• Document Outline
  • Заголовок Lorem Ipsum




    Download 1,05 Mb.
    Pdf ko'rish
    Sana18.07.2024
    Hajmi1,05 Mb.
    #267879
    Bog'liq
    Gruntlarning qatlami bo\'ylab zo\'riqishini aniqlash



    49-50 
    QMBKICH-21 
    GRUX 
    TALABASI 
    XADJIDADAYEV AZAMAT


    Mavzu: Gruntlarning qatlami 
    bo'ylab zo'riqishini aniqlash


    Reja:
    1.
    Zamin va poydevorlar barpo etishdagi nuqsonlar.
    2.
    Gruntlar mexanikasi tarixiga oid ma’lumotlar.
    3.
    Gruntlar haqida asosiy m a’lumotlar.
    19.09.2023


    19.09.2023
    1. Yuqorida 
    ta’kidlanganidek, bino va inshootlaming mustahkamligi va turg‘unligini 
    ta'minlashga oid masalalar zamin gruntlarining mustahkamlik va 
    Uirgiinlik darajasi bilan uzviy bogiiq. Shuningdek. poydevor 
    qurilmalarini to‘g ‘ri tanlash va ulami tiklash jarayonida yuz beradigan 
    o ‘zgarishlar ta’sirini o ‘rganish ham ahamiyatlidir. Bunday yechimlaming 
    murakkablik darajasi tabiatda uchraydigan gruntlaming turli-tumanligi va 
    bir-biridan tubdan farqlanuvchi hossalariga bogiiq. Har qanday zamin 
    grunti o‘ziga xos murakkab jism boiib, bu murakkablik grunt 
    zarralarining zichlik va namlik ko‘rsatkichlarini o‘zgaruvchanligi bilan
    ortib boradi. Bunday masalalami to ‘g ‘ri yechishning birdan
    -
    bir yo‘li 
    qurilish maydonida mukammal ravishda muhandis-geologik va 
    gidrigeologik izlanishlar olib borish, inshoot og‘irligi ta’siridan zamin 
    gruntlarida yuz beruvchi fizik va raexanik xususiyatlaming o ’zgarishi, 
    shuningdek, turli boshqa ta’sirlarni batafsil o'rganish natijasida mulohaza 
    yuritishdir.


    19.09.2023
    Shimoliy Afrikadagi 
    Tunis shahrida yuz bergan tegirmon binosining 
    zararlanish hodisasini keltirish maqsadga 
    muvofiqdir (2-
    rasm). Mazkur binoni serg‘ovak 
    qumda barpo etilganligi, uning temir-beton 
    qurilmali yaxlit poydevori nihoyatda oz 
    miqdorli (0,04 Mpa) bosim ta’sirida bo'lganligi 
    qayd etilgan. Shunday bo‘lishiga qaramay, 
    zamin gmntlarining mustahkamligi va turg'un-
    ligining buzilishi natijasida yuzaga kelgan holat 
    rasmdan yaqqol ko'rirub turibdi. 1957 yilning 
    oktyabr oyida qurilgan osma ko‘prikda yuz 
    bergan halokat o‘z vaqtida ko‘p shov
    -shuvlarga 
    sabab bo‘lgan. Bu ko'prikni 1942 yilda Kanada
    Alyaska avtomobil yo'lim bog'lash 
    maqsadida amerikalik muhandislar barpo etgan 
    edilar. 


    19.09.2023
    2. Zamin va 
    poydevorlar barpo etish taiixi qadim zamonlarga borib 
    taqaladi.
    Eramizdan bir necha ming villar avval Yunoniston, Arabiston, 
    Chin 
    (Xitoy), Rum, Hindiston, Turón (O lla Osiyo) va shunga 
    o'xshash taraqqiy 
    etgan mamlakatlarda zaminga yuqori 
    miqdorli yuk uzatuvchi yirik hashamatli 
    binolar barpo etilgan. Misol tariqasida Nil 
    daryosi sohilida bundan 4,5 ming yil avval 
    qurilgan, oglrligi 6 mln. tonnadan ziyod, 
    zaminga 120 N/m2 bosim uzatuvchi Xeops 
    (Hufu) piramidasini keltirish mumkin.
    Qadimiy Y unoniston muhandislari 
    noyob inshootlar barpo etish uchun yaxlit 
    qoya gmntlami izlaganliklari haqida 
    eramizdan avval Vitruviy ismli bunyodkor 
    o'zining „Me’morchilik haqida" risolasida 
    yozib qoldirgan.


