82
YANGI OʻZBEKISTON PEDAGOGLARI
AXBOROTNOMASI
www.in-academy.uz
1-JILD, 1-SON (YOʻPA)
AXBOROT ISTE’MOLI MADANIYATINI SHAKLLANTIRISH
ORQALI O’QUVCHILARDA SHAXSIY AXBOROT
XAVFSIZLIKNI TA’MINLASH
Karamatova Dilfuza Sadinovna
1
1
Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti
o'qituvchisi, Toshkent, Uzbekistan.
Erkinova Zamira Hayotjon qizi
2
1
TDPU BT-2-bosqich talabasi.
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Qabul qilindi: 16-yanvar 2023 yil
Ma’qullandi: 20-yanvar 2023 yil
Nashr qilindi: 23-yanvar 2023 yil
Maqolada o'quvchilarda axborot iste’moli madaniyatini
shakllantirish muammosi yoritilgan. Shuningdek,
rivojlanayotgan texnologiya asrida axborot iste’molini
yoshlarning tarbiyasiga ta’siri ko’rib chiqilgan.
KEY WORDS
Axborot,
infosek,
axborot
xavfsizligi,
texnologiyalar,
kommunikatsiya,
Internet,
kompyuter, isteʼmol, madaniyat,
ijtimoiy hayot, soha, tizim.
Rivojlanayotgan texnologiyalar asrida hayotimizni “aqilli gadjet”larsiz
tasavvur qilishimiz
qiyin. Inson yumushini yengillatish maqsadida yaratilgan bu texnologiyalar hayotimizning bir
qismiga aylanib ulgurgan.
Bugungi kunda axborot iste’moli jarayoni ham o’ziga xos madaniyatni kasb etmoqda. Axborot
iste’moli jarayoni globallashuv jarayonining xususiyatlaridan biri bo’lib, internet tarmog’i
rivojlanib borayotgan hozirgi kunda muhim ahamiyatga egadir. Shu boisdan, hozirgi davr
egasiga axborot malumotlari o’zi xohlaganidan ko’proq
darajada yetkazilib berilmoqda,
natijada u qabul qiladigan axborotlarning nojo’ya tasiri, ularga ko’r-ko’rona ishonish soni
ortib bormoqda. Eng muhimi esa, axborot isteʼmoli madaniyatiga ega inson, jamiyat, xalq va
millat uchun g‘arazli manfaatlar doirasidagi geoxabarlar taʼsiriga tushib qolmaydi.
Albatta, axborot isteʼmoli madaniyatining shakllanishi murakkab jarayon bo‘lib, ijtimoiy
hayotning barcha sohalarida tizimli ravishda saʼy-harakatlarni olib borishni taqozo etadi.
Axborot isteʼmol madaniyati ham madaniyatning boshqa shakllari kabi bir qator funksiyalarni
bajaradi.
Kommunikativ, regulyativ (tartibga solish),
informatsion, aksiologik (baholash) kabi
funksiyalar shular jumlasidandir. Masalan, internet orqali juda ko‘p ijobiy maʼlumotlar bilan
birga, sharq madaniyatiga, xususan, kishilarimiz xulqi odobiga salbiy taʼsir etuvchi axborotlar
ham uzatilayotgani, tabiiyki, kishilarimiz, ayniqsa, yoshlarimiz g‘oyaviy
tarbiyasiga salbiy
taʼsir etishi mumkin.
Har qanday ma’lumotni tahlil qila olish uchun insonda axborot iste’moli madaniyati
shakllanishi zarur.
Axborotni qabul qiluvchi o'zi, atrofdagilar, yaqinlari, xalqi,
yurti
manfaatlarini himoya qilishi, shunga mos va xos ma'lumotlarni tanlashni bilishi, o'zlashtirishi
va tarqatishi lozim. Bu, o'z navbatida, tarbiyaga bog'liq.
Bugungi kunda Internet — inson hayotining ilk bosqichidanoq uning ajralmas qismiga aylanib
