|
Ózbekstan respublíkasi joqari bilimlendiriw, ilim háM Ínnovacíyalar míNÍstrlíGÍ ÁJÍNÍyaz atindaǵi nókis mámleketlík pedagogíkaliq ínstituti pedagogika fakulteti «Muzikalıq tálim»
|
| bet | 3/8 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 108,38 Kb. | | #234647 |
Bog'liq Muzika tarixi kursxxxxxKurstıń wazıypaları : Pánniń wazıypaları magistrlardı Dáwirqiy ózbek muzıka mádeniyatı basıp ótken tariyxıy process, onıń ulıwma insanıylıqat mádeniyatında tutqan ornı, milliy muzıkalıq qadiriyatlarimiz menen tanıstırıw, olarǵa muzıkalıq -mádeniy bilimlerdi beriw, muzıka kórkem óneri hám mádeniyat rawajlanıwı menen jámiyet rawajlanıwınıń baylanıslılıǵın túsindiriw, Zamoaviy ózbek muzıka mádeniyatı qaysı dárejede rawajlanǵanlıǵın, ullı kelbetler hám muzıkashunoslar atların hám olardıń muzıka ilmida jaratqan jańa ashılıwları hám de onı rawajlandırıw daǵı uleslerin biliw magistrlarda milliy namıs, salawat, extirom sezimlerin qáliplestiriwden ibarat esaplanadi.1
I BAP.ÓZBEK KOMPOZITORLARI AWQAMINIŃ JUMIS ISKERLIGI TARIYXI.
Ozbekiston Kompozitorler awqamı (dáslepki atı «Ozbekiston kompozitorlar soyuzi») Ozbekiston Xalıq Komissarlari sovetiniń 1938 jıl № 203 - r sheshimine qaray shólkemlesken. Respublikada iskerlik korsatayotgan kompozitor hám muzıkashunoslarni goyaviy hám dóretiwshilik birlestiriw maqsetinde.Ozbekiston xalıq artisti, ataqlı kompozitor hám dirijor Izleniwshijon Sadıqovga awqamdı dúziw ushın rásmiy kepillik berildi. Respublika húkimetiniń xalıq Komissarlari 1940 jıl 21 fevral № 258 - sheshimine qaray Ozbekiston kompozitorler awqamı 1 s'ezdini 1941 jıl oktyabr ayında otkazish belgilendi hám de onıń aǵzaları tastıyıqlandi: Izleniwshijon Sadıqov—rais, Toliq huqıqlı Eń ullıiy - baslıq orinbosari, Saqıy Abdullaev - juwapker xatker, Tohtasin Jalilov, YUnus Erejepiy, Nikolay Mironov, Aleksey Kozlovskiy, Yelena Romanovskaya, Mutal Burhonov, viktor Uspenskiy, SHarif Ramazonov, Imomjon Ikromov, Matyusup Xarratovlar - komissiya azolari etip saylandılar.
K. Abdullaev az arzasına kora juwapker xatker wazıypasınan azat etilgach, orniga muzıkashunos Ye. Ye.Romanovskaya saylandı.Burınǵı birlespe húkimeti sheshimine tiykarlanıp 1939 jılı «Kompozitorlar awqamı» hám «Muzıka fondi» shólkemlestiriw komiteti islengen edi. Komissiya baslıǵı wazıypasına ataqlı kompozitor hám muzıkashunos, akademikalıq Baris Vladimirovich Asafev (kórkem ádebiyatqa baylanıslı laqapı Igor' Glebov (1884 - 1949 ) tayınlandi. Awqamdıń birinshi shólkemlestirilgen qurultoyini otkazish 1941 jıl noyabr ayına belgilendi. Usı shólkem quramına basqa respublikalar awqamları qatarı Ozbekiston Kompozitorler awqamı da kirgizildi hám «Ozbekiston muzıka fondı bólimi» dúzildi. TSintsadze - direktor, Kolesnichenko bas esapshı etip tayınlandilar.
