|
Marshrut texnologik jarayonini ishlab chiqish va asoslash
|
| bet | 6/13 | | Sana | 05.11.2022 | | Hajmi | 0.93 Mb. | | #29123 |
Bog'liq texmash oxirgi 1 Bafoyeva Mohinur Ish reja, 2lan ABN, yo\'nalishlar, Baxmalgul ildizi, 3-kun, TO\'RABOYEVA MUQADDAS, 1683382090, iqtisodij bazis tushunchasi, Tolqinjonov Komiljon Chorvachilik, ikkinchi-tartibli-chiziqlar, elektronika-1-7, 1 Tajriba ishi Kompyuter tarmoqlarida qo’llaniladigan kabellar , 1-tor ko\'cha, 5-6топология4.1 Marshrut texnologik jarayonini ishlab chiqish va asoslash.
Kichik sereyali ishlab chiqarish sharoitlari uchun texnologik jarayon detallarni kesib ishlashning guruh usuli printsipiga muvofiq ishlab chiqilishi kerak. Bu universal uskunalarda, ixtisoslashtirilgan yuqori texnologik uskunalardan samarali foydalanish, CNC dastgohlari va ishlov berish markazlaridan foydalanish, mehnat unumdorligini oshirish, ishlab chiqarishni tayyorlash vaqtini qisqartirish, past malakali ishchilardan foydalanish va hokazo imkonini beradi.
Ommaviy ishlab chiqarish sharoitlari uchun turli nomdagi detallarning partiyalari parallel ravishda ishlab chiqarilganda, o‘zgaruvchan ishlab chiqarish liniyalaridan foydalanishga e’tibor qaratib, texnologik jarayonni loyihalash kerak.
Ommaviy ishlab chiqarish sharoitida yuqori samarali mashinalar, maxsus texnologik uskunalar va ishlab chiqarishni maksimal avtomatlashtirish va mexanizatsiyalashdan foydalangan holda uzluksiz ishlab chiqarish liniyasi uchun texnologik jarayonni ishlab chiqishga intilish kerak.
Texnologik jarayonlarning rivojlanishi ikki tamoyilga asoslanadi - texnik va iqtisodiy. Texnik printsipga muvofiq, loyihalashtirilgan texnologik jarayon ishchi chizmaning barcha talablari va ma’lum bir detalni ishlab chiqarish uchun texnik talablarning bajarilishini to‘liq ta’minlashi kerak. Iqtisodiy tamoyilga muvofiq ishlab chiqarish minimal mehnat va ishlab chiqarish xarajatlari bilan amalga oshirilishi kerak.
Bundan tashqari, ishlab chiqilgan texnologik jarayon mehnatni muhofaza qilish standartlari (SSBT), ko‘rsatmalar va boshqa me'yoriy hujjatlar tizimida belgilangan xavfsizlik va sanoat sanitariyasi talablariga javob berishi kerak.
Texnologik jarayonlarni yaratish uchun asosiy, ko‘rsatma va ma’lumotnomaga bo‘lingan dastlabki ma’lumotlardan foydalanish kerak.
Texnologik jarayonlarning rivojlanishi o‘zaro bog‘liq bo‘lgan bosqichlardan iborat bo‘lib, ular uchun aniq vazifalar belgilanadi, shuningdek, ushbu vazifalarni hal qilishni ta’minlaydigan asosiy hujjatlar va tizimlar bo‘ladi. Umumiy ma’noda, 4.1-rasmda ko‘rsatilgan ishlov beriladigan buyumni mexanik ishlov berish texnologiyasini loyihalash bosqichlarini bajarish ketma-ketligining kattalashtirilgan sxemasini taqdim etish mumkin.
Ushbu diagrammada texnologik jarayonlarni loyihalash bosqichlari o‘rtasidagi bog‘liqlik ko‘rsatilgan. Ayrim bosqichlarni amalga oshirish bilan bog‘liq vazifalar yuqorida muhokama qilindi, shuning uchun keyingi bosqichlarni amalga oshirishga to‘xtalib o‘tamiz.
