bo ‘Isa, jism nin g m azku r о ‘qqa nisbatan kin etik momenti о ‘zgarm as
bo ‘ladi:
M ez = 0 da
К z = I z a> = const yoki / г со = /
0гсо0 .
(89.4)
(89.4)
da
I0z va cog m os ravishda jism n in g b o sh la n g ‘ich paytdagi
inersiya m o m en ti
va b u rch a k tezligi,
Iz va со esa istalgan
t vaqtdagi
inersiya m o m enti va b u rch a k tezligidan iborat.
Q o ‘zg‘alm as o ‘q atro fid a aylanm a h ara k a t qilayotgan jism k in e
tik m o m e n tin in g sa q la n ish q o n u n ig a Juk ovskiy skam eykasi m isol
b o ‘la o lad i. J u k o v sk iy sk a m e y k a sin in g g o r iz o n ta l p la tfo rm a s ig a
q o ‘llariga tosh u sh lagan kishi turg an d an keyin unga boshlan g‘ich кц,
b u rch ak
tezlik berilsa, (89.4) o ‘rinli b o 'lad i. C hunki kishi, to sh la r va
p la tfo rm a n in g o g ‘irlik k u ch lari aylanish o ‘qiga parallel y o ‘n algan
yoki tay an ch p o d sh ip n ik d a hosil b o ‘ladigan
reaksiya kuchi aylanish
o ‘qini kesib o ‘tad i. S hun ing uch u n ularning aylanish o ‘qiga
nisbatan
m o m en ti nolga teng.
9 0 - § . Sistem a va moddiy nuqta kinetik momentining o ‘zgarishi
haqidagi teoremani qoMlab masalalar yechish
M oddiy nuq ta yoki sistem a kinetik m om en tining o ‘zgarishi h aq i
dagi teo rem an i qoMlab m asalalar quyidagi ta rtib d a yechiladi:
1. Sanoq sistem asi tanlanadi.
2. C hegara sh a rtla r aniqlanadi.
3. T a ’sir qiluvchi h a m d a reaksiya kuchlari rasm da tasvirlanadi.
4. T a ’sir qiluvchi kuchlarning m arkazga yoki o ‘qqa nisbatan m o-
m entlarin ing yig‘indisi aniqlanadi.
5. M oddiy n u q ta yoki sistem aning m arkazga yoki o ‘qqa nisbatan
kinetik m o m en ti hisoblanadi.
6. M oddiy n u q ta yoki sistem a kinetik m o m e n tin in g o ‘zgarishi
haqidagi te o re m a n i ifodalovchi differensial ten g lam a tuziladi.
7.
T uzilgan differen sial ten glam a in tegrallanadi va kerakli n o -
m a ’lu m lar aniqlanadi.