1941 jıl 22 iyunında baslanǵan Ekinshi Jáhán urısı usı dóretiwshilik awqam qurultoylarini otkazishga múmkinshilik bermadi. Urıs jılları Ozbekiston kompozitorlar awqamı jáne onıń «Muzıka fondi» jawınger shtabga aylandı. Ayırım kórkem onerkorlar qolına qural alıp urıs maydanlarına otlandilar, qalǵanları bolsa ádebiyat hám kórkem onerdiń rawajlanıw processinde aktiv miynet hám dóretiwshilik etdiler.
Kompozitor hám kompozitorlar, shayır hám dramaturglar menen sheriklikte muzıkanıń barlıq forma hám janrlarida dóretiwshilik etip, jańa - jańa muzıkalıq hám saqna dóretpeler jarattılar. Bul processda, joqarıda tilge alınǵan komissiya aǵzaları menen birgelikte K. Jabborov, F. Sadıqov, S. Kalonov, N. Hasanov, P. Rahimov, M. Niyozov, Nıshanov, M. Salimov, O. Áspitov (Orif garmon), K. Mansurov, M. Murtazaev, A. Allaberganov sıyaqlı kompozitorler hám 1941 jıldıń iyun ayında Tashkent mámleket konservatoriyasining dáslepki pitkeriwshileri I. Ullıov, B. Gienko, V.Meyen, I. Hamzin hám de konservatoriya pedagoglarınan G. Mushel, B. Nadejdin, YAn Pekker hám joqarı kurs kompozitor - studentleri urıs temasına bagishlangan dóretpeler jarata baslawdı.
Bul dóretiwshilik processga Moskva hám Leningrad, sonıń menen birge, Belarusiyadan waqtınsha kochib kelgen belgili kompozitorlardan B. Arapov, S. vasilenko, v. voloshinov, L. Revutskiy, O. CHishko, M. SHteynberg, N. Boguslavskiy, G. Taranov hám Leningrad konservatoriyasining professor, pedagog hám studentleri de qasıldilar 1948 jıl 11 - 14 oktyabrda Ozbekiston Kompozitorler awqamınıń 1 qurultoyi boldi. T. Sadıqov esabat lekciyasında respublikamız muzıka mádeniyatınıń rawajlanıwındaǵı tabıs hám máselelerine toxtab otdi. Qurultoy programmasında kompozitorlardıń muzıkalı spektaklları, túrli janrlarda jaratılǵan muzıkalı dóretpeleri shalınadı. Qurultoyda awqamdıń komissiya azolari, baslıq lawazımına kompozitor Sobir Babaev, baslıq orinbosari lawazımına B. Gienko, baqlaw komissiyası aǵzaları jáne onıń baslıǵı etip I. Ullıov, «Ozbekiston muzıka fondi» komissiya aǵzaları, onıń baslıǵı etip v. Meyen saylandı. Direktor wazıypasına R. Gisin tastıyıqlandi. SHuni aytıp atıw kerek, 1945 - 59 jıllarda Ozbekiston Kompozitorler awqamı qatarına konservatoriyani bitirgan 27 dana jas kompozitorlardan tómendegiler: I. Hamroev, G'. Ílayıqov, G. Turaqlıov, Pak Yendin, I. Ullıov, G. Zubatov, v. Knyazev, H. Izomov, D. Zokirov, S. Babaev, D. Saatqulov, S.Abramova, A. Berlin, H. Rahimov, S. varelas, A. Muhamedov, v. Zudov, F.Názerov, O. Salimov, YU. Nikolaev, A. Malaxov, F. YAnov - YAnovskiylar hám konservatoriyani bitirgan 54 dana jas muzıkashunoslardan I.Dulgarova,
YU. Kán, K. Alimbaeva, F. Káramatov, M. Kovbas, A. Asinovskaya, T. Solomonova, T. Adambaeva, T. Golovyants, T. Jumaev, M. Ahmedov hám N. YAnov - YAnovskayalar qabıllandı.