Ishlov beriladigan buyumning sirtlarini mexanik ishlov berish usulini tanlash eng oqilona ishlov berish jarayonini ta’minlash, detalning xizmat ko‘rsatish maqsadi, detalning har bir yuzasining funktsional maqsadi, o‘lchov va geometrik aniqlikni ta’minlash talablari asosida amalga oshiriladi. . Har bir ishlov berish usuli o‘lchamlari, shakli va sirtlarning joylashishining iqtisodiy jihatdan erishiladigan aniqligini ta’minlaydi va har bir ishlov berish usuli optimal rejimlar va dopusklar bilan tavsiflanadi.
Birinchi bosqichda o‘lchamlarning aniqligi, shakli, sirtlarning nisbiy joylashuvi, ularning yuza g‘adir-budurligi, massasi, konfiguratsiyasi va ishlab chiqarish turiga qo‘yiladigan talablarga qarab, ishlov berish mumkin bo‘lgan usullari va uskunaning turi tanlanadi.
4.1-rasm. Ishlov berish texnologiyasini loyihalash bosqichlari sxemasi
Ikkinchi bosqichda mahsuldorlik va tannarx bo‘yicha ekvivalent texnik natija olish imkonini beruvchi turli xil mexanik ishlov berish usullari taqqoslanadi. Boshqa narsalar teng bo‘lsa, minimal xarajatlar bilan maksimal mahsuldorlikni ta’minlaydigan usulga ustunlik beriladi.
Uchinchi bosqich ish detalini uning aniqlik parametrlaridan kelib chiqib, ishlov berish usulini tanlash imkonini beradi. Agar dastlabki ish detalining aniqligi yuqori bo‘lmasa, texnologik jarayonda sirtni ishlov berishni dastlabki (qo‘pol) usuldan boshlash tavsiya etiladi. Agar asl ish detali aniqligini oshirgan bo‘lsa, ishlov berishni tugatish usuli bilan boshlash mumkin. Bunday holda, yana mexanik ishlov berish variantlarini mahsuldorlik va tannarx bo‘yicha solishtirish kerak.
Sirtni mexanik ishlov berish marshrutining birinchi va oxirgi usullarini bilish, to‘rtinchi bosqich oraliq ishlov berish usullarini sintez qilish imkonini beradi. Shu bilan birga, har bir keyingi sirtni mexanik ishlov berish usuli avvalgisiga qaraganda aniqroq bo‘lishi kerak deb taxmin qilinadi. Oldingi ishlov berish usuli dopuski (kvaliteti) bilan aniqlanishi mumkin:
TAi-1 = Zimin / (2…4),
bu yerda TAi-1 - oldingi ishlov berish usulining dopuski;
Zimin - keyingi ishlov berish uchun minimal pripusk.
Oldingi ishlov berish ishlov beriladigan detalning aniqligini keyingi ishlov berish uchun ruxsat etilganidan 2-4 baravar kam bo‘lishini ta’minlashi kerak. Shu bilan birga, ishlov berishning har bir keyingi o‘tishda (operatsiyada) aniqligi tugatish o‘tishlarida (operatsiyalarida) 1-2 kvalitetga, qo‘pol ishlov berishda esa 2-4 kvalitetga oshadi.
TAi-1 qiymatiga ko‘ra, aniqlik sifati va unga ko‘ra ishlov berish usuli aniqlanadi.
Shunday qilib, har bir sirt uchun ishlov berish bosqichlari soni (o‘tishlar, operatsiyalar), har bir bosqichni bajarish usullari va ularning ketma-ketligi aniqlanadi.
Mexanik ishlov berish usullarini tanlashda ularni birlashtirishga intilish kerak - ish detalining ko‘proq sirtlari bir xil usul bilan mexanik ishlov berish uchun. Kelajakda operatsiyalarni ishlab chiqishda bu sizga maksimal o‘tish sonini o‘z vaqtida birlashtirishga, operatsiyalar sonini kamaytirishga va detalni ishlab chiqarishning murakkabligini kamaytirishga imkon beradi.
Foydalanish qulayligi uchun shu tarzda olingan sirtni mexanik ishlov berish usullari jadval ko‘rinishida taqdim etilishi mumkin (4.1-jadval), unda sirtning nomi (raqami), uni mexanik ishlov berish usullari, aniqlik sifati, yuza g‘adir-budurligi, shakl xatosi ko‘rsatiladi.
