2-§. Chizmalarda yuzalarning g ‘adir-budurlik belgilarini
qo‘yish qoidalari
Yuzalarning g ‘adir-budurlik belgilari detal tasvirlarining kontur,
chiqarish chiziqlariga yoki chiqarish chiziqlarining tokchalariga qo'yiladi
(9.4-shakl). Belgilami chiqarish chiziqlariga qo‘yganda ular imkoni
boricha o ‘lcham chiziqlariga yaqinroq joylashtiriladi.
Detaining barcha yuzalari g ‘adir-budurligi bir xil bo‘lsa, belgi
chizmaning yuqorigi o ‘ng burchagiga yoziladi va u detal tasvirida
qo‘yilmaydi (9.5-shakl).
G ‘adir-budurlik belgisi uzilib ko‘rsatilgan yuzaning faqat bir qis-
mida imkon boricha o ‘lcham q o ‘yilgan joyga yaqinroq joylashtiriladi
(9.6-shakl).
Detaldagi ko‘rsatilmagan yuzalarning g'adir-budurligi bir xil bo‘lsa,
ulaming belgisi chizmaning yuqorigi o ‘ng burchagiga qavs ichidagi
shartli belgi orqali quyiladi (9 .7 -shakl). Bu belgilar detal ko'rinishida
ъ С .
/7
v a w
/
z k z
9.4-shakl.
9.5-shakl.
r d \*
9 .6 -shakl.
294
9 .7 -shakl.
9.8-shakl.
9.9-shakl.
qo'yilgan belgilarga nisbatan taxminan 1,5 marta kattaroq tasvirlanadi.
Qavs ichidagi belgi detal ko'rinishida qo‘yilgan belgilarga teng bo'ladi.
Ishlov berilmaydigan yuzalar uchun uning belgisi qavs ichdagi bel
gi oldiga qo'yiladi (9 .8 -shakl). Bu yerda detal ko'rinishlarida k o 'r
satilmagan yuzalarga ishlov berilmaydi yoki yetkazib beriladigan holatda
saqlab qolinadi.
Detallardagi takrorlanadigan teshiklar, tishlar, shlitsalar, o'yiqlar
kabi yuzalaming g'adir-budurligi bir xil bo'Isa, faqat bir marta qo'yiladi
(9 .9 -shakl,
a, b).
Detaining bitta yuzasidagi g'adir-budurlik har xil bo'Isa, bu qismlar
ingichka chiziq bilan chegaralanib, har biri uchun belgilar alohida
qo'yiladi (9.10-shakl).
Tishli g'ildiraklam ing profillari chizmada tasvirlanmagan bo'lsa,
ulaming ishlovchi yuzalarining g'adir-budurligi belgilari yuzani bo'luvchi
chiziqqa (boshlang'ich aylanaga), globoidli chervyak va u bilan ishlovchi
g'ildiraklarda esa bo'lish aylanasiga qo'yiladi (9.11-shakl).
Rezba profili yuzasining g'adir-budurlik belgisi umumiy qoidalarga
muvofiq qo'yiladi (9.12-shakl,
a), shartli ravishda rezba o'lcham ining
A \ /
8 tesh.
295
9.12-shakl.
а)
Ь)
9.13-shakl.
|