Ozbekiston Kompozitorler awqamınıń aǵzaları azat hám obod watanımızdıń muzıkalıq mádeniyatın rawajlandırıw processinde aktiv dóretiwshilik qilmokdalar. Ǵárezsizliktiń otgan dáwirinde kompozitorlar A. Navaiy atındaǵı opera hám balet teatrini, ásirese, Ornıqlıiy atındaǵı muzıkalı teatrni hám wálayat daǵı barlıq teatrlarni, milliy simfonik orkestrni, qor jámáátlerin, ozbek xalıq cholgu ásbapları orkestrlarini, estrada simfonik orkestrini, kamer simfonik orkestrini, drama teatrlarni, balalar qor jámáátlerin, Ozbekiston Qorǵaw ministrligi, Ishki jumıslar ministrligi hám shegarashiler qasınlari quramındaǵı «Qosıq hám oyın ansambli» hám damli cholgu ásbaplar orkestrlari hám basqa atqarıwshı jámáátleriniń repertuarlarini jańa - jańa muzıkalıq dóretpeler, spektakllar menen turaqlı túrde boyitib kelip atırlar. SHu menen birge awqam aǵzaları respublikamızda hár jılı otkazilayotgan «Ozbekiston — watanım manim» qasıq tańlawında, hár eki jılda Samarqand qalasında otkazilayotgan «SHarq namalari» xalıq aralıq muzıka festivallarida aktiv qatnasmokdalar. Zamanagóy simfonik muzıka kórkem ónerin rawajlandırıw hám targib qılıw niyetinde Ozbekiston Kompozitorler awqamı, Ozteleradio kompaniyası, Ozbekiston Respublikası mádeniyat jumısları ministrligi hám «Ozbeknavo»menen sheriklikte hár eki jılda Tashkent «Xalıq aralıq simfonik muzıka festivali» atlı konfrenciyanı, YPalawlar «Yosh» teatr jámááti hár jılı Tashkentte «Xalıq aralıq zamanagóy muzıka festivalini», Kompozitorler awqamı «Dáwir sesleri» konfrenciyaın otkazib kelmokda. Usı festivallarni otkazishda kompozitor hám muzıkashunoslar shólkemlestiriwshi hám muzıka avtorı retinde qatnasıw etpekteler. 1995 jıldıń 1 - 6 noyabrinde Ozbekiston Kompozitorler awqamı X qurultoyini otkazdi. 6 kún dawam etken qurultoy programmasında kompozitorlardıń túrli forma hám janrlarda jaratqan dóretpeleri shıńǵırladi. Kontsert programmasında tómendegi saqna dóretpeleri tamashagóylar itıbarına silteme etildi: N. Zokirovning «Taxtga yol», M. Bafoevning (O. Uzoqov hám J. Kámal librettosi) «Umar Hayyom», S. Jalil hám T. Talshıqlardıń «Malikai kóshpeli» operalari, S. Haytboev, E. Samendarovlarning «Boljaw», F. Alimov, O. Umarbekov, R. Ma'dievlarning «Fotima hám Sholpan», SH. SHoyimardonova, H. Gulomlarning «Muhabbat sortosi» muzıkalı dramalari, A. Mansurov, N. Uqıplılardıń «Bir saatlıq halifa» muzıkalı komediyasi hám basqalar. Qurultoy shólkemlestirilgen máseleni de korib shıqtı. Awqamdıń keńes aǵzaları saylandı. Keńes baslıǵı lawazımına kompozitor Bahadır Abdullaev, orinbosarlar etip kompozitor Dosulla Rahimov, muzıkashunos Ayqın YUnusov hám kompozitor Avaz Mansurovlar, baqlaw komissiyası jáne onıń baslıǵı etip muzıkashunos Bahadırbek Abdullaev saylandı. Awqam «Ozbekiston Kompozitorler awqamı» dep ataldı hám Qaǵıydaǵa ayırım ózgeriwiler kirgizildi.2
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Ózbekstan respublíkasi joqari bilimlendiriw, ilim háM Ínnovacíyalar míNÍstrlíGÍ ÁJÍNÍyaz atindaǵi nókis mámleketlík pedagogíkaliq ínstituti pedagogika fakulteti «Muzikalıq tálim»
|
