61
«Zamonaviy dunyoda pedagogika va psixologiya»
nomli 10-son ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya
xususiyatlar inson xulqiga ta’sir qiladigan va uni boshqaradigan aloqida psixik faoliyati yoki
ong faoliyatini buzilishi mumkin emas.
Psixik va ong haqidagi Uotson: “Agar bixeviorizm fanda” qandaydir ko`zga ko`rinarli o`rin
olishni xoxlasa (lohal aniq obyektiv metod sifatida bo`lsa ham), u “ong” tushunchasini mutlako
rad kilmoqi kerak... Ong va uning takidiy elementlari-bo`larning barchasi quruh gapdan iborat
deb atagan. Shuning bilan bixevioristlar psixologiyasining oddiy terminalogiyasini ham
uloqtirib tashlaydilar. Ushbu Uotsonning o`zi yana shunday dedi: “Sexgi, idrok, diqqat, iroda,
xayol...” kabi tushunchalardan, biror uimsa to`liq tushungan foydalana olishini men mutlaqo
bilmayman va unga ishonmayman ham. Bixeviorizmning asoschisi Torndayk kuzatish metodi
va maxsus eksperimetlar o`tkazish bilan hayvonlarda (asosan, kalamushlarda) malaka xosil
qilish protsessini o`rgangan. Torndayk hayvonlar psixikasi o`rganishdagi xuddi shu obyektiv
metodlarni inson psixik hayotini urganishga ham kuchirish (tadbiq qilish) mumkin deb
hisoblanadi. Inson xulqi reaksiyalar yiqindisi sifatida bitta emas, balki butun bir qo`zqovchilar
sistemasi bilan vujudgv keltiradi.
