O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG‘LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI
TOSHKENT FARMATSEVTIKA INSTITUTI
“DORI VOSITALARINING SANOAT TEXNOLOGIYASI”kafedrasi
V.R.Xaydarov, А.D.Tadjieva, O.R.Raximova, F.S.Jalilov,
Маmasolieva Sh.A., Raximova G.R.
“TAYYOR DORI VOSITALARINI SIFATINI BAHOLASH, QADOQLASH VA O‘RASH” fanidan
5510600 - Sanoat farmatsiyasi (dori vositalari)
4-kurs bakalavriatura talabalari uchun
O‘QUV-USLUBIY MAJMUA
TOSHKENT – 2016
Tuzuvchilar:
Xaydarov V.R. - DVST kafedrasining mudiri, dotsent, farm.f.n.
Tadjieva A.D. - DVST kafedrasi dotsenti, farm.f.n.
Raximova O.R. - DVST kafedrasining katta o‘qituvchisi, farm.f.n.
Jalilov F.S. - DVST kafedrasi dotsent v.b., farm.f.n.
Маmasolieva Sh. - DVST kafedrasining assistenti
Raximova G.R. - DVST kafedrasining assistenti, farm.f.n.
Taqrizchilar:
Rizayeva N.M. - DTT kafedrasining katta o’qituvchisi, f.f.n.
Nazarov E.A. - Dori vositalarini standartlash ilmiy markazining direktori, farm.f.n.
Fanning o’quv-uslubiy majmuasi Institut Markaziy uslubiy kengashining 2016 yil “____” _________dagi ___ - sonli majlisida muhokamadan o’tgan va Institut ilmiy kengashida muhokama qilish uchun tavsiya etilgan.
Markaziy uslubiy kengash raisi S.U.Aliyev
Fannning o’quv-uslubiy majmuasi Institut ilmiy kengashida muhokama etilgan va chop etishga tavsiya etilgan. (2016 yil “___” _________dagi “___” -sonli bayonnoma).
Institu Ilmiy kengashining
kotifi, farm.f.n., dots V.R.Xaydarov
MUNDARIJA
1
|
Ishchi dastur
|
5
|
2
|
Sillabus (o`qituvchining ish dasturi)
|
30
|
3
|
TDVSBQvaO’ fanini o‘qitishda foydalaniladigan intrefaol ta’lim metodlari
|
37
|
4
|
Nazariy materiallar
|
42
|
4.1
|
Tayyor dori vositalarining sifat ko‘rsatkichlari va ularga qo‘yilgan umumiy va xususiy talablar. Jahon standartlari. Namuna olish tartibi.
|
42
|
4.2
|
Dori va yordamchi moddalarga qo’yilgan umumiy va хususiy talablar. Ularning sifatini baholash. Sifatini baholashda qo’llaniladigan usullar.
|
52
|
4.3
|
Dori vositalarini qadoqlash va o’rash. Qadoqlash va o’rashda ishlatiladigan matеriallarni tanlash. Qadoqlash va o’rashda qo’llaniladigan asbob-uskunalar.
|
54
|
4.4
|
Tayyor dori vositalarini yorliqlash va tashish.
|
56
|
4.5
|
Kukunlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
57
|
4.6
|
Dorivor o‘simlik xom ashyolari va ulardan tayyorlangan yig’malarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
59
|
4.7
|
Granulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
63
|
4.8
|
Tabletkalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
65
|
4.9
|
Drajelarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
70
|
4.10
|
Kapsulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
73
|
4.11
|
Surtmalar, linimentlar, kremlar, pastalar va gellarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
76
|
4.12
|
Shamchalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Anuzol shamchasi.
|
84
|
4.13
|
Farmatsevtik eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
87
|
4.14
|
Ajratmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
88
|
4.15
|
Ampuladagi in’eksion dori turlarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
92
|
4.16
|
Ko’z tomchilarini sifatini baholash, qadoqlash va o’rash.
|
95
|
4.17
|
Aerozol dori vositasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
97
|
4.18
|
Boshqa turdagi dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
98
|
4.19
|
Biofarmatsiya. Biologik samaradorlik va unga ta’sir qiluvchi omillar.
|
101
|
4.20
|
Biologik samaradorlik va uni aniqlash usullari.
|
104
|
4.21
|
Biofarmatsеvtik tahlil. Biofarmatsеvtik tahlil uslublarini tanlash prinsipi va usullari. Biofarmatsеvtik tahlil usullarini o’ziga хosligi.
|
106
|
4.22
|
Dori vositalarining bioekvivalеntligi.
|
108
|
4.23
|
Korellyasion koeffitsientni xisoblash va tahlil qilish usullari.
|
109
|
4.24
|
Tayyor dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash.
|
114
|
4.25
|
Tayyor dori vositalarining saqlanish muddatini belgilash.
|
117
|
4.26
|
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifatini boshqarish”ga nisbatan talablari
|
118
|
4.27
|
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifat nazorati”ga nisbatan talablari
|
125
|
4.28
|
Validatsiya
|
129
|
5
|
Laboratoriya mashg’ulot materiallar
|
134
|
5.1
|
Tayyor dori vositalarining sifat ko‘rsatkichlari va ularga qo‘yilgan umumiy va xususiy talablar. Jahon standartlari. Dori vositalari sifatini boshqarish va sifat nazorati”ga nisbatan talablar
|
134
|
5.2
|
Dorivor o‘simlik xom ashyolari va ulardan tayyorlangan yig‘malarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. Safro haydovchi Xodjimatov yig‘masi.
|
144
|
5.3
|
Kukunlarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. In’eksiya uchun sefatoksim natriy kukuni 0,5 va 1,0 g.
|
154
|
5.4
|
Granulalarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. Blemaren granulasi
|
161
|
5.5
|
Tabletkalarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. Diklofenak tabletkasi0,05g.
|
162
|
5.6
|
Kapsulalarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. Ferask kapsulasi.
|
181
|
5.7
|
Drajelarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. Gekasavit drajesi.
|
185
|
5.8
|
Surtmalar, linimentlar, kremlar, pastalar va gellarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. Diklofenak-RG geli.
|
191
|
5.9
|
Shamchalarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. Anuzol shamchasi.
|
205
|
5.10
|
Farmatsevtik eritmalarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. Maltofer siropi.
|
220
|
5.11
|
Ampuladagi in’eksion dori turlarini qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. Diklofenak natriy- RG in’eksiya uchun eritmasi.
|
236
|
5.12
|
Nastoyka va ekstraktlarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. Valeriana nastoykasi.
|
252
|
5.13
|
Biofarmatsiya. Biologik samaradorlik va uni aniqlash. Ibuprofen tabletkasi misolida.
|
258
|
5.14
|
Korellyasion koeffitsientni xisoblash va tahlil qilish usullari. Askorutin tabletkasi misolida.
|
264
|
5.15
|
Tayyor dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash. Tayyor dori vositalarining saqlanish muddatini belgilash. Inebrin tabletkasi misolida.
|
265
|
5.16
|
Tayyor dori vositalarini saqlanish muddatini ta’minlash va belgilash.
|
266
|
6
|
Keyslar banki
|
272
|
7
|
Mustaqil ta’lim mavzular
|
295
|
8
|
Testlar
|
296
|
9
|
Glossariy
|
307
|
10
|
Adabiyotlar ro‘yhati
|
321
|
I.ISHCHI DASTUR
Kirish
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fanining o‘quv fani sifatidagi ahamiyati, talabalarda mutaxassislik mahoratini mukammal shakllantirish, ularda sanoat miqyosida ishlab chiqariladigan tayyor dori vositalarining sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash bo‘yicha umumiy ko‘nikmalar hosil qilish hamda zamonaviy texnologiya nuqtai-nazaridan farmatsevtik ishlab chiqarishda tayyor maxsulotning sifatini baholashni ta’minlashdan iborat.
O‘quv dasturida farmatsevtika fani va amaliyotining, farmatsevtik ishlab chiqarishning uzoq kelajakka mo‘ljallangan istiqbollari yoritilgan shuningdek, fanni farmatsevtik ishlab chiqarish va sog‘liqni saqlash amaliyotiga yaqinlashtirish to‘laligicha asoslab berilgan.
Fanning maqsad va vazifalari
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fanining o‘quv fani sifatidagi vazifasi, mutaxassislik mahoratini egallash, dori vositalarini ishlab chiqarish texnologiyasi bo‘yicha olingan umumiy ko‘nikmalarni ularni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash orqali xosil qilish, hamda ularni zamonaviy texnologiya nuqtai-nazaridan sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash usul va uslublarini takomillashtirish, saqlash sharoitlarini belgilash va turg‘unligini ta’minlashdan iborat.
O‘quv dasturida dori vositalarini ishlab chiqarish texnologiyasi asosida ularni sifatini nazorat qilish, qadoqlash va o‘rash bo‘yicha fanning va amaliyotining uzoq kelajakka mo‘ljallangan istiqbollari yoritilgan. Bu kurs qattiq, yumshoq, suyuq va boshqa turdagi dori shakllari, shuningdek oddiy va murakkab dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rashni o‘rganishga mo‘ljallangan bo‘lib, unda dori va yordamchi moddalarning o‘zaro mutanosibiligi, ular orasidagi bog‘lanishlar, ularni tayyor mahsulotning sifat ko‘rsatkichlariga ta’siri, qadoqlash va o‘rash turlarini tayyor mahsulotning saqlanish muddati va turg‘unligiga ta’siri bayon etilgan.
