oyog'ining
balandligi
h= \,2m , chervyakli g'ildirakning eng katta
diametri
d ~ d i2+6m(z +2), chervyakli g'idirakning cho'qqilari diametri
da2~d2+2hm, chervyakli g'ildirakning ichki diametri
df2=d, -
2h m,
shartli burchagi 8=arcsin[/^('t/; - 0,5/я)], chervyakning
tashqi diametri
da = d+ 2hm , chervyakning ichki diametri
d t qadami
R=nm.
Chervyakli tishli uzatmaning moduli, chervyak diametrining koef-
fitsiyenti va g'ildirakning tishlari soni m a’lum bo'lsa 7.18-shakl,
a dagi
kabi chervyak va g'ildirakning boshlang'ich
aylana diametri
d va
d ,
lami
A nuqtada urinadigan qilib chizishdan boshlanadi.
G ‘ildirakning tashqi diametri
d. uning eni
b, ga bog‘liq bo‘lib,
chervyakning boshlang'ich aylana diametri c/; bilan kesilgan
В nuqtasi
orqali aniqlanadi.
Qolgan kostruktiv yasash parametlari keltirilgan tenglamalar yor
damida aniqlab chiziladi (7.18-shakl,
b).
Globoidli chervyakning uzatmalarida foydali ish unumi silindrik
chervyakli ilashmalarga qaraganda ko ‘proq bo‘ladi. Lekin bunday
ilashmalami tayyorlash GOST 17696-80 bo'yicha o ‘ta aniqlikni talab
qiladi. Shunga ko ‘ra, ularni tatbiq etish chegaralangan (7.19-shakl).
Chervyak diametrining koeffitsiyenti
q ni chervyak g'ildiragining tishlar
soni z ga nisbatan tanlanadi:
270
7 .2 0 -shakl.
z = 4 0 g a c h a
4 1 ...5 0
5 1 ...6 0
6 0 d an o s h iq b o ‘lsa
<7=6... 8
7 ...1 0
8 ...1 1
9 . . . 13 o lin ad i.
Chervyakni chizish. Chervyak qadami -^- = 1,5...2,5 boMsa, u
val bilan qo'shib tayyorlanadi. Agar -^ > 2 ,5 bo‘lsa, chervyak valga
o ‘tqaziladigan qilib yasaladi. Chervyakning tores profili o ‘rami Arximed
spirali kabi tayyorlangan bo‘lsa,
Arximed chervyagi deyilib, u
ZA bilan
belgilanadi. 0 ‘rami evolventasimon bo‘lsa,
evo/ventali chervyak deyilib,
u
Z1 deb belgilanadi.
Chervyakning chizmasi bitta ko‘rinishda chiziladi va tishning profilini
ko‘rsatish maqsadida mahalliy qirqimdan foydalaniladi (7.20-shakl)
hamda quyidagi oicham lari ko‘rsatiladi: chervyak valining diametri -
d (017), chervyakning tashqi diametri -
daI (017), chervyakning vint
qirqilgan qismi uzunligi -
(54), qirqilgan vint faskasi - /x 4 5 ° (2x45°),
yumaloqlash
radiuslari -
Rt (RI) va
R , (
R0,5), yon sirtlarining g ‘adir-
budurligi, qolgan parametrlari jadvalda ko‘rsatiladi va qo‘shimcha
m a’lumotlar yozma ravishda beriladi.
Chervyak g ‘ildiragi chizmasi. Chervyak tishli g ‘ildirak bitta
ko‘rinishda chiziladi, val uchun teshikning konturi alohida chizib
ko‘rsatiladi (7.21- shakl). Kichikroq chervyak tishli g ‘ildiraklami
tishli
toj va o ‘rtasini alohida tayyorlab, ulami vint yoki boltlar yordamida
biriktiriladi. Chervyak tishli g'ildiraklar silindrik tishli g ‘ildiraklar kabi
chiziladi. Tojining tishli qismi chervyakka moslashtirib tasvirlanadi.
Shuning uchun tishli g ‘ildirakning boshlang‘ich aylana diametriga
urinma qilib, chervyakning boshlang‘ich aylanasi
diametri shtrix-punktir
271
