Yurak – qon tomir nafas sistemasining yosh xususiyati va gigienasi

Hammaning 3 xaftasidan boshlab embrion tanasida dastlabki qon tomirlari shakllana boshlaydi va ularda to’qimalar paydo bo’la boshlaydi. Taxminan 6-8 xaftadan boshlab embrionning turli joylarida dastlabki gomoangloplastlar hosil bo’lib, udan doimiy ravishda eritroplastlar va boshqalar yuzaga keladi. ’mbrionning 3-oyiga kelib asosiy qon hosil qiluvchi organlar jigar va taloq ishlay boshlaydi. Qon hosil qiluvchi asosiy organ ilik esa homiladorlikning 4 oyiga yetgandan keyin yassi suyaklardan qovurg’alar, to’sh suyagi, umurtqalar asosiy qon hosil qiluvchi organlar paydo bo’lib qoladi. Bola tug’ishdan keyin uning organizmida qon hosil bo’lishi bir oz sekinlashib, 3-4, 7-8 va 12-13 yoshlarga kelib esa ancha kuchayadi. Yoshga qarab organizmdagi qon miqdori ham o’zgarib turadi. Endi tug’ilgan bolalarda qon umumiy tana vaznining 15 %ni tashkil qilsa, bir yoshli balalarda 11%, 14 yoshli bolalarda 9 % va nihoyat katta odamlarda 7 %ini tashkil qiladi.

Qon tarkibi, uning vazifalari. Qon plazmasi. Qon tarkibini aniqlash uchun probirkaga bir tomchi genaroik moddasini tomizib, ustiga 2-3 ml qon quyib, sentriferada bir necha minut davomida aylantirilsa, 2 qismga; ustki qismida rangsiz qon plazmasiga, pastki qismida esa qonning qizil rangdagi quyuq qismi – shaklla elementlariga ajraladi. Shunday qilib qon 2 qismdan iborat: 1) qonning suyuq qismi qon plazmasi, 2) quyuq qismi shaklli elementloari. Qon umumiy hajmining 55-60 %ini qon plazmasi va 40-45 %ini shaklli elementlar tashkil qiladi. Qonning o’rtacha miqdori katta odamda 5 litr bo’lib, u tana massasing o’rtacha 7%ini tashkil qiladi. Qon quyidagi muhim vazifalarni bajaradi.

Qon tarkibi, uning vazifalari. Qon plazmasi. Qon tarkibini aniqlash uchun probirkaga bir tomchi genaroik moddasini tomizib, ustiga 2-3 ml qon quyib, sentriferada bir necha minut davomida aylantirilsa, 2 qismga; ustki qismida rangsiz qon plazmasiga, pastki qismida esa qonning qizil rangdagi quyuq qismi – shaklla elementlariga ajraladi. Shunday qilib qon 2 qismdan iborat: 1) qonning suyuq qismi qon plazmasi, 2) quyuq qismi shaklli elementloari. Qon umumiy hajmining 55-60 %ini qon plazmasi va 40-45 %ini shaklli elementlar tashkil qiladi. Qonning o’rtacha miqdori katta odamda 5 litr bo’lib, u tana massasing o’rtacha 7%ini tashkil qiladi. Qon quyidagi muhim vazifalarni bajaradi.