Fan bo‘yicha talabaning malakasiga qo‘yiladigan talablar
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” o‘quv fanini o‘zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida talaba:
- dori vositalarini ishlab chiqarish borasida farmatsevtik ishlab chiqarish, bu ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan me’yoriy texnik hujjatlar, unga qo‘yilgan talablar, ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan asosiy va yordamchi moddalar, asbob-uskunalar va apparatlar, shuningdek tayyor dori vositalarining ta’rifi, tavsifi va tasnifi, dori vositalarini sifatini nazorat qilish, qadoqlash va o‘rash uchun eng qulay va oddiy hamda sodda usulni tanlashni bilishi kerak;
- dori vositalarini ishlab chiqarish uchun farmatsevtik ishlab chiqarishni tashkil qilish bo‘yicha ishlab chiqarishga va asosiy va yordamchi moddalarga qo‘yilgan talablar, dori va yordamchi moddalarni to‘g‘ri tanlash, dori vositasini tayyorlash bo‘yicha ularni umumiy va o‘ziga xos tayyorlanish texnologiyalariga, shuningdek ularni tayyorlashda ishlatiladigan asbob-uskunalar bilan ishlay olish va tayyor dori vositasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash borasida alohida ko‘nikmalariga ega bo‘lishi kerak;
- dori vositalarini tayyorlashda farmatsevtik ishlab chiqarishni to‘g‘ri tashkil qilish, unda ishlatiladigan dori va yordamchi moddalarni to‘g‘ri tanlash, dori vositasini tayyorlash uchun zarur bo‘lgan asbob-uskuna va apparatlarni ishlatish, ularni tegishli parametrlarini ish rejimiga moslashtirish, ularni ish unumdorligini oshirish va tayyorlangan dori turini umumiy va xususiy sifat nazorati bo‘yicha zamonaviy asbob-uskunalaridan foydalangan holda tegishli usullar bo‘yicha o‘z malakalariga ega bo‘lishi kerak.
O‘quv rejadagi boshqa fanlar bilan bog‘liqligi
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fani ixtisoslik fani hisoblanib, 7 va 8-semestrlarda o‘qitiladi. Dasturni amalga oshirish o‘quv rejasida rejalashtirilgan matematik va tabiiy-ilmiy fanlar (oliy matematika, informatika va informatsion texnologiyalar, fizika, anorganik kimyo, organik kimyo, fiziologiya anatomiya asoslari bilan, botanika, ekologiya), umumkasbiy fanlar (analitik kimyo, fizik va kolloid kimyo, biologik kimyo, kimyoviy mikrobiologiya, farmakologiya, sanoat gigienasi, muxandislik grafikasi, hayot faoliyati havfsizligi, kimyo-farmatsevtik ishlab chiqarish jarayonlari va apparatlari, metrologiya va standartizatsiya, umumiy kimyo texnologiyasi, lotin tili, elektrotexnika, farmakognoziya, farmatsevtik kimyo, ishlab chiqarish menejmenti, dori vositalarini ishlab chiqarish, energotexnologiya), shuningdek ixtisoslik fanlari (biofaol moddalar texnologiyasi, texnologik jarayonlarni optimallashtirish va texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish)dan etarli bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishlik talab etiladi.
Fanni o‘qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar
O‘quv jarayoni bilan bog‘liq ta’lim sifatini belgilovchi holatlar quyidagilar: yuqori ilmiy-pedagogik darajada dars berish, muammoli ma’ruzalar o‘qish, darslarni savol-javob tarzida qiziqarli tashkil qilish, ilg‘or pedagogik texnologiyalardan va multimedia vositalaridan foydalanish, tinglovchilarni undaydigan, o‘ylantiradigan muammolarni ular oldiga qo‘yish, talabchanlik tinglovchilar bilan individual ishlash, erkin muloqot yuritishga, ilmiy izlanishga jalb qilish.
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” kursini loyihalashtirishda quyidagi asosiy konseptual yondashuvlardan foydalaniladi:
Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim. Bu ta’lim o‘z mohiyatiga ko‘ra ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilarini to‘laqonli rivojlanishlarini ko‘zda tutadi. Bu esa ta’limni loyihalashtirilayotganda, albatta, ma’lum bir ta’lim oluvchining shaxsini emas, avvalo, kelgusidagi mutaxassislik faoliyati bilan bog‘liq o‘qish maqsadlaridan kelib chiqqan holda yondoshilishini nazarda tutadi.
Tizimli yondoshuv. Ta’lim texnologiyasi tizimning barcha belgilarini o‘zida mujassam etmog‘i lozim: jarayonning mantiqiyligi, uning barcha bo‘g‘inlarini o‘zaro bog‘langanligi, yaxlitligi.
Faoliyatga yo‘naltirilgan yondoshuv. Shaxsning jarayonli sifatlarini shakllantirishga, ta’lim oluvchining faoliyatni aktivlashtirish va intensivlashtirish, o‘quv jarayonida uning barcha qobiliyati va imkoniyatlari, tashabbuskorligini ochishga yo‘naltirilgan ta’limni ifodalaydi.
Dialogik yondoshuv. Bu yondoshuv o‘quv munosabatlarini yaratish zaruriyatini bildiradi. Uning natijasida shaxsning o‘z-o‘zini faollashtirishi va o‘z-o‘zini ko‘rsata olishi kabi ijodiy faoliyati kuchayadi.
Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish. Demokratik, tenglik, ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchi faoliyat mazmunini shakllantirishda va erishilgan natijalarni baholashda birgalikda ishlashni joriy etishga e’tiborni qaratish zarurligini bildiradi.
Muammoli ta’lim. Ta’lim mazmunini muammoli tarzda taqdim qilish orqali ta’lim oluvchi faoliyatini aktivlashtirish usullaridan biri. Bunda ilmiy bilimni ob’ektiv qarama-qarshiligi va uni hal etish usullarini, dialektik mushohadani shakllantirish va rivojlantirishni, amaliy faoliyatga ularni ijodiy tarzda qo‘llashni mustaqil ijodiy faoliyati ta’minlanadi.
Axborotni taqdim qilishning zamonaviy vositalari va usullarini qo‘llash - yangi kompyuter va axborot texnologiyalarini o‘quv jarayoniga qo‘llash.
O‘qitishning usullari va texnikasi. Ma’ruza (kirish, mavzuga oid, vizuallash), muammoli ta’lim, keys-stadi, pinbord, paradoks va loyihalash usullari, laboratoriya ishlar.
O‘qitishni tashkil etish shakllari: dialog, polilog, muloqot hamkorlik va o‘zaro o‘rganishga asoslangan frontal, kollektiv va guruh.
O‘qitish vositalari: o‘qitishning an’anaviy shakllari (darslik, ma’ruza matni) bilan bir qatorda – kompyuter va axborot texnologiyalari.
Kommunikatsiya usullari: tinglovchilar bilan operativ teskari aloqaga asoslangan bevosita o‘zaro munosabatlar.
Teskari aloqa usullari va vositalari: kuzatish, blits-so‘rov, oraliq va joriy va yakunlovchi nazorat natijalarini tahlili asosida o‘qitish diagnostikasi.
Boshqarish usullari va vositalari: o‘quv mashg‘uloti bosqichlarini belgilab beruvchi texnologik karta ko‘rinishidagi o‘quv mashg‘ulotlarini rejalashtirish, qo‘yilgan maqsadga erishishda o‘qituvchi va talabaning birgalikdagi harakati, nafaqat auditoriya mashg‘ulotlari, balki auditoriyadan tashqari mustaqil ishlarning nazorati.
Monitoring va baholash: o‘quv mashg‘ulotida ham butun kurs davomida ham o‘qitishning natijalarini rejali tarzda kuzatib borish. Kurs oxirida test topshiriqlari yoki yozma ish variantlari yordamida talabalarning bilimlari baholanadi.
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fanini o‘qitish jarayonida kompyuter texnologiyasidan foydalaniladi. Ayrim mavzular bo‘yicha talabalar bilimini baholash test asosida va kompyuter yordamida bajariladi. “Internet” tarmog‘idagi sohaga tеgishli ma’lumotlardan foydalaniladi, tarqatma materiallar tayyorlanadi, test tizimi hamda tayanch so‘z va iboralar asosida oraliq va yakuniy nazoratlar o‘tkaziladi.
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fanidan mashg‘ulotlarning mavzular va soatlar bo‘yicha taqsimlanishi:
t/r
|
Mavzular nomi
|
Jami soat
|
Ma’ruza
|
Laboratoriya mashg‘uloti
|
Mustaqil ta’lim
|
|
Tayyor dori vositalarining sifat ko‘rsatkichlari va ularga qo‘yilgan umumiy va xususiy talablar. Jahon standartlari. Namuna olish tartibi.
|
6
|
2
|
4
|
|
|
Dori va yordamchi moddalarga qo’yilgan umumiy va хususiy talablar. Ularning sifatini baholash. Sifatini baholashda qo’llaniladigan usullar.
|
12
|
2
|
4
|
6
|
|
Dori vositalarini qadoqlash va o’rash. Qadoqlash va o’rashda ishlatiladigan matеriallarni tanlash. Qadoqlash va o’rashda qo’llaniladigan asbob-uskunalar.
|
22
|
2
|
8
|
12
|
|
Tayyor dori vositalarini yorliqlash va tashish.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Kukunlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Dorivor o‘simlik xom ashyolari va ulardan tayyorlangan yig’malarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Granulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Tabletkalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Drajelarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Kapsulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Surtmalar, linimentlar, kremlar, pastalar va gellarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
14
|
2
|
8
|
4
|
|
Shamchalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Anuzol shamchasi.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Farmatsevtik eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
22
|
2
|
8
|
12
|
|
Ajratmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
21
|
2
|
8
|
11
|
|
Ampuladagi in’eksion dori turlarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Ko’z tomchilarini sifatini baholash, qadoqlash va o’rash.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Aerozol dori vositasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Boshqa turdagi dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
-
|
|
Biofarmatsiya. Biologik samaradorlik va unga ta’sir qiluvchi omillar.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Biologik samaradorlik va uni aniqlash usullari.
|
14
|
2
|
8
|
4
|
|
Biofarmatsеvtik tahlil. Biofarmatsеvtik tahlil uslublarini tanlash prinsipi va usullari. Biofarmatsеvtik tahlil usullarini o’ziga хosligi.
|
6
|
2
|
-
|
4
|
|
Dori vositalarining bioekvivalеntligi.
|
2
|
2
|
-
|
-
|
|
Korellyasion koeffitsientni xisoblash va tahlil qilish usullari.
|
6
|
2
|
4
|
-
|
|
Tayyor dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Tayyor dori vositalarining saqlanish muddatini belgilash.
|
10
|
2
|
4
|
4
|
|
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifatini boshqarish”ga nisbatan talablari
|
2
|
2
|
-
|
-
|
|
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifat nazorati”ga nisbatan talablari
|
2
|
2
|
-
|
-
|
|
Validatsiya
|
2
|
2
|
-
|
-
|
|
Jami
|
277
|
56
|
112
|
109
|
Asosiy qism: Fanning uslubiy jihatdan uzviy ketma-ketligi
Asosiy qismda (ma’ruza) fanni mavzulari mantiqiy ketma-ketlikda keltiriladi. Har bir mavzuning mohiyati asosiy tushunchalar va tezislar orqali ochib beriladi. Bunda mavzu bo‘yicha talabalarga DTS asosida etkazilishi zarur bo‘lgan bilim va ko‘nikmalar to‘la qamrab olinishi kerak.
