O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
42
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. Yunusov X., Mamatova Z. Transchegaraviy daryolar va yirik to‘g‘onlar, tahdidlar, talofatlar va xavfsizlik choralari.
– Toshkent “Yangi asr avlodi”, 2015-yil. 14-251-betlar.
2. Norqulov U, Shamsiyev A, Eshonqulov J. Sardoba suv ombori toshqinidan keyingi tuproq tarkibidagi oziqa
moddalarning o‘zgarishi// O‘zbeksiton zamini//Ilmiy-amaliy va innovatsion jurnal–Toshkent №2-2023–B.71-74
3. Norkulov, U., Izbazarov, B., Tukhtashev, B., & Eshonkulov, J. (2022). Effects of Sardoba Reservoir Flood on
Irrigated Land. International Journal of Innovative Analyses and Emerging Technology, 2(2), 40-42.
4. Norkulov, U., Tukhtashev, B., & Eshonkulov, J. (2022). Change of Mechanical Composition of Soils after Flood of
Sardoba Water Reservoir. International Journal of Innovative Analyses and Emerging Technology, 2(2), 36-39.
5. Norkulov U. Влияния круглогодовое исползования засоленных земел на водно-солевой режим почв.
«O‘zbekiston Respublikasi melioratsiya va suv xo‘jaligi rivojlanishining zamonaviy muammolari» mavzusidagi xalqaro
ilmiy-texnik anjumanning materiallari 2008-yil 27-29-noyabr 63-65-bet.
qoplami qalinligi 0-15sm bo‘lgan sharoitda birinchi
yilda 1-sug‘orishda 771 m
3/ga suv sarflangan,
2-sug‘orishda esa 761 m
3
/ga, 3-sug‘orishda
726 m
3/ga me’yorda sug‘orildi, 4-suvda 738
m
3/ga va 5-sug‘orishda 842 m3
/ga sug‘orish
suvlari bilan sug‘orilgan, jami 5 marta sug‘orish
agrotadbiri o‘tkazilgan bo‘lib, masumiy
sug‘orishning me’yori esa 3833m
3
/gani sug‘orish
suvlari tashkil etgan, loyqa cho‘kindi qoplami
qalinligi 15-30 sm tajriba dalasida sug‘orishlar
bo‘yicha 1-suv 754m3
/ga, 2-sug‘orish esa
743 m
3/ga, sug‘orishning 3-davrida 720 m3
/ga,
4-suvda 7103/ga va ohirgi 5-sug‘orishda 897 m3
/
ga sug‘orilib, jami 3824 m3/ga mavsum davomida
sug‘orish suvlari sarflanganligi aniqlandi.
Sardoba suv omboriga yaqin 1-2 km uzoqlikdagi
“Jasoratli Oybek” fermer xo‘jaligi dalasida yani
loyqa cho‘kindi qalinligi >30 sm bo‘lgan tajriba
dalasida o‘tkazilgan tadqiqotlarda kungaboqarni
sug‘orishda 1-marta 674 m
3
/ga, 2-sug‘orishda
708 m
3
/ga, 3-sug‘orishda 664 m
3
/ga,
4-5 sug‘orishlarda 641 m
3
/gadan, 6-sug‘orishlarda
799 m
3/ga me’yorda sug‘orish suvlari sarfi
aniqlandi.
Dala tajribaning ikkinchi yilida olib
borgan sharoitga mos ravishda kungaboqar
o‘simligini bir galgi sug‘orish me’yori va
mavsumiy sug‘orish me’yori aniqlanganda
0-15 sm tuprqoning hisobiy qatlami loyqa
cho‘kindilari qoplagan maydon bo‘yicha
moyli kungaboaqr vegetatsiya davri davormida
5 marta sug‘orilgan bo‘lib har galgi sug‘orishning
me’yorlari 749, 694, 716, 727, 859 m
3
/ga
sug‘orishlarning mavsum davomida jami
3745 m
3/ga sug‘orish suvlari sarflangan.
15-30 sm loyqa cho‘kindi qalinligi qalinlikdagi
tajriba dalasida sug‘orishning bir galgi me’yorlari
743, 720, 699, 832 m
3/ga me’yorlarda jami
4 marta sug‘orishlar o‘tkazilgan bo‘lib, mavsum
davomida jami 2994 m3/ga suv sarf etildi. Loyqa
cho‘kindi qalinligi qatlami >30 sm bo‘lgan
maydonda sug‘orishlar soni ortishi jami 6 marta
sug‘orildi va ularning bir galda sarflangan
me’yorlari quyidagicha 674, 708, 664, 641, 641,
va oxirgi sug‘orishda 810 m3
/ga sug‘orishning
mavsum davomida sarflanganligi 4138 m3
/ga
teng bo‘ldi.
Xulosa.
Olib borilgan tadqiqot natijalariga
ko‘ra kungaboqar o‘simligi parvarishlangan
tajriba dalasi tuprog‘i loyqa cho‘kindi qalinligi
0-15, 15-30 sm bo‘lgan tuproqlar sharoitida
birinchi yili 5-marta, ikkinchi yilida 4 marta
sug‘orishlar o‘tkazildi, bunda me’yorlar
3833-3824 m
3/ga teng bo‘lditajribaning ikkinchi
yilida 3745-2994 m
3/gani tashkil etdi. Suv
toshqini natijasida loyqa cho‘kindi qalinligi
>30 sm bo‘lgan maydonda 2021-2022-yillarda
6 martadan sug‘orilgan bo‘lib, 4127-4138 m
3
/
ga me’yorda sug‘orish suvlari sarflanganligi
o‘tkazilgan tajribada natijalarida aniqlandi.
3/2023
