117
bilan chegaralanadi va shuning uchun izolyatsiyalovchi xususiyat to’liq
yuqotilmaydi. Moyda razryadlanish sodir bo’lgan
joyda qattiq dielektrikning
mustahkamligini uzoq muddatga tiklanmaydigan shikastlanishi paydo bo’ladi. Shu
sababdan
moy
to’siq
izolyatsiyaning
(MTI)
qisqa
muddatli
elektrik
mustahkamligini
birinchi
moy
kanalining
teshilish
kuchlanishi
bilan
xarakterlaymiz.
Kombinatsiyalangan izolyatsiyaning yana bir ko’rinishi qog’ozli –
moyli
izolyatsiya (QMI) bo’lib bir nechta ketma – ket ulangan moy singdirilgan qog’oz
va qog’oz o’ramlarining orasidagi moy qatlamidan iborat.
Texnologik jihatdan
qog’oz o’ramiga moy shimdirilib tayyorlanadi. Shuning uchun QMI yana qog’ozli
– shimdirilgan deb yuritiladi. Xozirgi vaqtda QMI o’zining
sifati va elektrik
mustahkamligi
bo’yicha
eng
yuqori
izolyatsiya
hisoblanadi.
Agar
7
1
,
E
E
bo’lsa, moyning elektrik mustahkamligi qog’oznikidan past bo’ladi.
Shuning uchun QMIning teshilish kuchlanganligi
moy qatlamining teshilish
kuchlanganligi bilan aniqlaniladi.
Transformatorning MTI teshilish kuchlanishining past kuchlanish (PK) va
yuqori
kuchlanish
(YuK)
chulg’amlari
orasidagi
masofaga
teshilish
kuchlanishining eksperimental bog’liqligi 3.9- rasmda keltirilgan.
Ular quyidagi
empirik formulalar yordamida aks etiriladi:
50 Gts chastota bilan o’zgaruvchi kuchlanishda
)
d
,
(
d
U
tesh
14
2
1
40
,
(3.12)
1,2/50 mks to’liq chaqmoqli impulslarda
)
d
.
(
d
,
U
tesh
14
2
1
5
82
,
(3.13)
kesilgan chaqmoqli impulslarda
)
d
,
(
d
,
U
tesh
14
2
1
2
93
.
(3.14)
118
3.9- rasm. MTI ning teshilish kuchlanishining maksimal qiymatining chulg’amlar orasidagi
masofaga bog’liqligi: 1 -
f
50 Gts, t = 1 min; 2 – 600/1600 mks impulslarda; 3 - 1.2/50 mks
impulslarda; 4 – kesilgan impulslar t = 2 – 3 mks.
Agar
ikki qatlamli dielektrikka
U
kuchlanish qo’yilgan bo’lsa, moyli
qatlamdagi elektr maydon kuchlangganligi quyidagicha aniqlanadi:
U
)
C
C
(
UC
E
.
(3.15)
Dielektrikdagi o’rtacha maydon kuchlanganligi
r
'
o
Ε
quyidagicha aniqlanadi:
U
Ε
r
'
o
.
(3.16)
U holda ularning nisbati quyidagicha ifodalanadi:
0
1
)
(
E
E
.
(3.17)
Teshilish maydon kuchlanganligining qog’oz qalinligiga bog’liqligi 3.10-
rasmda keltirilgan.