Asosiy qism sifatiga qo‘yiladigan talab mavzularning dolzarbligi, ularning ish beruvchilar talablari va ishlab chiqarish ehtiyojlariga mosligi, mamlakatimizda bo‘layotgan ijtimoiy-siyosiy va demokratik o‘zgarishlar, iqtisodiyotni erkinlashtirish, iqtisodiy-huquqiy va boshqa sohalardagi islohatlarning ustuvor masalalarini qamrab olishi hamda fan va texnologiyalarning so‘nggi yutuqlari e’tiborga olinishi tavsiya etiladi.
Ma’ruza mashg‘ulotlari
Tayyor dori vositalarining sifat ko‘rsatkichlari va ularga qo‘yilgan umumiy va xususiy talablar. Jahon standartlari. Namuna olish tartibi. Dori vositalarini ishlab chiqarish va uni tashkil qilish asoslari, dori vositalarini ishlab chiqarishda ishlatiladigan dori va yordamchi moddalar, texnologik jarayonlar, tayyorlashda ishlatiladigan asbob-uskuna va apparatlar ularni ishlash me’yorlari va ish unumdorligini oshirish, ularni qadoqlash va o‘rash, ularni turg‘unligini ta’minlash va saqlanish muddatlarini belgilash to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar. Dori vositalarini ishlab chiqarish sifatini standartlash bo‘yicha respublikamizdagi ijtimoiy-iktisodiy islohotlar natijalari, xududiy muammolar va ilm-fan, texnika va texnologiya yutuqlari.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Bingo, blits, ajurali arra, nilufar guli, menyu, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Dori va yordamchi moddalarga qo’yilgan umumiy va хususiy talablar. Ularning sifatini baholash. Sifatini baholashda qo’llaniladigan usullar. Sanoat miqiyosida ishlab chiqariladigan dori prеparatlarini tayyorlashda qo’llaniladigan dori va yordamchi moddalar. YOrdamchi moddalar klassifikaцiyasi va nomеnklaturasi. Ularga qo’yilgan umumiy va хususiy talablar, ularning sifatini baholash. Baholashda qo’llaniladigan uslub va usullar, asbob va uskunalar haqida ma’lumot.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ajurali arra, bumerang, 3×3 usuli, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Dori vositalarini qadoqlash va o’rash. Qadoqlash va o’rashda ishlatiladigan matеriall va asbob-uskunalar. Dori vositalarini qadoqlash va o’rashda ishlatiladigan matеriallar haqida ma’lumot. Qadoqlash elementlari, tara guruxlari, qadoqlash funksiyalari va qadoqlash turlari. Qattiq, yarim qattiq va yumshoq qadoqlash vositalari. Qo‘shimcha qadoqlash vositalari. Qadoqlashda qo’llaniladigan asbob-uskunalar va qadoqlash tartib qoidalari.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, blits-so‘rov, “baliq skeleti”, guruhlarda ishlash metodi.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Tayyor dori vositalarini yorliqlash va tashish. Dori vositalarini yorliqlash va tashishda ishlatiladigan asbob-uskunalar. Tashishda qo’llaniladigan vositalar va matеriallar haqida ma’lumot. Dori prеparatlarini yorliqlash jarayoni bilan tanishish. Dori prеpеratlarini sifatini tashqi ko’rinishi, yorlig’i va qadoq sifati bo’yicha baholash tartib-qoidalari.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, savol-javob, “Bumerang”, “Klaster”, “Blits-so‘rov”, “Fikrlash xaritasi” “Ajurali arra”, “Veer”, Charxpalak, B.B.B jadvali, kichik guruhlarda ishlash metodlari.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Kukunlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Sanoat miqyosida ishlab chiqariladigan kukunlar to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Kukunlarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Kukunlarni sifat ko‘rsatkichlarini aniqlash: kukunlarni qadoqlash; kukunlarni o‘rash; tashqi ko‘rinishi; maydalik darajasi; chinligi; miqdori.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ajurali arra, bumerang, 3×3 usuli, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Dorivor o‘simlik xom ashyolari va ulardan tayyorlangan yig‘malarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Sanoat miqyosida dorivor o‘simlik xom ashyolari va ulardan tayyorlanadigan yig‘malarni ishlab chiqarish. Ularni TDV lari orasida tutgan o‘rni, ularni qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Dorivor o‘simlik xom ashyolari va yig‘malarning sifat ko‘rsatkichlarini aniqlash: dorivor o‘simlik xom ashyolari yoki ulardan tayyorlangan yig‘malarni qadoqlash va o‘rash; tashqi ko‘rinishi; maydalik darajasi; xlorid kislotasida erimaydigan kul miqdori; namligi; chinligi; miqdori.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. B/B/B jadvali, munozara, Venn diagrammasi, T-sxema, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Granulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Granulalar to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Granulalarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Granulalarni sifat ko‘rsatkichlari: granulalarni qadoqlash; granulalarni o‘rash; tashqi ko‘rinishi; katta va kichik granulalar miqdori; parchalanishi; chinligi; miqdori.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Blits 4×4 usuli, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Tabletkalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Tabletkalar to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Tabletkalarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Tabletkalarni sifat ko‘rsatkichlari: tabletkalarni qadoqlash; tabletkalarni o‘rash; tashqi ko‘rinishi; o‘rtacha og‘irligi va undan farqi; balandligini diametriga mutanosibligi; qattiqligi; parchalanishi; dozalar bir xilligi; eruvchanligi; miqdori.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, savol-javob, “Bumerang”, “Klaster”, “Blits-so‘rov”, “Fikrlash xaritasi” “Ajurali arra”, “Veer”, Charxpalak, B.B.B jadvali, kichik guruhlarda ishlash metodlari.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Drajelarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Drajelar to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Drajelarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Drajelarni sifat ko‘rsatkichlari: drajelarni qadoqlash; drajelarni o‘rash; tashqi ko‘rinishi; o‘rtacha og‘irligi va undan farqi; qattiqligi; parchalanishi; chinligi; miqdori.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, “Veer” metodi, kichik guruhlarda ishlash, “Blits-so‘rov” metodlari.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Kapsulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Kapsulalar to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Kapsulalarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Kapsulalarni sifat ko‘rsatkichlari: kapsulalarni qadoqlash; kapsulalarni o‘rash; tashqi ko‘rinishi; o‘rtacha og‘irligi va undan farqi; parchalanishi; chinligi; dozalar bir xilligi; eruvchanligi; miqdori.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, blits-so‘rov, “baliq skeleti”, guruhlarda ishlash metodi.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Surtmalar, linimentlar, kremlar, pastalar va gellarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Bu dori turlari to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Ularni qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Surtmalarni sifat ko‘rsatkichlari: metall tyubiklar; plastmassa tyubiklar; tashqi ko‘rinishi; pH ko‘rsatkichi; chinligi; miqdori.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Bingo, blits, ajurali arra, nilufar guli, menyu, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Shamchalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Shamchalar to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. SHamchalarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Shamchalarni sifat ko‘rsatkichlari: shamchalarni qadoqlash; shamchalarni o‘rash; tashqi ko‘rinishi; chinligi; miqdoriy tahlili; erishi; to‘liq deformatsiya vaqti.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Pog‘ona, qadamba-qadam metodi, Venn diagrammasi, T-sxemasi, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Farmatsevtik eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Suvli va suvli bo‘lmagan eritmalar, spirtli, moyli, glitserinli eritmalar, xushbo‘y suvlar va qiyomlar to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Ularni qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Farmatsevtik eritmalarni sifat ko‘rsatkichlari: shisha qadoqlar; plastmassa qadoqlar; tashqi ko‘rinishi; pH ko‘rsatkichi; nur sindirish ko‘rsatkichi; chinligi; miqdoriy tahlili.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Blits-so‘rov, zig-zag usuli, munozara, BBB, Insert, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Ajratmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Ajratmalar to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Ularni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rashning o‘ziga xos jihatlari. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Ajratmalarni sifat ko‘rsatkichlari: ajratmalarni qadoqlash; ajratmalarni o‘rash; tashqi ko‘rinishi; miqdoriy tahlili; quruq qoldiq: og‘ir metall tuzlari; spirt quvvati.