Xrapovikli g ‘ildirak parametr-
larining
belgilari tishli uzatmalar-
dagi g ‘ildirak parametrining bel-
gisiga o ‘xshash bo ‘ladi.
G ‘ildirakning tashqi aylanasi
diametri bir vaqtning o ‘zida bosh-
lang‘ich
aylana ham hisoblanadi
d=mz, ichki aylana diametri
d=da -
-2h= m (z-\,5), tishning balandligi
h=0,75m, tishning qismi uzunligi
a=m, qadami
P=a+b (b= 1...6),
tishlar soni z= (8...48), eng ko‘p tarqalgan tishlar soni (12...20), barcha
7 .2 7 -shakl.
P
g ‘ildiraklar uchun v=l,5, xrapovikli g ‘ildirak moduli
m = — .
К
8 -§. Prujinalar
Prujinalardan deformatsiya jarayonida
hosil b o iad ig an mexanik
energiyalaming ta’sir kuchini yutish va uzatishda foydalaniladi.
Prujinalar o ‘zining konstruksiyasiga qarab: silindirik, vintsimon,
konussimon vintli, spiralsimon, tarelkasimon, plastinkali bo ‘ladi. Prujina
o ‘rami k o‘ndalang
kesimda yumaloq, kvadrat, to ‘g ‘ri to ‘rtburchakli
shakllardan iborat. Nagruzkalami qabul qilish bo‘yicha siqilish, cho‘zi-
lish, buralish va bukilish prujinalari mavjud. 0 ‘ramining yo‘nalishiga
qarab prujinalar o ‘ng va chap y o ‘lli bo‘ladi.
Prujinalarni shartli tasvirlash ( 0 ‘z
DSt 2.401:2003). Vintsimon
prujinalami tasvirlashda, uning har ikki tomonidagi tayach o ‘ramlari bilan
bir qatorda, bir-ikki o ‘rami chizilib, qolgan o ‘ramlari tasvirlanmaydi va
ular o ‘m iga o ‘ram kesim markazlari orqali
prujinaning butun uzunligi
bo ‘yicha faqat o ‘q chiziq o ‘tkaziladi (7.28-shakl).
Soni to ‘rttadan ko‘p bo ‘lgan tarelkasimon prujinalar paketini chi-
zishda, har ikki tomonidan 2-3 prujinasi tasvirlanib, paketning shartli
ko'rsatilm agan qismining konturi ingichka tutash
chiziqda tasvirlanadi
(7.29- shakl).
Spiral prujinalaming boshlang‘ich va oxirgi o ‘ramlarigina tasvirlanib,
qolgan qismlari shtrix-punktir chiziq bilan chiziladi (7.30-shakl).
K o‘p qatlamli plastinkadan ressor turidagi prujinalarni prujina pa-
ketlarining tashqi konturi bo‘yicha tasvirlash qabul qilingan (7.31-shakl).
276
