§
2.30-shakI.
Strelkaning shakli va elernentlaming taxminiy nisbatlari 2.30-shaklda
ko'rsatilgan. 0 ‘zaro yaqin joylashgan kontur yoki chiqarish chiziqlari
oralig'i strelkalar qo'yish uchun yetarli b o im asa, kontur yoki chiqarish
chizig'ini uzib qo'yish mumkin (2.31-shakl).
Agar strelkalar qo'yish uchun o ich a m chizig'ining uzunligi yetarli
boim asa, u holda o ic h a m chiziqlari 2.32 -shakl, a da ko'rsatilgandek
qo'yiladi. Zanjirsimon joylashgan o icham larda strelkalar qo'yish uchun
joy yetarli b o im a sa 2.32- shakl, b dagidek strelkalarni o'lcham chizig'iga
55
— I— I— —
I
—j«-
a)
b)
2.32-shakl.
45° burchak ostida o ‘tkazilgan chiziqlar
yoki yaqqol ko'rinib turadigan nuqtalar
bilan almashtirish mumkin (2.32-shakl, d).
O' lcham chiziqlarini, imkon boricha,
chizma
konturidan
tashqarida
chizish
lozim. Parallel o ‘lcham chiziqlari o ‘lcham
chizig'ida unga parallel bo ‘lgan kontur,
o ‘q, markaz va chiqarish chiziqlariga qadar
bo'lgan oraliq 6 - 1 0 mm gacha (kami bi
lan 5 mm) bo‘lishi zarur. Chiqarish chiziq
lari o ‘lcham chizig‘ining uchidagi strelkadan 1...5 mm gacha chiqib tur-
ishi kerak (2.30-shakl).
To‘g ‘ri chiziqli kesma o'lcham i shu kesmaga parallel bo'lgan o'lcham
chizig'i bilan ko'rsatiladi, chiqarish chiziqlari esa o'lcham chiziqlariga
perpendikular (2.33- shakl) da ko'rsatilgan hollarda o'lcham va chiqarish
chiziqlari o'lchanayotgan kesma bilan parallelogramm tashkil qilinayot-
gan qilib o'tkaziladi. O 'lcham chiziqlarini chiqarish chiziqlari bilan kesi
shib qolmasligi uchun, birinchi navbatda, kichik qiymatli o'lcham ,
so'ngra katta qiymatli o'lcham qo'yiladi (2.33-shakl). Konsentrik - bir
markazli aylanalarning radius yoki diametr o'lcham larini ko'rsatuvchi
o'lcham chiziqlari esa aylanalar markazida o'zaro kesishgan bo'ladi
(2.34- shakl).
Chizmalarda o'lcham kattaliklari o'lcham chiziqlari ustiga yozilgan
sonlar bilan ko'rsatiladi. Bunda o'lcham sonlari listning asosiy yozuviga
nisbatan chapdan o'nga, pastdan yuqoriga qarab yoziladi. O 'lcham son
lari chizmaning qanday masshtabda va qanchalik aniq chizilishidan qat’iy
nazar, tasvirlangan buyumning haqiqiy o'lcham ini ifodalashi kerak.
Chizmadagi barcha o'lcham lar soni mumkin qadar buyumni tayyor
lash hamda nazorat qilish uchun yetarli bo'lishi lozim. Chizmada chiziqli
56
|
