VIII bob. Q O ‘YIM (DOPUSK) VA 0 ‘TQAZISHLAR
(GOST 25346-82)
l-§ . Q o‘yim (dopusk)
Detallami loyihalashda ularning o'lcham lari detaining mustahkamligi
va qattiqligini hisobga olish hamda boshqa konstruktiv va texnologik
mulohazalar asosida konstruktor tomonidan beriladi.
Hisoblash, konstruktiv texnologik nazariyalar asosida va funksional
maqsadiga qarab standart bilan solishtirib
qabul qilingan detaining
o ‘lchami
nominal о ‘lcham deyiladi.
0 ‘lchov asbobining yo ‘l qo'yilgan o'lchash xatoligi bilan detalni
bevosita o ‘lchash natijasida olingan o'lcham
haqiqiy о ‘Icham deyiladi.
Detaining haqiqiy o'lcham i uning nominal o'lcham idan hamma
vaqt farq qiladi. Detaining o'lcham i bilan nominal o'lcham i
orasidagi
algebraik ayirma
chetga chiqish deyiladi.
Haqiqiy o ‘lcham o ‘zining nominal oicham idan katta bo'lsa, chetga
chiqish
musbat, kichik bo'lsa
manfiy bo‘ladi.
0 ‘lchamning chekli chetga chiqishi ikki qiymat bilan chegaralanadi:
vuqorigi chekli chetga chiqish va
pastki chekli chetga chiqish.
Eng katta chekli o'lcham bilan nominal o'lcham orasidagi algebrik
ayirma
vuqorigi chekli chetga chiqish, kichik chekli
chetga chiqish bilan
nominal o ‘lcham orasidagi algebrik ayirma
pastki chekli chetga chiqish
deyiladi. Nominal o ‘lcham o ‘lchamning chetga
chiqishlarini aniqlash va
hisoblash uchun asos bo‘lib xizmat qiladi (8.1-shakl).
Eng katta chekli о 'lcham bilan eng kichik chekli о ‘Ichamning algebrik
avirmasi yoki vuqorigi va pastki chekli chetga chiqishlarning absalut
(mutloq) avirmasi qo‘yim (dopusk) deyiladi. Yuqorigi va pastki chekli
chetga chiqishlar bilan
chegaralangan joy
qo ‘yim maydoni deyiladi.
Qo'yim maydon kattaligi nominal o'lcham ga va raqamlar bilan
belgilanadigan kvalitetga bog‘liq. Kvalitet - qo‘yimlar to'plam i bo‘lib,
barcha nominal
0
‘lchamlar uchun bir xil aniqlik darajasiga mos keladi.
GOST25346-82 bo'yicha 19-kvalitet -0,1; 0; 1; 2; 17
kvalitetlar
belgilangan.
282