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. B/B/B jadvali, munozara, Venn diagrammasi, T-sxema, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Ampuladagi in’eksion dori turlarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. In’eksion dori turlari to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Ularni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rashning o‘ziga xos jihatlari. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. In’eksion eritmalarni sifat ko‘rsatkichlari: ampula shishasining tarkibi; ampulalarning shakli va hajmi; ampulalarni to‘ldirish; tashqi ko‘rinishi; chinligi; miqdoriy tahlili; pirogenligi.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Integrativ, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Ko’z tomchilarini sifatini baholash, qadoqlash va o’rash. Ko’z, quloq va burun tomchilari to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Ularni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rashning o‘ziga xos jihatlari. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Ko’z tomchilarini sifat ko‘rsatkichlari: shisha qadoqlar; plastmassa qadoqlar; tashqi ko‘rinishi; pH ko‘rsatkichi; chinligi; pirogenligi; miqdoriy tahlili.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Pog‘ona, qadamba-qadam metodi, Venn diagrammasi, T-sxemasi, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Aerozol dori vositasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Aerozollar to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Aerozollarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Aerozollarni sifatini baholash: aerozol ballonlari; metall tallonlar; shisha ballonlar; plastmassa ballonlar; ballon germetikligini aniqlash; ballon qattiqligini aniqlash; dozalar bir xilligini aniqlash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. B/B/B jadvali, munozara, Venn diagrammasi, T-sxema, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Boshqa turdagi dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Malxamlar, xantal qog‘ozi, tibbiyot qalamchalari, organopreparatlar, biogen stimulyatorlar va plastirlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rashning o‘ziga xos jihatlari. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ajurali arra, bumerang, 3×3 usuli, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Biofarmatsiya. Biologik samaradorlik va uni ta’sir qiluvchi omillar. Tayyor dori vositalarining biologik samaradorligi va uni aniqlash usullari. Usullarni bir-biri bilan qiyosiy baholash. Ularni afzallik va kamchilik tomonlari. Instrumental tahlil. Biologik samaradorlikka ta’sir qiluvchi omillar. Ularning ahamiyati.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Blits 4×4 usuli, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Biologik samaradorlik va uni aniqlash usullari. Dorilarning biosamaradorligini oshirish, shu bilan birga ularning zaharliligini va qo’shimcha ta’sirini kamaytirish. Biologik samaradorlikni aniqlash usullari va shart-sharoitlari. Usullarni qiyosiy baholash. Olingan natijalarni taqqoslash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. B/B/B jadvali, munozara, Venn diagrammasi, T-sxema, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Biofarmatsеvtik tahlil. Biofarmatsеvtik tahlil uslublarini tanlash prinsipi va usullari. Biofarmasеvtik tahlil usullarini o’ziga хosligi. Dori turlarida biofarmasеvtik tadqiqotlar 2 хil usulda: in vitro va in vivo tajribalarida amalga oshiriladi. In vitro tajribalarini bajarish tartib-qoidalari va in vivo shart-sharoitlari bilan tanishish. Tahlil uslublarini tanlash prinsipi va usullari. Biofarmasеvtik tahlil usullarini o’ziga хosligi.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Blits-so‘rov, zig-zag usuli, munozara, BBB, Insert, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Dori vositalarining bioekvivalеntligi. TDVni tayyorlashda ishlatiladigan yordamchi moddalarning turi va miqdorini biologik samaradorligiga ta’siri. Tayyor dori vositalarining bioekvivalеntligi va unga ta’sir etuvchi omillar. Mе’yorlar.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Pog‘ona, qadamba-qadam metodi, Venn diagrammasi, T-sxemasi, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Korellyasion koeffitsientni hisoblash va tahlil qilish usullari. Korellyasion koeffitsient va uni aniqlashdan ko‘zda tutilgan maqsad. Korellyasion koeffitsientni hisoblash uchun kerak bo‘ladigan qiymatlar. Korellyasion koeffitsientni hisoblash tenglamasi va uni hisoblash. Me’yorlar.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, savol-javob, “Bumerang”, “Klaster”, “Blits-so‘rov”, “Fikrlash xaritasi” “Ajurali arra”, “Veer”, Charxpalak, B.B.B jadvali, kichik guruhlarda ishlash metodlari.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Tayyor dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash. Dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash, o‘rganish va belgilash. Dori vositalarining turg‘unligin belgilashda ularning sifat va biofarmatsevtik ko‘rsatkichlariga asoslanish.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, blits-so‘rov, “baliq skeleti”, guruhlarda ishlash metodi.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Tayyor dori vositalarining saqlanish muddatini belgilash. Sanoatda ishlab chiqarilgan dori vositalarining saqlanish muddatlarini aniqlash usullari: tabbiy usulda aniqlash; “tezlashtirilgan” usulda aniqlash. Dori vositalarining saqlanish muddalarini belgilashda ularning sifat va biofarmatsevtik ko‘rsatkichlariga asoslanish.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, blits-so‘rov, “baliq skeleti”, guruhlarda ishlash metodi.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifatini boshqarish”ga nisbatan talablari. Sifat nazorati tamoillari; dori vositalari sifatini ta’minlash; “Yaxshi ishlab chiqarish qoidalari”sifat nazorati;
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Pog‘ona, qadamba-qadam metodi, Venn diagrammasi, T-sxemasi, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifat nazorati”ga nisbatan talablari. Sifat nazorati tamoillari, umumiy talablar. Mahsulot sifatini nazorat qilishda yaxshi amaliyot laboratoriyasi.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Blits-so‘rov, zig-zag usuli, munozara, BBB, Insert, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Validatsiya. Validatsiyaning asosiy belgilari, validatsiyani o‘tkazilish xolatlari. Takroriy validatsiya o‘tkazish xolatlari, texnologik jarayonni validatsiya qilish. Validatsiya jarayonini tashkil qilish, aniq ob’ekt validatsiyasi.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Integrativ, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fani bo‘yicha ma’ruza mashg‘ulotining calendar tematik rejasi
t/r
|
Ma’ruza mavzulari (barcha)
|
soat
|
|
Tayyor dori vositalarining sifat ko‘rsatkichlari va ularga qo‘yilgan umumiy va xususiy talablar. Jahon standartlari. Namuna olish tartibi.
|
2
|
|
Dori va yordamchi moddalarga qo’yilgan umumiy va хususiy talablar. Ularning sifatini baholash. Sifatini baholashda qo’llaniladigan usullar.
|
2
|
|
Dori vositalarini qadoqlash va o’rash. Qadoqlash va o’rashda ishlatiladigan matеriallar va asbob-uskunalar.
|
2
|
|
Tayyor dori vositalarini yorliqlash va tashish.
|
2
|
|
Kukunlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash
|
2
|
|
Dorivor o‘simlik xom ashyolari va ulardan tayyorlangan yig‘malarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Granulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Tabletkalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Drajelarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Kapsulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Surtmalar, linimentlar, kremlar, pastalar va gellarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Shamchalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Farmatsevtik eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Ajratmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Ampuladagi in’eksion dori turlarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash
|
2
|
|
Ko’z tomchilarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Aerozol dori vositasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Boshqa turdagi dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
2
|
|
Biofarmatsiya. Biologik samaradorlik va unga ta’sir qiluvchi omillar.
|
2
|
|
Biologik samaradorlik va uni aniqlash usullari.
|
2
|
|
Biofarmasеvtik tahlil. Biofarmasеvtik tahlil uslublarini tanlash prinsipi va usullari. Biofarmasеvtik tahlil usullarini o’ziga хosligi.
|
2
|
|
Dori vositalarining bioekvivalеntligi.
|
2
|
|
Korellyasion koeffitsientni xisoblash va tahlil qilish usullari.
|
2
|
|
Tayyor dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash.
|
2
|
|
Tayyor dori vositalarining saqlanish muddatini belgilash.
|
2
|
|
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifatini boshqarish”ga nisbatan talablari.
|
2
|
|
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifat nazorati”ga nisbatan talablari.
|
2
|
|
Validatsiya.
