‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ingichka ikki nuqtali shtrix-punktir chiziq (2.9-shakl, 5). Buyumlar- 
ning ayrim qismlaridagi eng chekka yoki oraliq vaziyatlarini tasvirlash, 
yoyilmadagi bukilish va ko ‘rinish bilan ustma-ust joylashgan yoyish 
chiziqlarini tasvirlashda ishlatiladi.
Ingichka tutash to'lqinsimon chiziq (2 .9 -shakl, 6). K o‘rinish va qirq- 
imlarda uzilish, y a’ni chegaralash chiziqlarini tasvirlashda foydalaniladi.
Uzuq chiziq (2 .9 -shakl, 7). Chizmada kesuvchi tekislikning izi (yo‘- 
nalishini) ko‘rsatishda, y a’ni kesish chizig'ini tasvirlashda qo'llaniladi.
Yo ‘g ‘on shtrix-punktir chiziq. Yuzalaming qoplanadigan yoki termik 
ishlov beriladigan joylarini belgilashda va kesuvchi tekislik oldida joy ­
lashgan 
elementlarini 
tasvirlash 
chiziqlarini 
(«ustiga 
chizilgan 
proyeksiya»ni) tasvirlashda ishlatiladi.
Siniq chiziq. Uzun chiziqlaming uzulishini chizmada tasvirlashda ish­
latiladi.
Asosiy y o 'g 'o n tutash chiziqning y o'g'onligi bitta formatdagi barcha 
tasvirlar uchun bir xil olinadi. Qolgan barcha chiziqlar y o'g'nligi tanlan­
gan asosiy y o 'g 'o n tutash chiziqqa nisbatan aniqlanadi.
Chizmalami bajarish jarayonida dastlabki onlarda xatoga k o 'p y o'l 
qo'yiladi. O'quvchilarda keng tarqalgan bu xato - chizmadagi chiziqlar 
yo'g'onligining e ’tiborsizlik bilan tanlanishidir.
Bajariladigan chizmalaming sifati chiziq yo'g'onligini to 'g 'ri tanlab 
olinishiga bog'liq.
O 'q, markaz chiziqlari, chiqarish va o'lcham chiziqlarining to 'g 'ri 
tanlanmasligi chizmani o'qishda qiyinchilik tug'diradi. Tasvimi xomaki 
chizib bo'lgandan so'ng uning chiziqlarini yo'g'onlashtirishdan avval 
ortiqcha va yasovchi chiziqlami o'chirish kerak.
6-§. Chizmaning asosiy yozuvi
O 'zD St 2.104:2003 sanoatning hamma tarmoqlarida va loyihalash 
tashkilotlarida bajariladigan barcha chizmalaming asosiy yozuvi 
oicham larini va mazmunini aniqlaydi. A4 formatli listlarda asosiy yozuv 
formatning faqat ensiz tomonlariga joylashtiriladi (2.10-shakl). Qolgan 
formatlarga esa listning pastki o 'n g burchagiga enli yoki ensiz tomoni 
bo'yicha joylashtirilgan asosiy yozuvning ikkita shakli belgilangan. 
Buyumlaming (detal va yig'm a birliklar) (2.10 va 2.11 - shakl, a, b) asosiy 
yozuvlari grafalarida quyidagi yozuvlar ko'rsatiladi:
41

Download 13,35 Mb.