- detaining tashqi qiyofasi barcha ko‘rinishlarda ingichka chiziqlarda
chizib chiqiladi;
- detaining ichki qiyofasi barcha ko ‘rinishlarda
qirqimni hisobga
olgan holda chizib chiqiladi;
- zarur bo‘lgan qirqim va kesimlar bajariladi;
- detalga kerakli barcha o'lcham lari qo‘yib chiqiladi;
- ortiqcha chiziqlar o ‘chirilib, chizma chiziqlari ustidan yurgazib
chiqiladi, y a’ni chizma taxt qilinadi;
- asosiy yozuv yoziladi va chizma yana bir necha m arta tekshirib
chiqiladi.
Endi detalga o ‘lcham qo‘yishda uning o ‘lchamlarini
turli o ich a sh
asboblari yordamida qanday qilib aniqlashni ko ‘rib chiqamiz.
4-§. 0 ‘lchash asboblari
Detallaming eskizlarini chizib bo ‘lgandan keyin unga detal o ich am -
larini aniq qilib quyish uchun turli o ‘lchash
asboblari yordamida detal
o ‘lchab chiqiladi. Detallam i texnikaviy jihatdan aniq o ‘lchash uchun
va o ich a sh asboblaridan to ‘g ‘ri foydalana bilish muhim ahamiyatga
ega. 0 ‘lchash
davrida
sistematik yoki
tasodifiy hatoliklarga yo‘l qo‘yish
mumkin.
Doimiy miqdorga va belgiga ega bo ‘lgan yoki m a’lum qonun bilan
o ‘zgarib tumvchi xato
sistematik xato deyiladi. Bunda xatolik o ‘lchash
asbobini noto‘g ‘ri sozlash oqibatida kelib chiqadi va asbob to ‘g ‘ri
sozlagandan keyin bu xatoni bartaraf qilish mumkin b o iad i.
0 ‘lchovchining o ‘lchash
davridagi xatosi, o ‘lchash paytidagi daraja
tartibining o ‘zgarishi
tasodifiy xatoning kelib chiqishiga sabab bo‘ladi.
Bunday xatoni ko ‘p marta o ‘lchash, asbobdan to ‘g ‘ri foydalanish orqali
bartaraf etish mumkin.
0 ‘lchash. 0 ‘lchash -
о ‘Ichangan kattalikni oichash birligi deb qa
bul qilingan boshqa bir birlik bilan solishtirishdan iborat. Shunda hosil
bo‘lgan tafovut o ‘lchash xatoligini keltirib chiqaradi.
0 ‘lchash vositalariga qarab, ikki xil o ic h a sh mavjudligi aniqlanadi:
1.
Mutloq (
absolut)
0
‘lchash usuli. Bundan
0ichangan miqdoming
qiymati bevosita o ic h a sh asbobining darajalangan (shkalasi) chizig idan
olinadi. Bunda
detalni masshtabli ch izg ich , shtangensirkul, mikrometr
va burchak o ich ag ich bilan o ich a sh misol b o i a oladi.
307
