|
Õzbekstan respublikasi joqari hám orta arnawli biLİmlendiRİw miNİstrliGİ
|
| bet | 82/191 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 2,75 Mb. | | #230680 |
Bog'liq FILOSOFIYAGloballasıw qubılısı. Házirgi dáwir haqqında anıġıraq túsinik payda etiw ushın XX ásir basına shekem jáhán tariyxı tiykarınan ġárezsiz rawajlanġan hám bir-birine salmaqlı tásir kórsetpegen civilizaciyalardan ibarat bolġanın kózde tutıw mańızlı bolıp tabıladı. Házirgi zamanda dún`ya sońġı júz jıllıq ishinde júz bergen jámiyet turmısınıń barlıq tarawlarınıń belsendi integraciyalasıwı nátiyjesinde sezilerli dárejede ózgerdi hám tutas bir pútin organizmge aynaldı. bunıń aqıbeti sıpatında, ayırım xalıqlar hám pútkil insaniyattıń sociallıq sanasında global processler hám olardıń tásirinde júzege kelgen ulıwmalıq (dún`ya kólemindegi) mashqalalar menen belgilengen salmaqlı ózgerisler júz bere basladı. Jáhán jámiyetshiligi óz rawajlanıwınıń jańa basqıshına qádem qoyġanı, ol aldıńġı basqıshlardan tek ġana ózgerisler kólemi emes, al belsendilik dárejesi hám universal ózgesheligi menen de parıqlanatuġını ayan boldı.
Bul ózgerislerdiń pútkil kompleksi, sonday-aq olardıń sebepleri 1990-jıllarda globallasıw (lot. globus - jer sharı) dep ataldı. Globallasıw jámiyet turmısınıń hár qıylı tarawlarında pútkil Jer planetası ushın jalġız bolġan strukturalar, baylanıslar hám múnásebetlerdiń qáliplesiwi, universallasıw procesi bolıp tabıladı. Sonday-aq globallasıw global keńisliktiń tutaslıġı, birden-bir jáhán xojalıġı, ulıwmalıq ekologiyalıq óz-ara baylanıslılıq, global kommunikaciyalar hám usı kibiler menen sıpatlanadı.
Globalistika. Jáhán rawajlanıwınıń eń jańa tendenciyaların ańlap jetiw barısındaġı kóp sanlı is-háreketler globallasıw processleriniń mánis-mazmunı, tendenciyaları hám sebeplerin, olar tásirinde júzege kelip atırġan global mashqalalardı anıqlaw hám bul processlerdiń aqıbetlerin ańlap jetiwge qaratılġan pánleraralıq ilimiy izetlewler tarawı – globalistikanıń payda bolıwına alıp keldi. Keńirek mániste «globalistika» ataması globallasıwdıń hár qıylı aspektleri hám global mashqalalarġa tiyisli ilimiy, filosofiyalıq, mádeniy hám ámeliy izetlewlerdi, sonıń qatarında olardıń nátiyjelerin, sonday-aq olardı ayırım mámleketler dárejesinde de, xalıqaralıq kólemde de ekonomikalıq, sociallıq hám siyasiy tarawlarda ámelge asırıw barısındaġı ámeliy iskerlikti ańlatıw ushın qollanıladı.
Sonı atap ótiw lazım, globalistika ádette ilimiy bilimniń qatlamlasıwı nátiyjesinde yaki túrles ilimler tutasqan jerde payda bolatuġın ayırım ilimler qatarına kirmeydi. Onıń júzege keliwiniń negizinde qarama-qarsı processler – házirgi zaman ilimine tán bolġan integraciyalasıw processleri jatadı. Globalistika izetlewler hám biliwdiń sonday bir tarawı bolıp, bul jerde hár qıylı ilimler bir-biri menen organikalıq baylanısda, hár biri óz predmeti hám metodı kóz-qarasınan, globallasıwdıń hár qıylı aspektlerini analiz qıladı, global mashqalalardı bir-birinen dara hám bir pútin sistema sıpatında úyrenip, olardıń sheshimlerin usınıs etedi.
Globalistika ġárezsiz ilimiy baġdar hám sociallıq ámeliyat tarawı sıpatında 1960-jıllardıń aqırlarında qáliplese basladı, lekin onıń payda bolıwı ushın ob`ektiv tiykarlar bir qansha aldın júzege kelgen edi.
|
| |
