1 - LABORATORIYA ISHI
CAD TIZIMLARINING AMALIY DASTURINING INTERFEYSINI O’RGANISH
VA QO’LLASH
Ishdan maqsad: Cad tizimining imkoniyatlari
va vositalari bilan tanishish, ilmiy-texnik
masalalarni Mathcad tizimi yordamida yechish.
Topshiriqlar:
1. CAD dasturining asosiy imkoniyatlari bilan tanishing.
2. Mutaxasislik bo‘yicha texnik masala tanlang.
3. MathCAD dasturi vositalari yordamida masalaning analatik va grafik yechimlarini toping.
4. Laboratoriya ishining hisobotini tayyorlash.
Nazariy qism
Zamonaviy kompyuter matematikasi matematik hisoblarni avtomatlashtirish uchun butun bir
birlashtirilgan dasturiy tizimlar va paketlarni taqdim etadi. Bu
tizimlar ichida Mathcad oddiy,
yetarlicha qayta ishlangan va tekshirilgan matematik hisoblashlar tizimidir.
Mathcad paketi muhandislik hisob ishlarini bajarish uchun dasturiy vosita bo‘lib, u
professional matematiklar uchun mo‘ljallangan. Uning yordamida o‘zgaruvchi va o‘zgarmas
parametrli algebraik va differensial tenglamalarni yechish, funksiyalarni tahlil qilish va ularning
ekstremumini izlash, topilgan yechimlarni tahlil qilish uchun jadvallar va grafiklar qurish mumkin.
Mathcad murakkab masalalarni yechish uchun o‘z dasturlash tiliga ham ega.
Cad interfeysi Windowsning barcha dasturlari intefeysiga o‘xshash. Mathcad ishga
tushurilgandan so‘ng uning oynasida bosh menyu va uchta panel vositasi chiqadi:
Standart
(Standart), Formatting (Formatlash) va Math (Matematika). Mathcad ishga tushganda avtomatik
ravishda uning ishchi hujjat fayli Untitled 1 nom bilan ochiladi va unga Workshet (Ish varag’i)
deyiladi. Standart (Standart) vositalar paneli bir necha fayllar bilan ishlash uchun buyruqlar
to‘plamini o‘z ichiga oladi. Formatting (Formatlash) formula va matnlarni formatlash bo‘yicha bir
necha buyruqlarni o‘z ichiga oladi. Math (Matematika) matematik vositalarini o‘z ichiga olgan
bo‘lib, ular yordamida simvollar va operatorlarni hujjat fayli oynasiga
joylashtirish uchun
qo‘llaniladi. Quyidagi rasmda Mathcadning oynasi va uning matematik panel vositalari
ko‘rsatilgan (1- rasm):
1-rasm. Dasturning umumiy ko‘rinishi
Calculator (Kalkulyator) – asosiy matematik
operatsiyalar shabloni; Graph (Grafik) –
grafiklar shabloni; Matrix (Matritsa) – matritsa va matritsa operatsiyalarini
bajarish shabloni;
Evluation (Baholash) – qiymatlarni yuborish operatori va natijalarni chiqarish operatori; Colculus
(Hisoblash) – differentsiallash,
integrallash, summani hisoblash shabloni; Boolean (Mantiqiy
operatorlar) – mantiqiy operatorlar; Programming (Dasturlashtirish) – dastur
tuzish uchun kerakli
modullar yaratish operatorlari; Greek (Grek harflari) - symbolik belgililar
ustida ishlash uchun
operatorlar.
