IX bob. CHIZM ALARDA YUZALARNING G ‘ADIR-
BUDURLIGINI BELGILASH
Detallami ishlab chiqarish jarayonida qanday kesuvchi asboblar q o‘l-
lanilmasin, bari bir yuzalar butunlay tekis bo‘lmaydi, y a ’ni noteksliklar
paydo bo‘ladi. Noteksliklar majmuyi
yuzaning gadir-budurligi deyiladi.
l-§ . Yuzalarning g‘adir-budurligi
G ‘adir-budurlikni baholash uchun 0 ‘z DSt 2.789:2003
tomonidan
turli ko ‘rsatkichlar qabul qilingan:
Ra- y u z a profilining o ‘rta arifmetik chetga chiqishi;
Rz-p ro filn in g o ‘nta nuqtasi bo'yicha g ‘adir-budurligining balandligi;
Sm — g ‘adir-budurlikning cho‘qqilari bo‘yicha o ‘rtacha qadami;
t - profilning nisbiy tayanch uzunligi;
R - real yuza profili kesimi darajasining sonli qiymati.
Yuzaning g ‘adir-budurligini tasniflash normalangan baza uzunligidagi
yuzalarda
Ra va
R^ parametrlaming sonli qiymatlari jadvali bo'yicha
amalga oshiriladi.
Yuzalarning g ‘adir-budurligi belgisini chizmalarda q o‘yish qoidalari
standart tomonidan belgilangan.
Konstmktor tomonidan detal yuzasiga ishlov berish turi ko‘rsatilmagan
b o is a , 9 .1 -shakl,
a, dagi belgi qo'yiladi.
Yuzaning g ‘adir-budurligi
metall qatlamini qirish, frezalash, par-
malash, jilvirlash va shunga o ‘xshash ishlov berish bilan hosil bo‘lsa,
9 .1 -shakl,
b dagi belgi qo‘llaniladi.
9.1-shakl.
292
Yuzaga ishlov berish turi
va boshqa qo'shimcha
ko’rsatm alar
Xrom lansin
Y a ltir a tils in
ч ч ч ч ч ч ч ч ^
кЧЧЧЧЧЧЧЧЧЧ^Ч
9.3-shakl.
Yuzalaming g ‘adir-budurligi metall qatlamini olmasdan quyish,
bolg‘alash, shtampovkalash,
prokatlash, tortish kabi ishlov berish yoki
yetkazib beriladigan holatida saqlanib qoladigan yuzani
belgilash uchun
9.1-shakl,
d dagi belgi tatbiq qilinadi.
Yuzaning
g ‘adir-budurligi
belgisining
strukturasi
9 .2 -shaklda
berilgan, g ‘adir-budurliklar yo‘nalishining shartli belgilari chizmalarda
zarur hollarda qo‘yiladi.
Talab qilingan sirtni hosil qilish uchun
yuzaga ishlov berish turi
yagona b o ‘lsa, u holda bu ishlov berish turi chizmada yuzaning g ‘adir-
budurligi belgisida ko ‘rsatiladi (9.3-shakl).
293
