|
12-Ma’ruza. Mahsulot sifati ko’rsatkichlarini tanlash usullari. Mahsulot sifati ko’rsatkichlarining baholash usullari. Mahsulot sifatining texnik iqtisodiy ko’rsatkichlari
|
| bet | 1/4 | | Sana | 12.01.2024 | | Hajmi | 37,96 Kb. | | #135793 |
Bog'liq 12-Ma\'ruza Metrologiya
12-Ma’ruza. Mahsulot sifati ko’rsatkichlarini tanlash usullari. Mahsulot sifati ko’rsatkichlarining baholash usullari. Mahsulot sifatining texnik iqtisodiy ko’rsatkichlari.
Reja:
1. Mahsulot va uning sifati haqida umumiy tushunchalar
2. Mahsulot sifatining ko‘rsatkichi
3. Mahsulotning sifatini baholash
4. Mahsulot sifatini oshirish va boshqarish tizimi.
Tayanch iboralari: mahsulot, mahsulot ta’rifi, xalqaro, standart ISO 8402, turg‘unligi, mahsulotning xavfsizligi, mahsulotning ekologikligi, sifat halqasi, raqobatdosh.
1. Mahsulot va uning sifati haqida umumiy tushunchalar.
Mahsulot deganda mehnat faoliyati jarayonining moddiylashtirilgan natijasi tushunilib, u foydali xossalarga ega bo‘ladi, aniq ishlab chiqarish jarayonlarida olinadi va muayyan jamoa va shaxsiy xarakterli ehtiyojlarni qanoatlashtirishi uchun mo‘ljallanadi. Mahsulotlar tayyor holda, aniq bozorda sotilishi uchun yaroqli yoki tayyorlash jarayonida, ishlashda, yetishtirishda, ta’mirlashda va shunga o‘xshashlarda bo‘lishi mumkin. Mahsulot ta’rifi yana boshqa bir hujjat - xalqaro standart ISO 8402 (1991y) da qisqa holda keltirlgan bo‘lib, «mahsulot - faoliyat yoki jarayon natijasi» deb ta’riflangan. Mahsulot moddiylashtirilgan (masalan, qismlar, qayta ishlanadigan materiallar) yoki moddiylashtirilmagan (masalan, axborot yoki tushuncha) yoki ulaming o‘zaro uygunlashgan birikmasi bo‘lishi mumkin. Mahsulot o‘z ichiga xizmatni ham oladi. Mahsulotni yaratilishida, sotilishida va iste’molida yoki ishlatilishida namoyon bo‘ladigan xolisona uning xossasi hisoblanadi. Mahsulot ko‘pgina turli xossalarga ega bo‘lib, u yaratilishida, sotilishida va iste’molida yoki ishlatilishida namoyon bo‘lishi mumkin. «Ishlatilishi» atamasi shunday mahsulotga nisbatan qo‘llanishi mumkinki, bunda mahsulotdan foydalanish jarayonida u o‘z resursi hisobiga sarflanadi.
«Iste’mol» atamasi shunday mahsulotga nisbatan ishlatiladiki, uning vazifasiga ko‘ra ishlatilishida o‘zi sarflanadi. Mahsulot xossalarini shartli ravishda oddiy va murakkab turlarga bo‘lish mumkin. Mahsulotning oddiy xossasiga massa, sig‘im, tezlik va boshqa ko‘rsatkichlar kiradi. Mahsulotning murakkab xossasiga misol sifatida buyum ishining ishonchliligini olishimiz mumkin. Bu esa o‘z navbatida bir qator oddiy xossalarni o‘z ichiga oladi (buzilmasligi, chidamliligi, ta’mirlanuvchanligi va saqlanuvchanligi kabilar). Mahsulot sifati deganda, uning vazifasiga binoan muayyan ehtiyojlarni qanoatlantirishga yaroqliligini belgilaydigan xossalar majmuasi tushuniladi. Mahsulot sifati uni tashkil etuvchi buyum va materiallarning sifatiga bog‘liq. Agar mahsulot mashinasozlik buyumlaridan tashkil topgan bo‘lsa, mahsulotning sifatini belgilovchi, uning ayrim buyumlarining hamda bir xillik, o‘zaro almashuvchanlik va boshqa shunday xossalarining majmuasidan tashkil topadi. Masalan, paxta terish mashinasining sifati, uni tashkil etuvchi dvigatelning, shpindellarning, bolt va gaykalarning, g‘ildirak va undagi rezina kabilarning sifatiga bog‘liq. Mahsulot belgisi deganda mahsulotning har qanday xossalari va holatlarining miqdoriy va sifat tavsiflari tushuniladi. Sifat belgisiga materialning rangi, buyumning shakli, detaining sathida himoya va bezak uchun ma’lum qoplamalaming bo‘lishi, prokatning yon tomoni (burchak, tavr, shvellar va shunga o‘xshashlar), mahsulot detallarining biriktirish usullari (payvandlash, yopishtirish, parchinlash va shunga o‘xshashlar), sozlash usullari (qo‘lda, yarim avtomatik, avtomatik va shunga o‘xshashlar) kiradi. Sifat belgilari orasida mahsulot sifatini boshqarishda katta ahamiyatga ega bo‘lgan statistik nazoratda qo‘llanuvchi muqobil belgisi bo‘lib, faqatgina ikkita bir-birini inkor qiluvchi imkoniyatlari bo‘lishi mumkin. Masalan, buyumlarda yaroqsizlikning borligi yoki yo‘qligi, detallarda himoya qatlami borligi yoki yo‘qligi va shunga o‘xshashlar.
Mahsulotning miqdoriy belgisi uning parametridir. Mahsulot sifati o‘zining ko‘rsatkich alomati bilan ifodalanadi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
12-Ma’ruza. Mahsulot sifati ko’rsatkichlarini tanlash usullari. Mahsulot sifati ko’rsatkichlarining baholash usullari. Mahsulot sifatining texnik iqtisodiy ko’rsatkichlari
|