|
2
|
|
Jami
|
56
|
Laboratoriya mashg‘ulotlarining tavsiya etiladigan mavzulari
Tayyor dori vositalarini sifat ko‘rsatkichlari va ularga qo‘yilgan umumiy va xususiy talablar. Jahon standartlari. Namuna olish tartibi. Dori vositalarini ishlab chiqarish va uni tashkil qilish asoslari, dori vositalarini ishlab chiqarishda ishlatiladigan dori va yordamchi moddalar, texnologik jarayonlar, tayyorlashda ishlatiladigan asbob-uskuna va apparatlar ularni ishlash me’yorlari va ish unumdorligini oshirish, ularni qadoqlash va o‘rash, ularni turg‘unligini ta’minlash va saqlanish muddatlarini belgilash to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar. Dori vositalarini ishlab chiqarish sifatini standartlash bo‘yicha respublikamizdagi ijtimoiy-iktisodiy islohotlar natijalari, xududiy muammolar va ilm-fan, texnika va texnologiya yutuqlari.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Bingo, blits, ajurali arra, nilufar guli, menyu, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Dori va yordamchi moddalarga qo’yilgan umumiy va хususiy talablar. Ularning sifatini baholash. Natriy karboksimеtilsеllyuloza. Sanoat miqiyosida ishlab chiqariladigan dori prеparatlarini tayyorlashda qo’llaniladigan dori va yordamchi moddalar. YOrdamchi moddalar klassifikasiyasi va nomеnklaturasi. Ularga qo’yilgan umumiy va хususiy talablar, ularning sifatini baholash. Baholashda qo’llaniladigan uslub va usullar, asbob va uskunalar haqida ma’lumot.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ajurali arra, bumerang, 3×3 usuli, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Dori vositalarini qadoqlash. Qadoqlashda ishlatiladigan matеriallarni tanlash. Qadoqlashda qo’llaniladigan asbob-uskunalarni ishga tayyorlash. Dori vositalarini qadoqlashda ishlatiladigan matеriallar haqida ma’lumot. Qadoqlash elementlari, tara guruxlari, qadoqlash funksiyalari va qadoqlash turlari. Qattiq, yarim qattiq va yumshoq qadoqlash vositalari. Qo‘shimcha qadoqlash vositalari. Qadoqlashda qo’llaniladigan asbob-uskunalar va qadoqlash tartib qoidalari.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, blits-so‘rov, “baliq skeleti”, guruhlarda ishlash metodi.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Dori vositalarini o’rash va o’rashda ishlatiladigan yordamchi matеriallarni tanlash hamda asbob-uskunalarni ishga tayyorlash. Dori vositalarini o’rashda ishlatiladigan matеriallar haqida ma’lumot. O’rashda qo’llaniladigan tara guruxlari, o’rash funksiyalari va o’rash turlari. Qattiq, yarim qattiq va yumshoq o’rash vositalari. Qo‘shimcha o’rash vositalari. O’rashda qo’llaniladigan asbob-uskunalar va o’rash tartib qoidalari.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, blits-so‘rov, “baliq skeleti”, guruhlarda ishlash metodi.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Tayyor dori vositalarini yorliqlashda ishlatiladigan yordamchi matеriallar va asbob-uskunalarni ishga tayyorlash. Tayyor dori vositalarini tashish. Tashishda ishlatiladigan asbob-uskunalar. Tashishda qo’llaniladigan vositalar va matеriallar haqida ma’lumot. Dori prеparatlarini yorliqlash jarayoni bilan tanishish. Dori prеpеratlarini sifatini tashqi ko’rinishi, yorlig’i va qadoq sifati bo’yicha baholash tartib-qoidalari.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ma’ruza, namoyish etish, savol-javob, “Bumerang”, “Klaster”, “Blits-so‘rov”, “Fikrlash xaritasi” “Ajurali arra”, “Veer”, Charxpalak, B.B.B jadvali, kichik guruhlarda ishlash metodlari.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Kukunlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. In’eksiya uchun sefatoksim natriy kukuni 0,5 va 1,0 g. Kukunlarning ta’rifi, tasnifi. Kukunlarda aniqlanadigan umumiy va xususiy ko‘rsatkichlar. Kukunlarda maydalik darajalarining belgilanishi. Kukunlarning sochiluvchanligini aniqlash. Sochiluvchan zichlikni aniqlash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, aqliy hujum, pinbord, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Dorivor o‘simlik xom ashyolari va ulardan tayyorlangan yig’malarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Safro haydovchi Хodjimatov yig’masi. Dorivor o‘simlik xom ashyosining mayda qismlarini aniqlash. Yot aralashmalar miqdorini aniqlash. Dorivor o‘simlik xom ashyosini ombor zararkunandalari bilan shikastlanganlik darajasini aniqlash. Dorivor o‘simlik xom ashyosining qoldiq namligini aniqlash. Dorivor o‘simlik xom ashyosidagi kul miqdorini aniqlash. Xlorid kislotada erimaydigan kulni aniqlash. Dorivor o‘simlik xom ashyosi tarkibidagi ekstraktiv moddalar miqdorini aniqlash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Granulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Blemaren granulasi. Granulalarning ta’rifi, tavsifi va tasnifi. Granulalarda aniqlanadigan umumiy va xususiy ko‘rsatkichlar. Tashqi ko‘rinishi. Granulaning fraksion tarkibini aniqlash. Granulaning parchalanish vaqtini aniqlash. Granulalarning erishini aniqlash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, pinbord, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Tabletkalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Diklofenak tabletkasi 0,05 g. Tabletkalarda aniqlanadigan umumiy va xususiy ko‘rsatkichlar. Tabletkaning o‘rtacha og‘irlik va undan chetlanishni aniqlash. Balandlikni diametrga mutanosibligini aniqlash. Ishqalanishga bo‘lgan qattiqligi. Tabletkaning parchalanish vaqtini aniqlash. Tabletkalarning erishini aniqlash. Tabletkalarni qadoqlash, o‘rash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, pinbord, aqliy hujum, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Drajelarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Gekasavit drajesi. Drajelarda aniqlanadigan umumiy va xususiy ko‘rsatkichlar. Drajening o‘rtacha og‘irlik va undan chetlanishni aniqlash. Ishqalanishga bo‘lgan qattiqligi. Drajening parchalanish vaqtini aniqlash. Drajelarning erishini aniqlash. Drajelarni qadoqlash, o‘rash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, aqliy hujum,pinbord, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Kapsulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Ferask kapsulasi. Kapsulalarda aniqlanadigan umumiy va xususiy ko‘rsatkichlar. Kapsulalarni o‘rtacha og‘irligini aniqlash. aniqlash. Kapsulalarda dozaning bir xil tarqalganligini aniqlash. Kapsulalarni parchalanishini aniqlash. Kapsulalarni erishini aniqlash. Kapsulalarni qadoqlash, o‘rash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, aqliy hujum, pinbord, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Surtmalar, linimentlar va kremlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Mikosеptin surtmasi. Surtmalarni tarmoq standarti bo‘yicha o‘rganiladigan son ko‘rsatkichlari. Surtmalarni tarmoq standarti bo‘yicha o‘rganiladigan miqdor ko‘rsatkichlari. Surtmalarni qadoqlash, yorliqlash, tashish. Surtmalarni sifatini oshirish istiqbollari.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Pastalar va gellarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Flusinar gеli 0,25 mg/g. Pasta va gellarni son ko‘rsatkichlari. Pasta va gellarni tarmoq standarti bo‘yicha o‘rganiladigan miqdor ko‘rsatkichlari. Pasta va gellarni qadoqlash, yorliqlash, tashish. Pasta va gellarni sifatini oshirish istiqbollari.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Shamchalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Anuzol shamchasi. Shamchalarni o‘rganiladigan sifat ko‘rsatkichlari. Umumiy ko‘rsatkichlar. Xususiy ko‘rsatkichlar. Shamchalarni sifat ko‘rsatkichlarini yaxshilash imkoniyatlari. Shamchalarni qadoqlash va o‘rash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Farmatsevtik eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Maltofеr tomchisi 50 mg/ml. Suyuq dori turlarini sifatini baholash. Farmatsevtik eritmalarda o‘rganiladigan sifat ko‘rsatkichlar. Suyuq dori turlarini qadoqlash va o‘rash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, aqliy hujum, pinbord, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Qiyomlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Fitovit qiyomi. Qiyomlarni sifatini baholash. Qiyomlarda o‘rganiladigan sifat ko‘rsatkichlar. Qiyomlarini qadoqlash va o‘rash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, aqliy hujum, pinbord, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Nastoykalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Valeriana nastoykasi. Ajratmalarni qadoqlash. Tashqi ko‘rinishi. Miqdoriy tahlili. Quruq qoldiq. Og‘ir metall tuzlari. Spirt quvvati.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, pinbord, aqliy hujum, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Ekstraktlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Na’matak suyuq ekstrakti. Ajratmalarni qadoqlash. Tashqi ko‘rinishi. Miqdoriy tahlili. Quruq qoldiq. Og‘ir metall tuzlari. Spirt quvvati. Qoldiq namlik.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, pinbord, aqliy hujum, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Ampuladagi in’eksion eritmalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Diklofenak natriy-RG in’eksiya uchun eritmasi. In’eksion eritmalarda o‘rganiladigan sifat ko‘rsatkichlar. In’eksiya uchun mo‘ljallangan kukunlarda (eritmalar, suspenziyalar va emulsiyalar) o‘rganiladigan sifat ko‘rsatkichlar. Ko‘z tomchilarida o‘rganiladigan sifat ko‘rsatkichlar.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, pinbord, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Ko’z tomchilarini sifatini baholash, qadoqlash va o’rash. Sofradеks ko’z va quloq tomchilari. Ko’z, quloq va burun tomchilari to‘g‘risidagi umumiy ma’lumotlar. Ularni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rashning o‘ziga xos jihatlari. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar. Ko’z tomchilarini sifat ko‘rsatkichlari: shisha qadoqlar; plastmassa qadoqlar; tashqi ko‘rinishi; pH ko‘rsatkichi; chinligi; pirogenligi; miqdoriy tahlili.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Pog‘ona, qadamba-qadam metodi, Venn diagrammasi, T-sxemasi, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Aerozol dori vositasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Bioparoks aerozoli. Aerozol ballonlari: metall, shisha va plastmassa. Ballon germetikligini aniqlash. Ballon qattiqligini aniqlash. Dozalar bir xilligini aniqlash.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, aqliy hujum, pinbord, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Plastir va хantal qog’ozini sifatini baholash, qadoqlash va o’rash. Plastir va xantal qog‘ozi sifatini baholash, qadoqlash va o‘rashning o‘ziga xos jihatlari. Bu jarayonlarda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar. Sifat me’yorlari, talablar va sifatga ta’sir qiluvchi omillar.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Ajurali arra, bumerang, 3×3 usuli, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Biofarmatsiya. Biologik samaradorlik va unga ta’sir qiluvchi omillar. Ёрдамчи моддалар тури ва миқдорини ТДВларнинг биологик самарадорлигига таъсири. Tayyor dori vositalarining biologik samaradorligi va uni aniqlash usullari. Usullarni bir-biri bilan qiyosiy baholash. Ularni afzallik va kamchilik tomonlari. Instrumental tahlil. Biologik samaradorlikka ta’sir qiluvchi omillar. Ularning ahamiyati.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Blits 4×4 usuli, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Biologik samaradorlikni in vitro usulida aniqlash. Ibuprofen tabletkasi misolida. Terapevtik noekvivalentlik ifodasi, uni kelib chiqish sabablari. Tabletkalar biosamaradorligini aniqlash usullari. In vitro moxiyati, unda ishlatiladigan asboblar. Aylanadigan kajava asbobini ishlash moxiyati. In vivo tajribalari moxiyati. Famakokinetik usul moxiyati. Farmakodinamik usul moxiyati. Tayyor dori turlari farmakokinetikasi.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, aqliy hujum, pinbord, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
In vivo usulida biologik samaradorlikni aniqlash. Biofarmasеvtik tahlil usullari. Амитриптиллин таблеткаси мисолида. Dori turlarida biofarmasеvtik tadqiqotlar 2 хil usulda: in vitro va in vivo tajribalarida amalga oshiriladi. In vitro tajribalarini bajarish tartib-qoidalari va in vivo shart-sharoitlari bilan tanishish. Tahlil uslublarini tanlash prinsipi va usullari. Biofarmasеvtik tahlil usullarini o’ziga хosligi.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. Blits-so‘rov, zig-zag usuli, munozara, BBB, Insert, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Korellyasion koeffitsientni xisoblash va tahlil qilish usullari. Флатерон tabletkasi misolida. Korellyasion koeffitsient va uni aniqlashdan ko‘zda tutilgan maqsad. Korellyasion koeffitsientni hisoblash uchun kerak bo‘ladigan qiymatlar. Korellyasion koeffitsientni xisoblash tenglamasi va uni hisoblash. Me’yorlar.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Tayyor dori vositalarining saqlanish muddatini belgilash. Inebrin tabletkasi misolida. Sanoatda ishlab chiqarilgan dori vositalarining saqlanish muddatlarini aniqlash usullari: tabbiy usulda aniqlash; “tezlashtirilgan” usulda aniqlash. Dori vositalarining saqlanish muddalarini belgilashda ularning sifat va biofarmatsevtik ko‘rsatkichlariga asoslanish.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, aqliy hujum, pinbord, paradokslar.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
Tayyor dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash. Индометацин қуруқ қиёми мисолида. Dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash, o‘rganish va belgilash. Dori vositalarining turg‘unligin belgilashda ularning sifat va biofarmatsevtik ko‘rsatkichlariga asoslanish.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: laboratoriya mashg’uloti, dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim.
