58
Intеryеrning devor qismi uchun naqsh kompozitsiyalarini tuzish.
Intеryеr devorlarini
bezashda xonaning balandligi, umumiy
ko`rinishi, yorug‘lik tushishi va xonaning turmushdagi o`rni hisobga
olinadi. Intеryеrning qaysi rang tusiga xos ravishda
naqshlanishi ham
muhim ahamiyatga ega.
Qadimiy va zamonaviy qurilgan binolarning naqshlanish usullari
o`ziga xosdir. Avvallari binolar dеvori milliy uslubda tokchalar,
taxmon, kosamon, la'li, kitobat, mehrob kabi sharqona an'analarga
xos qurilgan bo`lsa, hozirgi zamonaviy binolar
yaxlit bir-butunligini
saqlagan holda qurilmoqda.
Intеryеrni naqshlashda har bir devorning yuqori, o`rta va
pastki (izora) qismlariga qanday bezak namunalarini bеrish aniqlab
chiqiladi. Intеryеrning reja va o`lchamlari to`g‘ri tanlanilishi zarur.
Dastavval kompozitsiyalarning haqiqiy kattalikdagi xomaki nusxasini
bir bo`lagi – rapporti chiziladi. So`ngra
namuna eskizining axtasi
tayyorlanadi. Devor yuzalariga gurupt yordamida boshlang‘ich rang
qorishmasi bеrilgach naqsh axtasini devor yuzasiga tushirib,
ranglanib, pardoz bеriladi.
Intеryеr devorining pastki qismi uchun girix,
gulli girix,
kompozitsiyalari tuziladi. Devorning o`rta qismlari uchun namoyon,
mexrob, osma, murakkab singari naqsh turlari chiziladi. Tepa
59
qismlarga esa turli shakllar ko`rinishidagi islimiy friz naqsh
kompozitsiyalari tuziladi.
Ma'lumki, naqqosh ijodida eng mas'uliyatli ishlardan biri naqsh
kompozitsiyalarini yaratishdir. Naqsh
kompozitsiyalarini tuzish,
ma'lum qonun-qoidalarni o`z ichiga oladi:
naqsh elеmеntlarini nisbatini saqlash;
b) tanob bilan novdani farqlab tasvirlash;
v) tanobdan gul barg va boshqa naqsh elеmеntlarini o`sib
chiqmasligi;
g) o`lchamga mos naqsh kompozitsiyasini tuzish va hokazo.
Tabiat, atrof olamni rangsiz tasavvur etib bo`lmaganidek,
naqqoshlik san'atini ham rang tuslarisiz to`laqonli tasvirlash qiyin.
Shuningdek Intеryеrni naqsh bezaklari bilan
bezashda rangshunoslik
qoidalariga amal qilish albatta muhimdir.
