10-rasm. Matritsa ustida amallar bajarish
Matritsali tenglamalarni yechish. Matritsali tenglamalar bu chiziqli algebraik tenglamalar
tizimi boʻlib, AX=B koʻrinishda yoziladi va u matritsaga murojaat qilish yoʻli bilan teskari
matritsani topish orqali yechiladi X=A
-1
B (11-rasm).
11-rasm. Tenglamalar tizimini matritsa usulida yechish
Matritsalar ustida simvolli operatsiyalar Simbolics (Simvolli hisoblash)
menyusining
buyruqlari va simvolli tenglik belgisi (→) yordamida bajariladi.
Differensial tenglamalarni yechish. Differensial tenglamalarni yechish ancha murakkab
masala. Shu sabab Mathcadda barcha differnsial tenglamalarni ma’lum chegaralanishlarsiz
toʻgʻridan-toʻgʻri yechish imkoniyati mavjud emas. Mathcadda
differensial tenglama va
tizimlarini yechishning bir necha usullari mavjud. Bu usullardan biri Odesolve funksiyasi
yordamida yechish boʻlib, bu usul boshqa usullarga nisbatan eng soddasidir. Bu funksiya Mathcad
2000 da birinchi bor yaratildi va u birinchi bor differensial tenglamani yechdi. Mathcad 2001da
bu funksiya yanada kengaytirildi. Odesolve funksiyasida differensial
tenglamalar tizimini ham
yechish mumkin. Mathcad differensial tenlamalarni yechish uchun yana koʻgina qurilgan
funksiyalarga ega. Odesolve funksiyasidan
tashqari ularning barchasida, berilgan tenglama
formasini yozishda ancha murakkablik mavjud. Odesolve funksiyasi tenglamani kiritish blokida
oddiy differensial tenglamani oʻz shaklida, xuddi qogʻozga yozgandek yozishga imkon yaratadi
(12-rasm). Odesolve funksiyasi yordamida differensial tenglamalarni boshlangʻich
shart va
chegaraviy shartlar bilan ham yechish mumkin.
12-rasm. Differensial tenglamalarni yechish
Berilgan tenglamani yozishda xuddi differensiallash operatorini
ishlatgan holda ham yoki
shtrixlar bilan ham yozish mumkin. Boshlangʻich shartni yozishda esa faqat shtrix bilan yozish
kerak va uni kiritish uchun Ctrl+F7 klavishalarni baravar bosish kerak.
Odesolve funksiyasiga murojaat uch qismdan iborat hisoblash bloki yozuvini talab qiladi:
✓ Given kalit soʻzi;
✓ Differensial tenglama va boshlangʻich yoki chegaraviy shart yoki differensial tenglamalar
tizimi va unga shartlar;
✓ Odesolve(x,xk,n) funksiya, bu yerda x – oʻzgaruvchi nomi, xk – integrallash chegarasi oxiri
(integrallashning boshlangʻich chegarasi boshlangʻich shartda beriladi); n – ichki ikkinchi darajali
parametr boʻlib, u integrallash qadamlar sonini aniqlaydi (bu parametr berilmasa ham boʻladi.
Unda qadamni Mathcad avtomatik ravishda tanlaydi).
Differensial tenglamalar tizimini yechish uchun Odesolve funksiyasi koʻrinishi quyidagicha:
Odesolve(
, x, xk, n)