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4; A5; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5.
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fani bo‘yicha laboratoriya mashg‘ulotining calendar tematik rejasi
t/r
|
Laboratoriya mashg‘ulotlar mavzulari (barcha)
|
soat
|
|
Tayyor dori vositalarini sifat ko‘rsatkichlari va ularga qo‘yilgan umumiy va xususiy talablar. Namuna olish tartibi.
|
4
|
|
Dori va yordamchi moddalarga qo’yilgan umumiy va хususiy talablar. Ularning sifatini baholash. Natriy karboksimеtilsеllyuloza.
|
4
|
|
Dori vositalarini qadoqlash. Qadoqlashda ishlatiladigan matеriallarni tanlash. Qadoqlashda qo’llaniladigan asbob-uskunalarни ишга тайёрлаш.
|
4
|
|
Dori vositalarini o’rash va o’rashda ishlatiladigan yordamchi matеriallarни танлаш ҳамда asbob-uskunalarни ишга тайёрлаш.
|
4
|
|
Tayyor dori vositalarini yorliqlashда ишлатиладиган ёрдамчи материаллар ва асбоб-ускуналарни ишга тайёрлаш. Тайёр дори воситаларини ташиш.
|
4
|
|
Kukunlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. In’eksiya uchun sefatoksim natriy kukuni 0,5 va 1,0 g.
|
4
|
|
Dorivor o‘simlik xom ashyolari va ulardan tayyorlangan yig‘malarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Safro haydovchi Xodjimatov yig‘masi. Talabalar bilimini joriy va oraliq baholash bo’yicha rеyting ballarini jamlash
|
4
|
|
Granulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Blemaren granulasi.
|
4
|
|
Tabletkalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Diklofenak tabletkasi 0,05 g.
|
4
|
|
Drajelarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Gekasavit drajesi.
|
4
|
|
Kapsulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Ferask kapsulasi.
|
4
|
|
Surtmalar, linimentlar va kremlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Mikosеptin surtmasi.
|
4
|
|
Pastalar va gellarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Flusinar gеli 0,25 mg/g. Talabalar bilimini joriy va oraliq baholash bo’yicha rеyting ballarini jamlash
|
4
|
|
Shamchalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Anuzol shamchasi.
|
4
|
|
Farmatsevtik eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Maltofеr tomchisi 50 mg/ml.
|
4
|
|
Qiyomlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Fitovit qiyomi.
|
4
|
|
Nastoykalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Valeriana nastoykasi.
|
4
|
|
Ekstraktlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Na’matak suyuq ekstrakti.
|
4
|
|
Ampuladagi in’eksion eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Diklofenak natriy- RG in’eksiya uchun eritmasi.
|
4
|
|
Ko’z tomchilarini sifatini baholash, qadoqlash va o’rash. Sofradеks ko’z va quloq tomchilari.
|
4
|
|
Aerozol dori vositasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Bioparoks aerozoli. Talabalar bilimini joriy va oraliq baholash bo’yicha rеyting ballarini jamlash
|
4
|
|
Plastir va хantal qog’ozini sifatini baholash, qadoqlash va o’rash.
|
4
|
|
Biofarmatsiya. Biologik samaradorlik va unga ta’sir qiluvchi omillar.
|
4
|
|
Biologik samaradorlikni in vitro usulida aniqlash. Ibuprofen tabletkasi misolida.
|
4
|
|
In vivo usulida biologik samaradorlikni aniqlash. Biofarmasеvtik tahlil usullari.
|
4
|
|
Korellyasion koeffitsientni xisoblash va tahlil qilish usullari. Askorutin tabletkasi misolida.
|
4
|
|
Tayyor dori vositalarining saqlanish muddatini belgilash. Inebrin tabletkasi misolida. Talabalar bilimini joriy va oraliq baholash bo’yicha rеyting ballarini jamlash
|
4
|
|
Tayyor dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash.
|
4
|
|
Jami
|
112
|
Kurs ishini tashkil etish bo’yicha uslubiy ko’rsatmalar
Kurs ishining maqsadi talabalarni mustaqil ishlash qobiliyatini rivojlantirish, olgan nazariy bilimlarini qo‘llashda amaliy ko‘nikmalar hosil qilish, bevosita ishlab chiqarishdagi real sharoitlarga mos texnik va texnologik echimlar qabul qilish va zamonaviy texnika va texnologiyalardan foydalana olish va ularni amalda qo‘llash ko‘nikmalarini hosil qilishdir.
Kurs ishining mavzulari bevosita ishlab chiqarish korxonalarining texnologik jarayonlariga bog‘liq xolda, aniq bir farmatsevtik ishlab chiqaruvchining sharoiti uchun belgilanadi. Kurs loyihasining mavzulari umumiy talabalar sonidan 20-30% ko‘proq xolatda oldindan tayyorlanadi. Har bir talabaga shaxsiy topshiriq beriladi.
Kurs ishining ob’ekti sifatida biron-bir aniq dori shaklining, aniq bir dori vositasi bo‘yicha bu dori vositasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash, bu dori vositasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash uchun zarur bo‘lgan reaktivlar va asbob-uskunalar va ularning xisob-kitobi, zaruriy texnologik jarayon, bu texnologik jarayonda ishlatiladigan asbob-uskuna va apparatlar tanlanadi. Kurs ishi kamida 25 bet A4 fomatidagi qog‘ozga qo‘lda yozilib, natijalarni statistik qayta ishlash, asbob-uskuna va apparatlarning chizmalaridan tashkil topadi.
Kurs ishlarining taxminiy mavzulari:
Aevit kapsulasini №10 sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Analgin in’eksiya uchun eritmasini 50% sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Analgin tabletkasini 500 mg sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Analgin in’eksiya uchun eritmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Askorbin kislota in’eksiya uchun eritmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Askorutin tabletkasini №50 sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Askofol tabletkasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Asparkam tabletkasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Atsesol infuzion eritmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Atsiklovir surtmasini 10%, 10 g sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Benzilbenzoat surtmasini 20%, 25 g sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Berlipril 20 tabletkalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Bisakodil shamchalarini 10 mg sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Bifidumbakterinni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Brilliant ko‘ki eritmasini 1,2% sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Bromgeksin qiyomini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Validol tabletkasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Vitamin V6 in’eksiya uchun eritmasini 5%, 1 ml sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Geksavit drajelarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Dibazol in’eksiya uchun eritmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Diklofenak tabletkasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Diklofenak in’eksiya uchun eritmasini 75mg/3ml sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Diklofenak gelini 1% sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Diklofenak natriya gelini 10 mg sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Diklofenak natriya in’eksiya uchun eritmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Diklofenak shamchalarini 100 mg sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Dimedrol in’eksiya uchun eritmasini 10 mg/1 ml №10 sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Dioksidin eritmasini 10 mg/5ml №10 (2x5), №10 (1x10) sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Doksitsiklin kapsulasini 100 mg sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Drotaverin g/x tabletkasini 40 mg sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Drotoverin eritmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Indometatsin 50 mg tabletkalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Belladonna ekstraktini 15 mg sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Kurantil 25 №120 tabletkalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Oksolin surtmasini 0,25% sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Borat kislotasi surtmasini 5% sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Ixtiol surtmasini 20% sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Kamfora surtmasini 10% sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Metiluratsil 500 mg surtmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Do’lana nastoykasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Valeriana nastoykasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Natriya xloridi n’eksiya uchun eritma 9 mg/ml, 5 ml sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Nistatin tabletkasini 500000 TB sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Nistatin surtmasini 100000 TB sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Omeprazol kapsulalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Ofloksatsin Borimed tabletkasini 200 mg sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Papaverin 20 mg tabletkalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Papaverin gidroxlorid in’eksiya uchun eritmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Papazol tabletkalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Paratsetamol tabletkalarini 200 mg sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Piratsetam kapsulalarini 400 mg sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Piratsetam in’eksiya uchun eritma sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Piridoksin g/x in’eksiya uchun eritma sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Povidon Yod surtmasini 20 g sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Ranitidin Borimed 25 mg 2 ml eritmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Riboksin in’eksiya uchun eritmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Riboksin tabletkalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Salbutamol aerozolini 100 mkg-doza 12 ml sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
RA’NO yig‘masi sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Ishtaxa ochuvchi yig‘mani sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Og‘zni chayish uchun yig‘mani sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Sinaflan surtmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Spazmalgon in’eksiya uchun eritmasi 5 ml sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Spazmalgon tabletkalari sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Streptotsid tabletkalari 0,3 g sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Streptotsid surtmasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Tinchlantruvchi yig‘ma sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Flukanazol in’eksiya uchun eritmasi 50, 100 ml sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Xolosas qiyomi 140 g, 300 g sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Eufilin in’eksiya uchun eritma 2,4% - 5,10 ml sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
Biofarmasiya – dorilar tехnologiyasining nazariy asosi.
