|
Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта
|
| bet | 44/129 | | Sana | 16.02.2024 | | Hajmi | 5,48 Mb. | | #157537 |
Bog'liq ЙЎНАЛИШГА КИРИШ УМК (2)Savollar
1. Nima uchun insonlar xavfsizlik dastur emas, balki jarayon deb ko’radi?
2. ishchining ish joyidagi xavfsizlikni ta’minlash uchun fotdalanigan usullarga misol keltiring.
3.Xavfsizlik deganda nimani tushunasiz?
4. Maxsus xavfsizlik belgilariga misollar keltiring?
5. Xavfsiz faoliyatga bo’ladigan qanday asosiy to’siqlar mavjud? Ularni qanday engish mumkin?
6. Xavfsiz faoliyatga tegishli beshta ko’rsatgichlarni keltiring.
12-ma’ruza. Ekologik xavfsizlik asoslari.
Reja:
1.Tabiiy va antropogen ifloslanish.
2.Mintaqaviy ekologik muammolar va ularning yechimlari.
3. Ekologik xavfsizlikni ta’minlashning tashkiliy asoslari.
Tabiiy va antropogen ifloslanish
Suv, zamin, kuyosh va havo hayot manbaidir. Havoning ifloslanishi odam va hayvon organizmiga о‘simliklar va boshqa tirik mavjudodlarga salbiy ta’sir qiladi. Shuning uchun ham Abu Ali Ibn Sino “agar havoda chang bо‘lmaganda edi odamlar ming yil yashardilar” deb bejiz aytmagan. Shuni takidlashimiz lozim-ki insonni yashashi uchun eng asosiy narsa havodir. Odam oziqa yemasdan besh haftagacha yashashi mumkin suvsiz besh kunga chidashi mumkin. Havosiz esa kо‘pi bilan besh minutga chidaydi. Ammo odamning meyorida yashashi uchun havoning о‘zigina yetarli bо‘lmay. u yana ma’lum tartibda bо‘lishi ya’ni toza holatda saqlanishi ham zarurdir.
Toza havo deganda biz nimani tushunamiz?
Hammamizga ma’lumki dunyodagi barcha majudod havo bilan tirik. Havo inson uchun suv va kuyoshdek mu’tabar va aziz! Ona sayyoramizda hayotning mavjudligi va yer atmosferasida yashashai uchun eng zarur omili bо‘lgan kislorodning yetarli miqdorda borligidir. Biz havodan nafas olganimizda kislorod nafas yо‘llari orqali organizmimiga singib moddalar almashinuvi singari murakkab ichki biokimyoviy jarayonlarda qatnashadi. Odam bir kecha kunduzda tashqi muhitdan 20 m3 havo oladi, bir yilda esa 9 tn. ga yakin kislorod kerak bо‘ladi.
Ma’lumki odam о‘pkasi orqali bir minutda о‘rta hisobda 12 litr havo о‘tkazadi. Bir kecha-kunduzda esa 17 ming 290 litr havo о‘tadi. Bu esa 23 kg tashkil etadi. Demak odam havoni ovqatga nisbatan 4-5 barobar kо‘p iste’mol qiladi. Kishilarning qanchalik sog‘lom. nosog‘lom bо‘lishi havo iqlim va yashash tarziga bog‘liqdir.
Statistik ma’lumotlarga qaraganda hozirgi kunda jahon mamlakatlarida 320 mln.dan ziyod avtomobil harakatda. Avtomobil motoridan havoga chiqadigan gazlar tarkibida esa 200 xil turdagi zaharli kimyoviy moddalar borligi о‘rganilgan.
Tirik mavjudodlarni yashash manbai bо‘lgan havoni muhofaza qilish va uni sof holida saqlash fanning asosiy maqsadidir.
|
| |