4.1-jadval
Yuzaki ishlov berish usullari
Sirtning nomi (raqami)
|
Mexanik ishlov berish metodi
|
Kvalitet aniqligi
|
Yuza g‘adir-budurligi
|
Shakil xatoligi
|
|
|
|
|
|
Ishlov beriladigan buyumning yuzalarini mexanik ishlov berishning qabul qilingan usullari butun ishlov beriladigan buyumni mexanik ishlov berish marshrutini ishlab chiqish uchun dastlabki ma’lumotlardir.
Loyihalashning ushbu bosqichida texnologik jarayonni tegishli operatsiyalar soniga va ularni qurish usuliga bo‘lish zarurati (kontsentratsiya yoki farqlash) asoslanadi. Ularni amalga oshirish ketma-ketligi asoslanadi.
Ish detalini mexanik ishlov berish yo‘nalishini asoslash operatsiyalar ketma-ketligi va ishlov beriladigan detallarni o‘rnatish sxemalarining turli xil variantlarini taqqoslash asosida amalga oshiriladi.
Ish detalini bitta mashinada to‘liq mexanik ishlov berish (kamdan-kam holatlardan tashqari) amalda imkonsiz bo‘lganligi sababli, ishlov berishni bir qator operatsiyalarga bo‘lish kerak bo‘ladi. Shuning uchun, marshrutni qurishda ishlov berishni qo‘pol ishlov berish, toza ishlov berish va pardozlash ishlariga bo‘linib, uskunalar guruhlari (tokarlik, frezalash, parmalash, jilvirlas va boshqalar) bo‘yicha mexanik ishlov berishni sintez qilish kerak. Texnologik jarayonning farqlanishining sababi, shuningdek, mexanik ishlov berish turlarining almashinishi va uni ishlov beriladigan detalga boshqa ta’sir turlari - termik ishlov berish, eskirtirish, har xil turdagi qoplamalarni qo‘llash, texnik operatsiyalararo nazorat va boshqalar bilan tuzilishi.
Ish detalini mexanik ishlov berish marshrutini shakllantirishda bir qator texnologik tamoyillarga amal qilish kerak.
Yuqorida ishlab chiqilgan ishlov beriladigan detalning sirtini mexanik ishlov berishning umumiy ketma-ketligiga rioya qiling.
Birinchi operatsiyalarda eng katta qatlamni olib tashlash bilan bog‘liq energiya talab qiladigan o‘tishlarni birlashtirish kerak. Ichki stresslarning ta’sirini kamaytirish uchun ushbu bosqichda ishlov beriladigan detalning barcha tashqi yuzalarini mexanik ishlov berish tavsiya etiladi. Natijada, ishlov beriladigan detaldagi qoldiq kuchlanishlarning qayta taqsimlanishi, uning deformatsiyasi va ishlov beriladigan detalning sirtlarining shakli va joylashuvida mos keladigan xatolar paydo bo‘lishi bilan birga bo‘ladi. Eng muhim holatlarda, texnologik jarayonda dastlabki operatsiyalardan so‘ng, sun’iy yoki tabiiy eskirtirish ta’minlanadi, bunda qoldiq stresslar bo‘shashadi.
Texnologik marshrutni ishlab chiqishda undagi termik ishlov berish joyini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Mexanik ishlov berish termik operatsiyalar bilan to‘xtatilmasa, texnologik jarayon sodda va tejamkor bo‘ladi. Agar ishlov beriladigan detal faqat bo‘shatish, normalizatsiya yoki honlash kabi oldindan termik ishlov berilsa jarayon murakkablashadi. Agar termik ishlov berish (toblash, bo‘shatish) natijasida ish detali HRC> 40 qattiqligini olgan bo‘lsa, keyingi ishlov berish uchun ko‘pincha abraziv asbobdan foydalanish kerak bo‘ladi. Agar texnik talablarda 55 ... 60 HRC ga individual sirtlarning qattiqligini sementatsiyalash va keyinchalik toblash yo‘li bilan oshirish uchun shartlar mavjud bo‘lsa, bu sirtlarni uglerod bilan to‘yintirish kerak. Boshqa barcha sirtlar turli xil usullar bilan sementatsyiadan himoyalangan bo‘lishi kerak.