Farmasеvtik faktorlarning dorilar biologik samaradorligiga ta’siri.
Dori moddalarining so’rilishi va biotransformasiyasi.
Tеrapеvtik samaradorlik – dori vositalarining sifatini baholashning ob’еktiv хaraktеristikasi.
Dori moddalarining biologik va farmasеvtik samaradorligi va ularni aniqlash usullari.
Dori moddalarining biologik samaradorligini aniqlash usullarini qiyosiy baholash.
Dori vositalarini o’rash va qadoqlashda qo’llaniladigan qadoqlovchi matеriallar va ularga qo’yilgan talablar.
Biofarmatsevtik tahlil va biofarmatsevtik tahlil usullari.
Biofarmasеvtik tahlil usullarini o’ziga хosligi. Biologik suyuqliklardan tahlil ucun namuna olish tartibi va usullari.
Dori vositalarining turg’unligiga qadoqlovchi matеriallarning ta’siri.
Dori vositalarini o’rash va saqlash shart-sharoitlari.
Tayyor dori vositalaridan tahlil ucun namuna olish. namuna olish tartibiga qo‘yilgan umumiy va xususiy talablar.
Dori vositalarini ishlab chiqarishda ishlatiladigan zamonaviy va mahalliy yordamchi moddalar. Ularga qo’yilgan umumiy va хususiy talablar. Ularning sifatini baholash.
Dori vositalarini qadoqlashda ishlatiladigan zamonaviy matеriallar va asbob-uskunalar.
Dori vositalarini o’rashda ishlatiladigan zamonaviy matеriallar va asbob-uskunalar.
Mahalliy dori ishlab chiqarish korxonalarida tayyor dori vositalarini yorliqlash va tashish.
Mahalliy dori ishlab chiqarish korxonalarida tayyor dori vositalarini saqlash tartibi va talablari.
Tayyor dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash va turg’unlikka ta’sir qiluvchi omillar.
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifatini boshqarish”ga nisbatan talablari.
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifat nazorati”ga nisbatan talablari.
Mustaqil ta’lim tashkil etishning shakli va mazmuni
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” bo‘yicha talabaning mustaqil ta’limi shu fanni o‘rganish jarayonining tarkibiy qismi bo‘lib, uslubiy va axborot resurslari bilan to‘la ta’minlangan.
Talabalar auditoriya mashg‘ulotlarida professor-o‘qituvchilarning ma’ruzasini tinglaydilar, misol va masalalar echadilar. Auditoriyadan tashqarida talaba darslarga tayyorlanadi, adabiyotlarni konspekt qiladi, uy vazifa sifatida berilgan misol va masalalarni echadi. Bundan tashqari ayrim mavzularni kengroq o‘rganish maqsadida qo‘shimcha adabiyotlarni o‘qib referatlar tayyorlaydi hamda mavzu bo‘yicha testlar echadi. Mustaqil ta’lim natijalari reyting tizimi asosida baholanadi.
Uyga vazifalarni bajarish, qo‘shimcha darslik va adabiyotlardan yangi bilimlarni mustaqil o‘rganish, kerakli ma’lumotlarni izlash va ularni topish yo‘llarini aniqlash, internet tarmoqlaridan foydalanib ma’lumotlar to‘plash va ilmiy izlanishlar olib borish, ilmiy to‘garak doirasida yoki mustaqil ravishda ilmiy manbalardan foydalanib ilmiy maqola va ma’ruzalar tayyorlash kabilar talabalarning darsda olgan bilimlarini chuqurlashtiradi, ularning mustaqil fikrlash va ijodiy qobiliyatini rivojlantiradi. Shuning uchun ham mustaqil ta’limsiz o‘quv faoliyati samarali bo‘lishi mumkin emas.
Uy vazifalarini tekshirish va baholash laboratoriya mashg‘uloti olib boruvchi o‘qituvchi tomonidan, konspektlarni va mavzuni o‘zlashtirish darajasini tekshirish va baholash esa ma’ruza darslarini olib boruvchi o‘qituvchi tomonidan har darsda amalga oshiriladi.
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fanidan mustaqil ish majmuasi fanning barcha mavzularini qamrab olgan va quyidagi 20 ta katta mavzu ko‘rinishida shakllantirilgan.
Talabalar mustaqil ta’limining mazmuni va hajmi
№
|
Mustaqil ta’lim mavzulari
|
Berilgan topshiriqlar
|
Bajar.
muddat
|
Hajmi
(soatda)
|
|
|
I semestr
|
|
|
|
Zamonaviy yordamchi moddalar. Ularning sifatini baholash usullari.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
2-hafta
|
6
|
|
Dori vositalarini qadoqlashda ishlatiladigan zamonaviy qadoqlash matеriallari va asbob-uskunalar.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
3-hafta
|
6
|
|
Dori vositalarini o’rashda ishlatiladigan mahalliy va zamonaviy o’rovchi matеriallar.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
4- hafta
|
6
|
|
Tayyor dori vositalarini yorliqlashda ishlatiladigan asbob-uskunalar.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
5-hafta
|
4
|
|
Fenasal kukuni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
6-hafta
|
4
|
|
O‘t haydovchi yig‘ma sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
7-hafta
|
4
|
|
Insti granulasi sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
8-hafta
|
4
|
|
Mukaltin tabletkasi sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
9-hafta
|
4
|
|
Diazolin draje sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
10-hafta
|
4
|
|
Iramoks kapsulasi sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
11- hafta
|
4
|
|
Indometatsin surtmasi sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
12-hafta
|
4
|
|
Anuzol shamchasi sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
14-hafta
|
4
|
|
|
54
|
|
|
II semestr
|
|
|
|
Lyugol eritmasi sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
15-hafta
|
6
|
|
Na’matak qiyomi sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
16-hafta
|
6
|
|
Qalampir yalpiz nastoykasi sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
17-hafta
|
6
|
|
Qizilmiya suyuq ekstrakti sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
18-hafta
|
5
|
|
Dimеdrol in’eksiya uchun eritmasi sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
19-hafta
|
4
|
|
Lеvomisеtin ko’z tomchilari sifatini baholash, qadoqlash va o’rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
20- hafta
|
4
|
|
Ingalipt aerozoli sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
21-hafta
|
4
|
|
Mumifеr tabletkasini biosmaradorligini aniqlash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
23-hafta
|
4
|
|
Fеraskofol tabletkasini biosamaradorligini aniqlash va korrelyasion koeffitsientni hisoblash.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
24-hafta
|
4
|
|
Zamonaviy biofarmasеvtik tahlil usullari. Biologik suyuqliklardan dori moddalarini ajratib olish usullari.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
25- hafta
|
4
|
|
Tayyor dori vositalarining saqlanish muddatiga ta’sir qiluvchi omillar.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
27-hafta
|
4
|
|
Tabletkalarning turg‘unligini ta’minlash: askofitin tabletkasi misolida.
|
Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni
Bajarish
|
28-hafta
|
4
|
|
Jami
|
55
|
|
Hammasi 109 soat
|
Dasturning informatsion-metodik ta’minoti
“Tayyor dori vositalarin sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fanini o‘zlashtirishda ajratilgan soatlar uchun laboratoriya mashg‘uloti va ma’ruza darslari, ta’limning zamonaviy (xususan interfaol) metodlari, pedogogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llash orqali olib boriladi.
Fanni o‘qitish jarayonida internet tizimi, qo‘shma korxonalarda ishlatilayotgan zamonaviy texnologiyalar, ularning ishlash mohiyati bilan talabalar uzluksiz tanishtirib boriladi.
Mazkur fanni o‘zlashtirishda zamonaviy metodlaridan, pedagogik (blits, bumerang, 3x3 va boshqa o‘yin texnologiyalari) va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llanilib, ma’lumotlarni grafik ko‘rinishda, ovozli, video, animatsiya, darslik va matnlardan foydalanish maqsadga muvofikdir.
- kapsullarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash mavzusidagi ma’ruzalarda zamonaviy kompyuter texnologiyalari yordamida prezentatsion va elektron-didaktik texnologiyalarini;
- farmatsevtik eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash mavzularida o‘tkaziladigan laboratoriya mashg‘ulotlarida kichik guruhlar musobaqalari, guruhli fikrlash pedogogik texnologiyalarini;
- in’eksion eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash bo‘yicha laboratoriya mashg‘ulotlarida aqliy hujum, guruhli fikrlash pedagogik texnologiyalarini;
- yumshoq dori shakllarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash ma’ruzalarda zamonaviy kompyuter texnologiyalari yordamida prezentatsion va elektron-didaktik texnologiyalarini qo‘llash nazarda tutiladi.
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fanidan talabalar bilimini reyting tizimi asosida baholash mezoni.
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fani bo‘yicha reyting jadvallari, nazorat turi, shakli, soni hamda har bir nazoratga ajratilgan maksimal ball, shuningdek joriy va oraliq nazoratlarining saralash ballari haqidagi ma’lumotlar fan bo‘yicha birinchi mashg‘ulotda talabalarga e’lon qilinadi.
Fan bo‘yicha talabalarning bilim saviyasi va o‘zlashtirish darajasining Davlat ta’lim standartlariga muvofiqligini ta’minlash uchun quyidagi nazorat turlari o‘tkaziladi:
joriy nazorat (JN) – talabaning fan mavzulari bo‘yicha bilim va amaliy ko‘nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Joriy nazorat fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda laboratoriya mashg‘ulotlarida og‘zaki so‘rov, test o‘tkazish, suhbat, nazorat ishi, kollekvium, uy vazifalarini tekshirish va shu kabi boshqa shakllarda o‘tkazilishi mumkin;
oraliq nazorat (ON) – semestr davomida o‘quv dasturining tegishli (fanlarning bir necha mavzularini o‘z ichiga olgan) bo‘limi tugallangandan keyin talabaning nazariy bilim va amaliy ko‘nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Oraliq nazorat bir semestrda bir marta o‘tkaziladi va shakli (yozma, og‘zaki, test va hokazo) o‘quv faniga ajratilgan umumiy soatlar hajmidan kelib chiqqan holda belgilanadi;
yakuniy nazorat (YN) – semestr yakunida muayyan fan bo‘yicha nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarni talabalar tomonidan o‘zlashtirish darajasini baholash usuli. YAkuniy nazorat asosan tayanch tushuncha va iboralarga asoslangan “YOzma ish” shaklida o‘tkaziladi.
