‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

7.15-shakl.
7 .1 6 -shakl.
tasviri berilgan. Bu chizmalarda o ‘qi proyeksiyalar tekisligiga nisbatan 
ixtiyoriy joylashgan ikkinchi tishli g ‘ildirakning ustidan yoki yonidan 
k o‘rinishi shartli tasvirlangan.
Konus gipoidli ilashmalarda konuslaming uchlari o ‘zaro kesishmaydi, 
lekin o ‘qlari o ‘zaro 90° burchak ostida ayqash bo‘ladi. Tishlari qiyshiq 
va egri chiziqli bo ‘lishi mumkin (7.16-shakl).
4-§. Chervyakli tishli ilashmalar (GOST 18498-73)
Silindrik va konussimon tishli ilashmalaming uzatish soni 
u=6 ... 10 
dan oshmaydi. Uzatish soni katta boMganda silindrik va konus g ‘ildiraklar 
yaxshi ishlaydi va tezda ishdan chiqadi.
Chervyak g ‘ildiragi va chervyak ilashma soni w =10...80 b o ‘1- 
ganda ham ravon ishlaydi. Bu uzatma ixcham bo‘lganligi sababli ma- 
shinasozlikda ko‘p qo‘llaniladi. Lekin ulaming kamchiliklaridan biri, 
undagi chervyak va g ‘ildirak tishlarining tezda yemirilishi va foydali ish 
unumining kichikligidir.
Bu ilashmada aylanma harakat chervyakdan g ‘idirakka uzatiladi. 
Chervyak shestemya hisoblanadi va undagi o ‘ramalar o ‘ng va chap y o ‘lli 
bo‘ladi.
Chervyakdagi o ‘ramaning soniga qarab ular bir kirimli, ikki kirimli 
va hokazo b o ‘ladi. Silindrik chervyakli globoidli chervyakli uzatmalar 
mavjud. Silindrik chervyakning boshlang‘ich aylanasi to‘g ‘ri doiraviy 
silindr, globoidli chervyakning boshlang‘ich aylanasi egri, y a ’ni tor 
sirtning bir qismi hisoblanadi. (7.17-shakl, 
a, b).
268

а)
b )
7.17-shakl.
Silindrik chervyakning o ‘q bo‘yicha kesimida uning tishi to ‘g ‘ri 
chiziqli profilga yoki evolventali profilga ega bo‘lishi mumkin. G ‘ildirak 
tishlari chervyakli vint chiziqlariga mos keladigan vint chizig‘i bo‘yicha 
yasaladi. Chervyak ilashmaning chizilishi silindrik ilashmadan kam farq 
qiladi (7.18 va 7.19-shakllar).
Silindrik chervyakli ilashma (7.18-shakl) parametrlari: moduli 
m, 
chervyakning diametri koeffitsiyenti 
q=0,25z„ chervyakning o ‘rami 
soni 
z r chervyakli g ‘ildiragining tishlari soni z2, o ‘qlari orasidagi 
masofa 
a=0,5m(z+q), chervyak vintning uzunligi z = 1:2 bo‘lganda 
b > (\\+ 0fi6zJm , z = 4 bo‘lganda b>(12,5+0,09zjm ga teng. Chervyak 
g ‘ildirakning qalinligi 
z <3 bo‘lganda b < 0,75t/a/, z= A  bo‘lganda 
b < 0, 67c/a/ ga teng. Chervyak g ‘ildiragining boshlang‘ich aylanasi 
diametri 
d = z jn , 
chervyakning 
boshlang‘ich 
aylanasi 
diametri 
d= m q, tish balandligi h =  2,2 m, tish kalakasi balandligi h= m , tish
b)

Download 13,35 Mb.