Operatsiyani shakllantirishda bitta mashinada bajarilishi mumkin bo‘lgan o‘tishlarni birlashtirish imkoniyatini hisobga olish kerak.
Bir operatsiyada xomaki va toza o‘tishlarini birlashtirish kerak emas.
Har bir keyingi operatsiya, qoida tariqasida, xatolarni kamaytirishi va natijada yuzaga keladigan sirt sifatini yaxshilashi kerak.
Avvalo, keyingi operatsiyalar uchun texnologik asos bo‘lib xizmat qiladigan sirtlarni mexanik ishlov berish kerak.
Mehnat unumdorligi bo‘yicha bir xil yoki bir nechta operatsiyalarni shakllantirishga intilish kerak.
Detallardagi nuqsonlarni va boshqa shunga o‘xshash nuqsonlarni o‘z vaqtida aniqlash uchun ushbu nuqsonlar yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan va ularga yo‘l qo‘yilmaydigan sirtlarni ustuvor ishlov berishni ta’minlash kerak.
Ayniqsa murakkab yoki muhim sirtlarni mexanik ishlov berishni mustaqil operatsiyaga ajratish maqsadga muvofiqdir. Masalan, nusxa ko‘chirish mashinasida shakllangan sirtlarni mexanik ishlov berish.
Ularning nisbiy holatiga (masalan, o‘qdosh) yuqori talablarga ega bo‘lgan sirtlarni mexanik ishlov berish bitta operatsiyada amalga oshirilishi va bitta o‘rnatishdan bajarilishi kerak.
Yuqori aniqlikka erishish bilan bog‘liq eng muhim o‘tishlar yoki operatsiyalar texnologik jarayonning oxirida amalga oshirilishi kerak. Bu yerda, shuningdek, oson deformatsiyalanadigan sirtlarni, masalan, tashqi rezbalarni mexanik ishlov berish kerak.
Katta o‘lchamdagi ish detallari va katta massaga ega bo‘lgan ish detallari uchun operatsiyalar sonini va o‘tishlarning kontsentratsiyasini kamaytirishga harakat qilish kerak, chunki bunday ish detallarini mashinaga tashish, saqlash va o‘rnatish qiyin.
Mexanik ishlov berish marshrutini tanlash ko‘p jihatdan ishlab chiqarish turiga, avtomatlashtirish darajasiga va ishlatiladigan uskunalarga bog‘liq.
Donalab ishlab chiqarish sharoitida, qoida tariqasida, ular universal uskunalardan va operatsiyalarning maksimal kontsentratsiyasidan foydalanadilar.
Kichik va o‘rta ishlab chiqarishda ular asosan universal uskunalar, RDB dastgohlari, ishlov berish markazlari, revolver stanoklar, moslashuvchan modullardan foydalanadilar.
Katta va ommaviy ishlab chiqarishda agregat mashinalari, maxsus va maxsus jihozlar, shuningdek, avtomatik liniyalar keng qo‘llaniladi.
Marshrutning texnologik jarayonini ishlab chiqishning yuqoridagi metodologiyasi va tamoyillari texnologik jarayonning bir-biridan operatsiyalar soni va mazmuni, ularning ketma-ketligi, jihozlanishi va boshqalar bilan farq qiluvchi bir necha variantlarini olish imkonini beradi. Shuning uchun yakuniy variant sifatida ular yuqori texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarni ta’minlaydigan variantni qabul qiling.
Shunday qilib, texnologik jarayonning marshrutini ishlab chiqishda operatsiyalar turlari, miqdori va kodi, uskunaning turi, modeli va kodi, material yoki vaqt sarfi darajasi o‘rnatiladigan ratsion birligi, material sarfi darajasi, material sarfi koeffitsienti, mexanizatsiyalash darajasi, ishchilarning kasblari, xodimlarning lavozimlari va ish haqi toifalarining tasniflagichi klassifikator bo‘yicha kasb kodi, tasniflagichi bo‘yicha ish toifasi, tasniflagichi bo‘yicha mehnat sharoitlari kodi aniqlanadi.
|
| |
