-§. Konus tishli ilashmalar (GOST 12289-76)

7.12-shakl.
Konussimon tishli g ‘ildirak (7.12-shakl) oicham lari konusning katta 
asosidagi boshlang‘ich aylanasi diametri bo'yicha aniqlanadi. Buning 
uchun 
m moduli va г tishlaming soniga ko‘paytiriladi, y a’ni m-z. Boshqa
parametrlari qadami 
P=mn, boshlang‘ich konus yasovchisining o ‘qiga
nisbatan og‘ish burchagi: shestmyada tg5, = — , g ‘ildirakda tgS2 = —
z2
zl 
boshlang'ich konus yasovchisiga nisbatan perpendikular qilib orqa
tomonidagi qo‘shimcha konus a= 18 0 °-2 5, tishning balanligi 
h=2,5m, 
tish oyog'ining balandligi 
h = \,25m, tish kallagining balandligi h =m,
boshlang‘ich (tashqi) konus yasovchisining uzunligi 
R - ——— = ———
e 
2 sin 5] 
2 s in S 2
tishning ishchi uzunligi 
b=(6...8)m, gardishning qalinligi: shesternyada 
e= (0,S...2)m , g ‘idirakda e= (l,5...2,5)m , tish tomondan diskgacha 
b o ‘lgan masofa 
M=(2...3)m, diskning qalinligi k=2m, gupchakning 
uzunligi 
Lgu=dr, gupchaning diametri o' = (1 ,6 ...2)dr, gupchakning 
chiqiqi 
n= 0,\dv, val teshigi d =0,2dr
Konus tishli g ‘ildirakni chizish uchun barcha parametrlari aniqlab 
olingandan keyin, konusning boshlangich aylana diametrining 
A va В
266

nuqtalarida 
Re radius bilan yoylar chizilib, konus uchi О nuqta aniqlanadi. 
AO va OB lar ingichka shtrix-punktir chiziq bilan tutashtiriladi, shunda 
boshlang‘ich konus yasovchilari chizilgan bo‘ladi. 
A va В nuqtalardan 
О A va OB larga perpendikular chizib, orqa tomondagi qo‘shimcha konus 
yasaladi va bu konus yasovchilari davomiga 
ha tish kallagi va ^ o v o g 'ila r 
o ‘lchab qo‘yilib, 
О bilan tutashtiriladi. Shunda tishlaming yo‘nalishi 
hosil b o ‘ladi. Tishlaming ishchi uzunligi 
b bilan chegaralanadi. Qolgan 
yasashlar aniqlangan parametrlar bo‘yicha amalga oshiriladi (7.11-shakl, 
a).
Konussimon tishli ilashmalami chizishda 
m moduli, tishlar soni z/ va 
z, m a’lum bo‘lsa, 
A nuqtadan o ‘zaro perpendikular chiziqlarga shestemya 
va g ‘ildirakning boshlang‘ich konus aylanasi diametrini o ‘lchab qo‘yish 
bilan boshlanadi. Boshlang‘ich konus o ‘qlari o ‘zaro kesishib, konus 
uchlarining o ‘zaro kesishish nuqtasi 
О hosil bo‘ladi.
А, 
В, С nuqtalardan О A , OB, ОС chiziqlarga perpendikular chiziqlar 
chizilsa, tashqi konuslar 
Op O, uchlari bilan yasaladi.
A nuqtadan AO r A O , ga ha, h larni o ic h a b qo‘yib, konuslar uchi 
О nuqta bilan tutashtiriladi. Keyin tishning ishchi ilshmasi uzunligi 
b aniqlab o ‘lchab qo‘yiladi. Qolgan barcha yasashlar yakka tishli 
g ‘ildirakni chizish kabi amalga oshiriladi (7.12-shaklga qarang).
Konussimon tishli g ‘ildirakning tishlari ham silindrik tishli 
g ‘ildiraklardagi kabi to‘g ‘ri, qiyshiq, spiralsimon va shevronli bo ‘ladi. 
Bu tishlaming turi chizmada tegishlicha uchta ingichka chiziq bilan 
ko ‘rsatiladi (7.13-shakl).
7.1 4-shakl konus o ‘qlari ixtiyoriy burchak ostida kesishadigan 
ilashmaning, 7.15-shaklda tekis konus ilashmalarining konstruktiv

Download 13,35 Mb.