texnikaviy vositalar tarkibiga loyihalash natijalarini dastgohlar, texnologik
komplekslar va avtomatlarni boshqaruvchi signallarga o‗zgartiradigan
qurilmalar
kiritilishi kerak.
Yuqorida qayd qilingan masalalarni texnikaviy vositalar umumtizimiy DT
bilan birgalikda yechadi.
Umumtizimiy dasturli ta’minot deganda EHMning
operatsion tizimi (OT) nazarda tutiladi. EHM texnikaviy vositalari va uning
dasturli ta‘minoti majmui
hisoblash tizimi (HT) deb ataladi.
OT vazifasi - HTda hisoblash jarayonini tashkil qiladi; yechilayotgan alohida
masalalar orasida hisoblash resurslarini ratsional taqsimlash;
foydalanuvchilarga
dasturlash jarayonini va ularning masalalarini sozlashni yengillatuvchi har xil
servis vositalarini taqdim qilishdir.
Operatsion tizim qayd qilingan funktsiyalarni HTning o‗tkazish qobiliyatini
oshirish, loyihalovchi so‗roviga tizim reaktsiya qiladigan vaqtni kamaytirish va
HT resurslaridan foydalanish samarasini oshirish maqsadida bajaradi. ALTda
odatda hisoblash texnikasining keng tarqalgan universal
vositalari va vazifasi
umumiy bo‗lgan operatsion tizimlardan foydalanishadi. Texnik vositalarning
muammoli yo‗nalishi hisoblash texnikasining har xil qurilmalari ALT texnikaviy
vositalari kompleksiga birlashtirilganida amalga oshadi. Umumtizimiy DT
tarkibini aniqlashda odatda HTning talab qilinadigan ish rejimlarini eng samarali
ta‘minlaydigan va uning hamma resurslaridan ratsional foydalanishni
ta‘minlaydigan OTni tanlashadi.
Operatsion tizim foydalanuvchi va HT orasida o‗ziga xos interfeys vazifasini
bajaradi, ya‘ni OT foydalanuvchiga virtual hisoblash tizimini taqdim etadi.
Demak, HT foydalanuvchida
HT imkoniyatlari, u bilan ishlash qulayligi, uning
o‗tkazuvchanlik qobiliyati haqida tushuncha shakllantiradi.Turli OTlar bir xil
texnikaviy vositalarda foydalanuvchiga hisoblash jarayonini tashkil qilish yoki
ma‘lumotlarga avtomatlashtirilgan ishlov berish uchun har xil imkoniyatlar berishi
mumkin.
OT ko‗p
sonli har xil yordamlarni, servis vositalarini, amaliy dasturlar
unumdorligini oshirish usullarini ham taqdim etadi; ularni bilish ham yangi
dasturlarni yaratishda va ham mavjud ALT komplekslaridan
foydalanishda
foydalanuvchining imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytiradi.
MS-DOS operatsion tizimi IBM PC kompyuteri dunyosini deyarli o‗n besh
yil boshqardi. Haqiqatda qulay bo‗lgan grafikaviy operatsion tizim 1995 yil
oxirida paydo bo‗ldi, ungacha dasturlarning asosiy massasi MS-DOS tizimi uchun
chiqarildi.
1995 yil oxirida Microsoft korporatsiyasi Windows 95 OTni chiqardi. Bu OT
MS-DOS ni butunlay almashtirdi. 1998 yilda Microsoft korporatsiyasi OTning
yangi versiyasi - Microsoft Windows 98 ni taqdim qildi. Bu OT mukammal bo‗lib
tuyuldi, lekin Windows 98 tizimi qanchalik yaxshi bo‗lmasin, u kompyuterning
apparat
qismidan
juda
«uzoqda».
MS-DOS
tizimi
kompyuterga
«yaqinroq».kompyuter MS-DOS tizimida start oladi va undan keyingina Windows
98 ni tashkil qiluvchi juda katta dasturlar paketini yuklaydi. MS-DOS kompyuter
va Windows 98 tizim orasida «ko‗prik» vazifasini bajaradi. «ko‗prik»larning
bunday zanjiri resurslarning bir qismini o‗ziga «tortib oladi». Turli operatsion
tizimlarning operativ xotirasi talab qiladigan hajm 1.1-jadvalda ko‗rsatilgan.
Muayyan ALT xarakteristikasi sezilarli darajada texnikaviy vositalar
kompleksi (TVK) va umumtizimiy DT bilan aniqlanadi; ular quyidagilarni:
-
hamma loyihaviy masalalarni yechish uchun yetarli EHM
unumdorligi;
-
loyihalash jarayonida loyihalovchining EHM bilan operativ muloqotda
bo‗lishi imkonini;
-
loyihalovchi so‗roviga tizim reaktsiyasi vaqtining loyihalovchi uchun
1.1-jadval
Tavsiya qilinadigan
hajm
Yil
Operatsion tizim
Minimal talablar
1992-1995
Windows 3.1
4 Mbayt
8-16 Mbayt
1995-1998
Windows 95
8 Mbayt
16-32 Mbayt
1998-2000
Windows 98
16 Mbayt
32-64 Mbayt
2001
Windows Millenium
32 Mbayt
64-128 Mbayt
2002
Windows XP
64 Mbayt
128 Mbayt-4 Gbayt
ma‘qul darajada bo‗lishini;
-
TVkni o‗zlashtirish, ekspluatatsiya qilish va unga xizmat ko‗rsatish
osonligini;
-
rekonfiguratsiya va yanada rivojlantirish uchun TVk ochiqligini;
-
loyihalanayotgan ob‘yekt haqida kiruvchi va chiquvchi grafik
informatsiyadan keng foydalanishni;
-
loyihalashning har xil darajalari orasida informatsion aloqani ta‘minlashi
kerak.
Avtomatlashtirilgan loyihalash loyihalovchi bilan
apparat-dasturli vositalari
orasida
funktsiyalarning ratsional taqsimlanishida amalga oshadi. Bu taqsimlanish ALT
hamma turdagi ta‘minoti rivojining darajasiga bog‗liq. Hozirgi paytda texnikaviy
vositalar tez rivojlanayotganligi sababli, apparat vositalari yechadigan
avtomatlashtirilgan loyihalash masalalarining hajmi ortishi tendentsiyasi mavjud.
