Yurak – qon tomir nafas sistemasining yosh xususiyati va gigienasi

Eritroo’itlar – qizil qon tanachalari. Eritroo’itlar suyaklarni ko’mik qismida hosil bo’ladi. yetilmagan yosh eritroo’itlarda boshqa hujayralardagi singari yadro bo’ladi. yetilgan eritroo’itlarda yadro yo’qoladi. Ya’ni odamning qoni tarkibidagi eritroo’itlar yadrosiz bo’ladi. Ular o’rtasi ozroq botiq, yumaloq shaklga ega.

1 mm3 qonda 4-6 mln o’rtacha 5 mln dona eritroo’itlar bo’ladi. Eritroo’itlarning hosil bo’lishi va soni normal miqdorida bo’lishi odamning sog’lig’iga ovqatlanishiga, jismoniy mashqlar bilan shug’ulsiga bog’liq. Suyak ko’migida hosil bo’lib, qonga o’tgan eritroo’itlar 120 kun atrofida yashaydi. Sungra ular jigar va taloqda parchalanadi.

Barcha tirik organizmlar hayotini saqlab turish uchun nafas olishi kerak. Nafas olganda tashqi muhitdagi havo o’pka hujayralariga, u yerdan qonga o’tib, qon orqali barcha hujayralarga yetkazib beriladi. Kislorod yordamida oziq moddalar oksidlanadi, natijada yuqori molekulali organik moddalardan ma’lum miqdorda energiya ajralib chiqadi. Organizm hujayralariga kislorod borib yetmasa, ular nobud bo’ladi. Moddalar almashinuvi natijasida hosil bo’lgan karbonat angidrid va suv bug’lari esa o’pka orqali tashqariga chiqariladi.

Barcha tirik organizmlar hayotini saqlab turish uchun nafas olishi kerak. Nafas olganda tashqi muhitdagi havo o’pka hujayralariga, u yerdan qonga o’tib, qon orqali barcha hujayralarga yetkazib beriladi. Kislorod yordamida oziq moddalar oksidlanadi, natijada yuqori molekulali organik moddalardan ma’lum miqdorda energiya ajralib chiqadi. Organizm hujayralariga kislorod borib yetmasa, ular nobud bo’ladi. Moddalar almashinuvi natijasida hosil bo’lgan karbonat angidrid va suv bug’lari esa o’pka orqali tashqariga chiqariladi.

Nafas olish tashqi va ichki nafas olishga bo’linadi. Tashqi nafas olish deb, o’pka bilan qon o’rtasidagi gazlar almashinuviga aytiladi. Ichki nafas olish, ya’ni to’qimalararo nafas olish deb, hujayralarda moddalar almashinuvini ta’minlovchi to’qimalar bilan qon o’rtasidagi gazlar almashinuviga aytiladi. Tashqi muhitdan olinayotgan havoda 20, 95% kislorod, 0,03—0,04% karbonat angidrid, 79,02% azot, 0,47% suv bug’i bo’ladi. Havoda kislorod miqdori asosan bir me’yorda saqlanadi, balandlikda bir oz o’zgaradi.