sharoitiga 
T
P
,386
0


mos keladigan 
nisbiy zichlikka keltiriladi. Shuning uchun izolyatorlarning itxtiyoriy nisbiy 
zichlik uchun aniqlangan QRK havoning meyoriy zichlikdagi kuchlanishiga 
keltiriladi: 

U
U
QRK

.
(3.2) 
Sanoat chastotasidagi QRK havoning namligi oshib borgani sari 
kattalashadi. Ma’lum namlikda aniqlangan QRK meyorini namlikka (11 g/sm
2
) 
keltirish uchun razryadlanish kuchlanishini nomogrammadan aniqlanadigan K 
koeffitsientga ko’paytirish kifoya. U holda meyoriy atmosfera sharoitiga 
keltirilgan quruq razryadlanish kuchlanishini quyidagi formula orqali aniqlaymiz: 

K
U
U
QR


.
(3.3) 
Bu yerda 
QRK
U
- meyoriy nisbiy zichlik 

=1 dagi quruq razryadlanish kuchlanishi. 
Elektrodlar oralig’iga quyilayotgan kuchlanishning maksimal qiymati 141 
kV dan kam bo’lsa, tuzatish koeffitsienti kuchlanishga proportsional bo’ladi. 
Kuchlanish impulsida razryadlanish vaqti 10 mksek bo’lgan holda tuzatish 
koeffitsienti protsentlarda razryadlanishdan oldingi vaqtga nisbatan kamayadi.

96 
Bir qator izolyatsiya konstruktsiyalarida izolyatorning sirti bir jinsli elektr 
maydonining kuch chiziqlari yo’nalishida joylashgan. Bu holda izolyator elektr 
maydonini 
buzmasada, 
izolyatsiya 
konstruktsiyasining 
razryadlanish 
kuchlanishini sezilarli darajada pasaytiradi. Razryadlanish kuchlanishining 
pasayishini sabablaridan biri izolyatsiya materiallari-ning gigroskopligidir. U 
izolyator sirtida namlikning mikroskopik yupqa qatlamining paydo bo’lishiga olib 
keladi. Bunday yupqa qatlam razryadlanish kuchlanishining pasayishiga sabab 
bo’ladi. Izolyatsiya materialining gigros-kopligi oshishi bilan izolyatsiya 
konstruktsiyasining razryadlanish kuchlanishi kamayib boradi (3.1- rasm).
3.1- rasm. Tekis taqsimlangan maydonda sirt bo’ylab quruq razryadlanish kuchlanishining 
elektrodlar orasidagi masofaga bog’liqligi: 1 – havo oralig’i; 2 – chinni; 3 – shisha (chinniga 
nisbatan ko’proq gigroskopik); 4 – chinni va shisha dielektrikning elektrodlarga jips 
joylashmagan holat. 
Elektr qurilmalarini eksplutatsiya qilish tajribasi shuni ko’rsata-diki, 
izolyatorning ho’l razryadlanish kuchlanishi ifloslantirayotgan qatlamning 
xarakteristikasiga: qatlam qalinligi va solishtirma qarshilig’iga bog’liq. Bir xil 
ifloslanishlarda esa u elektrodlar orasidagi minimal masofani bildiradigan sirg’ish 
toki oqayotgan kanalning uzun-ligi 
sir
L
ga proportsionaldir. Izolyatorlar turkumida 

Download 6,12 Mb.