    19.09.2023
    O'tgan asming yigirmanchi yillari boshida keng miqyosda
    rejalashtirilgan yirik quiilishlami amalga oshirish maqsadida zamin va
    poydevorlarga oid tadqiqot ishlarini rivojlantirish
    yo’lga qo’yildi
    .
    Ulaming natijalari umumlashtirilishi oqibatida mustaqil fan shakllanib
    bordi. Bu ishni amalga oshirishda mazkur sohaning ayrim tarmoqlari
    bo'yicha ish olib borgan muhandis-olimlaming hizmati kattadir. Ular
    orasida elastik va sochiluvchan jismlar nazanyasini zaminlarni hisoblashga
    tatbiq etgan
    N. P. Puzirevskiy (1923 y.). suvga
    to‘yingan
    gruntlar
    nazariyasining muallifi N. M. Gersevanovlaming xizmati alohida diqqatga
    sazovor. N. M. Gersevanovning
    “Динамика
    грунтовой
    массы"
    kitobi
    (1931-1947 yy.) hozirgacha o
    ‘z
    qadrini
    yo‘qotmagan
    .
    Gruntlar va zaminlarga oid tadqiqot ishlari, ayniqsa, N. N. Maslov,
    N. A. Sitovich, V. A. Florin, V. V. Sokolovskiy, M.N.Goldshteyn,
    М
    . I.
    Gorbunov-Pasadov, Y. K. Yegorov, O.A.Savinov, P.L.Ivanov,
    A.A.Mustafoyev, A.P.Sinitsin, va b. tomonidan har tomonlama
    rivojlantirildi.
    Agar tarixga chuquiToq nazar tashlasak, zamin va poydevorlarga oid
    ilm yuqorida zikr etilganlardan oldinroq Turkistonda rivojlanganligining
    guvohi boiam iz.
    Mustahkam va nihoyatda oddiy zamin barpo etish va unda
    o‘ta
    murakkab qurilmali inshoot yaratish, ayniqsa, sohibqiron Amir Temur
    davriga xosdir (Oq saroy, Bibixonim madrasalari va 6 .). U davrda
    yaratilgan bino va inshootlar zamini
    o‘zining
    pishiqligi va har qanday
    tashqi
    ta’siriga
    chidamliligi jihatidan benuqsondir.
    1.1-rasm Yahlit tog' jinslari (N. N. Maslovdan olindi)


    19.09.2023
    3. Zarralari o ‘zaro bikr bogiangan, yopishgan.yoki 
    jipslashgan yahlit holatdagi magmatik, metamorfik va 
    cho‘kindi tog‘ 
    jinslari q o y a g r u n t l a r i deb yuritiladi. Uiaming suvga 
    to'yingan 
    holdagi siqilishga mustahkamligi 5 MPa dang kam bo‘lmaydi.
    M agmatik tog‘jinslari yuqori harorat ostida yer qa’ridan 
    suyuq holda 
    otilib chiqib, so iig qotgan jinslardir. Ularga misol tariqasida 
    tabiatda keng 
    tarqalgan granit, siyenit, bazalt. diabaz, porfir va boshqalami 
    keltirish 
    kifoya (1.1-rasm).
    Yer qa’rida uzluksiz sodir boMadigan ichki
    -tashqi harakatlar 
    natijasida chuqur qatlamlarga tushib qolgan gruntlar ma’lum 
    vaqt 
    davomida yuqori harorat, katta miqdorli bosim va kimyoviy 
    ta’sirlarga 
    uchrab, butunlay o ‘zgarishi oqibatida metamorfik tog‘ 
    jinslarini hosil 
    qiladi.


    19.09.2023
    Tabiatda mazkur jinslar ko‘pincha dastlabki holatini saqlab qoladi. 
    Masalan, marmar, gneys, slanes vab. (1 .2-rasm ).
    Ushbu gruntlar suvga chidamli bo'lib, ularda suvning xarakati 
    yoriqlar bo'ylab kuzatilishi murnkin. Qoya gruntlari mustalikamlik 
    ko'rsatkichlari bo'yicha béton, g‘isht va shunga o ‘xshash binokorlik 
    ashyolaridan deyardi farq qiliuaydi. Lekin shunga qaramay, ular vaqt 
    o'tishi bilan tashqi muhit ta’sirida yemirilishga uchraydilar. Bu jarayonda 
    suvning ta’siri kuchli. U qoya yoriqlari bo'ylab siljib, zaïralararo 
    yopishtiruvchi moddalami asta-sekin eritib boradi. Ayniqsa, suv tarkibida 
    turli ishqoriy moddalar bolganda bunday holat tez yuz beradi.


    ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT
    19.09.2023

    Document Outline

    • Слайд 1, 49-50 QMBKICH-21 GRUX TALABASI 
    • Слайд 2, Mavzu: Gruntlarning qatlami bo'ylab zo'riqishini aniqlash
    • Слайд 3, Reja:
    • Слайд 4
    • Слайд 5
    • Слайд 6
    • Слайд 7
    • Слайд 8
    • Слайд 9
    • Слайд 10, ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

    Download 1,05 Mb.




    Download 1,05 Mb.
    Pdf ko'rish