snaryadning to ‘p
stvolidan otilib chiqishi-
dagi hosil boMadigan hodisani, ya’ni
stvol-
ning orqaga tepishini misol qilib keltirish
m um kin. Bu
hodisada stvol va snaryadga
t a ’sir qiluvchi k u ch n in g ishi nolga ten g
b o ‘lmaydi.
A gar sistem a o ‘zgarm as, y a ’ni q attiq
jism dan iborat b o ‘lsa,
ichki kuchlar ishlari-
ning yig‘indisi nolga teng. Buni quyidagicha
175-rasm.
isbotlash mumkin.
Jism ning ikkita
M x va
M2 nuqtasining o ‘zaro ta ’sir kuchlari ich
ki kuchlar b o ‘lib, ta ’sir aks ta ’sir qonuniga ko‘ra
F[2 =
-F {\ (175-
rasm).
F{2 va
F2] kuchlar elem entar ishlarining yig‘indisi (91.5) ga ko‘ra
dA[ + dA‘2 = F‘2 V\ dt + F ix V2 dt = F{2 Vx dt - F‘2 V2 dt
yoki
dA{ + dA2 = Fx2 Vx cos a,
dt - F{2 V2 cos a 2
dt =
=Fi'2 ( K, cos a , -
V2 cos a 2 )
dt
b o ‘ladi. K inem atikadan m a ’lum ki, jism
ikki nuqtasi tezliklarining
m azkur nuqtalam i tutashtiruvchi o'qdagi proyeksiyalari tengdir:
Vf
cos a ,
=
V
2
c o s a 2 .
Shuning uchun yuqoridagi tenglikni quyidagicha yozish mumkin:
dA[ +
dA2 = 0 .
D em ak, qattiq jism ichki kuchlar elem entar ishlarining yig‘indi-
si nolga teng:
d A ' = ' £ d A l = 0 .
( 9 1 . 1 9 )
9 2 - §. Potensialli kuch maydoni. Kuch funksiyasi.
Potensialli kuch
M oddiy nuqtaga ta ’sir etuvchi kuchning biror ko‘chishidagi ishi
u m um iy holda bu ko‘chishdagi harakat q o nuniga b o g iiq b o ‘ladi.
A m m o shunday kuchlar borki (masalan, og‘irlik kuchi, elastiklik ku
chi), ularning ishi nuq tan in g harakat qonuniga bog‘liq b o ‘lm aydi.
B unday kuchlar
potensialli kuchlar deb ataladi.
Fazoning biror sohasiga kiritilgan moddiy
nuqtaga nuqta koordi-
natalari va vaqt funksiyasidan iborat kuch ta ’sir etsa, b unday soha
