2.3-jadval
M a s sh ta b la r
Kichraytirish masshtablari
Natural masshtab
(Haqiqiy kattalik)
Kattalashtirish
masshtablari
1:2; 1:2,5; 1:4; 1:5; 1:10;
1:15; 1:20; 1:25; 1:40;
1:50; 1:75; 1:100; 1:200;
1:400; 1:500; 1:800; 1:1000
1:1
2:1; 2,5:1; 4:1; 5:1;
10:1; 20:1; 40:1; 50:1;
100:1
0 ‘z DSt 2.302:2003 da barcha sanoat,
qurilish tarmoqlarining va
boshqa konstruktorlik hujjatlarinmg chizmalari uchun masshtablar va
ulaming belgisi belgilangan. Davlat stardartiga muvofiq chizmaning
masshtabi yuqoridagicha tanlab olinishi lozim (2.3-jadval).
Zarur bo'lgan hollarda (100x/7):l masshtablaridan foydalanish mum
kin, bu yerda
h - butun son.
Agarda chizmada hamma proyeksiyalar (tasvirlar) bir xil masshtabda
bajarilgan bo'lsa, u holda masshtab belgisi asosiy yozuvda ko'rsatiladi,
bu holda
M harfi tushurib qoldiriladi va 1:1; 1:2; 2:1
va hokazo
ko'rinishida yoziladi.
Qolgan hollarda
M l: l\ M l:2\ M 2:l tarzida yoziladi.
5-§. Chizma chiziqlari
Barcha sanoat, qurilish va boshqa konstruktorlik hujjatlari chizmalari
O 'z DSt 2.303:2003 yoki GOST 2.303-68 ko'rsatm asiga binoan turli
yo‘g ‘onlikda chiziladi. Ulaming har qaysisining o ‘z vazifasi bor.
Chizma
chiziqlarining nomi, chizilishi va uning asosiy tutash chiziqqa nisbatan
y o ‘g ‘onligi 2.4-jadvalda ko'rsatilgan. Chiziq yo'g'onligi 5 harfi bilan
belgilanadi.
A so siv y o 'g 'o n tutash chiziq (2.9-shakl,
1). Buyumning ko'rinadigan
kontur chizig'ini, sirtlarining ko'rinadigan kesishgan chizig'ini,
chetga
chiqarib chizilgan kesim va qirqim tarkibiga kiruvchi kontur chiziqlami
chizmada tasvirlashda ishlatiladi. Asosiy y o 'g 'o n tutash chiziqning
yo'g'onligi chizmaning kattaligi va murakkabligiga, shuningdek, chizma
formatiga qarab 5=0,5 mm dan 1,4 mm gacha tanlab olinadi.
38
2.4-jadval
№
Chiziqning nomi
Chiziqning
shakli
Chiziqning
y o ‘g ‘onligi
Chiziqning qoMlanilishi
1
Asosiy y o 'g 'o n
tutash chiziq
5= 0,5... 1,4
Ko'rinarli
kontur chiziqlari, sirtlam ing kesishish chiziq
lari, chiqarilgan kesim va qirqim chiziqlarini chizishda.
2
Shtrix chiziq
2...8ж
Гi
71Г 7-2
s/3...s/2
Ko‘rinmas kontur chizqlari, ko'rinm as o ‘tish chiziqlarini
chizishda.
3
Ingichka tutash
chiziq
s/3...s/2
Tasvir ustida bajarilgan kesim chiziqlari, o'lcham va
chiqarish chiziqlari, kesim
yuzasini shtrixovkalash
chiziqlari, chetga chiqarish chiziqlari va ulaming
tokchalarini chizishda.
4
Ingichka shtrix-
punktir chiziq
5 /3 ... s/2
0 ‘q va markaziy chiziqlar,
chetga chiqarilgan yoki
chizma ustiga chizilgan kesimning simmetrik o lq
chiziqlarini chizishda.