ON o‘tkazish jarayoni kafedra mudiri tomonidan tuzilgan komissiya ishtirokida muntazam ravishda o‘rganib boriladi va uni o‘tkazish tartiblari buzilgan hollarda, ON natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda ON qayta o‘tkaziladi.
Oliy ta’lim muassasasi rahbarining buyrug‘i bilan ichki nazorat va monitoring bo‘limi rahbarligida tuzilgan komissiya ishtirokida YN ni o‘tkazish jarayoni muntazam ravishda o‘rganib boriladi va uni o‘tkazish tartiblari buzilgan hollarda, YN natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda YN qayta o‘tkaziladi. Talabaning bilim saviyasi, ko‘nikma va malakalarini nazorat qilishning reyting tizimi asosida talabaning fan bo‘yicha o‘zlashtirish darajasi ballar orqali ifodalanadi.
«Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash» fani bo‘yicha talabalarning semestr davomidagi o‘zlashtirish ko‘rsatkichi 100 ballik tizimda baholanadi.
Ushbu 100 ball baholash turlari bo‘yicha quyidagicha taqsimlanadi:
YA.N.-30 ball, qolgan 70 ball esa J.N.-50 ball va O.N.-20 ball qilib
taqsimlanadi.
Ball
|
Baho
|
Talabalarning bilim darajasi
|
86-100
|
A’lo
|
Xulosa va qaror qabul qilish. Ijodiy fikrlay olish. Mustaqil mushohada yurita olish. Olgan bilimlarini amalda qo‘llay olish. Mohiyatini tushuntirish. Bilish, aytib berish. Tasavvurga ega bo‘lish
|
71-85
|
Yaxshi
|
Mustaqil mushohada qilish. Olgan bilimlarini amalda qo‘llay olish. Mohiyatini tushuntirish. Bilish, aytib berish. Tasavvurga ega bo‘lish.
|
55-70
|
Qoniqarli
|
Mohiyatini tushuntirish. Bilish, aytib berish Tasavvurga ega bo‘lish.
|
0-54
|
Qoniqarsiz
|
Aniq tasavvurga ega bo‘lmaslik. Bilmaslik.
|
Fan bo‘yicha saralash bali 55 ballni tashkil etadi. Talabaning saralash balidan past bo‘lgan o‘zlashtirishi reyting daftarchasida qayd etilmaydi.
Talabalarning o‘quv fani bo‘yicha mustaqil ishi joriy, oraliq va yakuniy nazoratlar jarayonida tegishli topshiriqlarni bajarishi va unga ajratilgan ballardan kelib chiqqan holda baholanadi.
Talabaning fan bo‘yicha reytingi quyidagicha aniqlanadi:
V ∙ O’
R = ----------,
100
bu erda: V - semestrda fanga ajratilgan umumiy o‘quv yuklamasi (soatlarda);
O’ -fan bo‘yicha o‘zlashtirish darajasi (ballarda).
Fan bo‘yicha joriy va oraliq nazoratlarga ajratilgan umumiy ballning 55 foizi saralash ball hisoblanib, ushbu foizdan kam ball to‘plagan talaba yakuniy nazoratga kiritilmaydi.
Joriy JN va oraliq ON turlari bo‘yicha 55 ball va undan yuqori ballni to‘plagan, kurs ishini topshirgan talaba fanni o‘zlashtirgan deb hisoblanadi va ushbu fan bo‘yicha yakuniy nazoratga qo‘yiladi.
Talabaning semestr davomida fan bo‘yicha to‘plagan umumiy bali har bir nazorat turidan belgilangan qoidalarga muvofiq to‘plagan ballari yig‘indisiga teng.
ON va YaN turlari kalendar tematik rejaga muvofiq dekanat tomonidan tuzilgan reyting nazorat jadvallari asosida o‘tkaziladi. YaN semestrning oxirgi 2 haftasi mobaynida o‘tkaziladi.
JN va ON nazoratlarda saralash balidan kam ball to‘plagan va uzrli sabablarga ko‘ra nazoratlarda qatnasha olmagan talabaga qayta topshirish uchun, navbatdagi shu nazorat turigacha, so‘nggi joriy va oraliq nazoratlar uchun esa yakuniy nazoratgacha bo‘lgan muddat beriladi.
Talabaning semestrda JN va ON turlari bo‘yicha to‘plagan ballari ushbu nazorat turlari umumiy balining 55 foizidan kam bo‘lsa yoki semestr yakuniy joriy, oraliq va yakuniy nazorat turlari bo‘yicha to‘plagan ballari yig‘indisi 55 balldan kam bo‘lsa, u akademik qarzdor deb hisoblanadi.
Talaba nazorat natijalaridan norozi bo‘lsa, fan bo‘yicha nazorat turi natijalari e’lon qilingan vaqtdan boshlab bir kun mobaynida fakultet dekaniga ariza bilan murojaat etishi mumkin. Bunday holda fakultet dekanining taqdimnomasiga ko‘ra rektor buyrug‘i bilan 3 (uch) a’zodan kam bo‘lmagan tarkibda apellyasiya komissiyasi tashkil etiladi.
Apellyasiya komissiyasi talabalarning arizalarini ko‘rib chiqib, shu kunning o‘zida xulosasini bildiradi.
Baholashning o‘rnatilgan talablar asosida belgilangan muddatlarda o‘tkazilishi hamda rasmiylashtirilishi fakultet dekani, kafedra mudiri, o‘quv-uslubiy boshqarma hamda ichki nazorat va monitoring bo‘limi tomonidan nazorat qilinadi.
Talabalar ON dan to‘playdigan ballarning namunaviy mezonlari
Talabani ON 20 balli reyting tizimi bo‘yicha bir semestrda ikki marotoba o‘tkaziladi. ON kafedra majlisining qaroriga muvofiq bir semestrda 2 marotaba (o‘quv yilida 4 marta) yozma va tеst shaklida o‘tkaziladi.
Talabalar ON dan to’playdigan ballarning namunaviy mеzonlari
№
|
Ko’rsatkichlar
|
ON ballari
|
maks
|
1-ON
|
2-ON
|
1
|
Darslarga qatnashganlik darajasi. Ma’ruza darslaridagi faolligi, konspеkt daftarlarining yuritilishi va to’liqligi.
|
4
|
0-2
|
0-2
|
2
|
Tеst, yozma va og’zaki savol-javoblar va boshqa nazorat turlari natijalari bo’yicha
|
16
|
0-8
|
0-8
|
|
Jami ON ballari
|
20
|
10
|
10
|
ON ga laboratoriya mashg‘ulotlaridan qarzi bo‘lmagan talabalar qo‘yiladi.
Talabalar JN dan to‘playdigan ballarning namunaviy mezonlari
№
|
O‘zlashtirish %
|
Ballar
|
Baho
|
Talabaning bilim darajasi
|
1
|
86-100
|
5
|
a’lo
|
- mavzu bo‘yicha berilgan pedogogik texnologiya savollariga to‘liq javob bersa;
- amalda bajariladigan ish daftarga yozib kelingan bo‘lsa;
- laboratoriya ish natijasi, ya’ni tayyorlangan dori shakli talabga javob bersa;
- ma’ruza matni yozilgan bo‘lsa.
|
2
|
71-85
|
4
|
yaxshi
|
- mavzu bo‘yicha berilgan pedogogik texnologiya savollariga yaxshi javob bersa;
- laboratoriya ish natijasi, ya’ni tayyorlangan dori shakli talabga javob bersa;
- ma’ruza matni yozilgan bo‘lsa;
- amalda bajariladigan ish daftarga yozib kelingan bo‘lsa.
|
3
|
55-70
|
3
|
o‘rta
|
- mavzu bo‘yicha pedogogik texnologiya savollarining muxokamasida to‘liq qatnashmasa;
- laboratoriya ish natijasi, ya’ni tayyorlangan dori shakli talabga javob bersa;
- ma’ruza matni yozilgan bo‘lsa;
- amalda bajariladigan ish daftarga yozib kelingan bo‘lsa.
|
4
|
55 dan kam
|
2
|
qoniqarsiz
|
Talaba uy vazifasini daftariga yozib kelgan, lekin mavzu bo‘yicha savollarga javob bera olmaydi. Mohiyatini tushunmaydi.
|
Yakuniy nazorat “Yozma ish” shaklida belgilangan bo‘lsa, u holda yakuniy nazorat 30 ballik “Yozma ish” variantlari asosida o‘tkaziladi.
YN ga mazkur kursni muvoffaqiyatli yakunlagan, kurs ishini topshirgan hamda JN va ON dan 55% dan yuqori ball to‘plagan talabalar qo‘yiladi. Institut ilmiy kengashining qaroriga muvofiq Yan “yozma” shaklida o‘tkaziladi va 30 ball asosida baholanadi.
17 dan kam - qoniqarsiz
17 dan - 21 gacha qoniqarli
22 dan - 25 gacha yaxshi
26 dan - 30 gacha a’lo
Talabani musataqil ishi (TMI)
Talabaning mustaqil ishi O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 21.02.2005 yildagi 34-sonli buyrug‘i va institut rektori tomonidan 2013 yil 27 fevralda tasdiqlangan “Talaba mustaqil ishini tashkil etish, nazorat qilish va nazorat tartibi to‘g‘risidagi Nizom asosida tashkil etiladi.”
TMI “Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fani dasturiga muvofiq taklif etiladi: talabalarni o‘quv izlanish ishlarini alohida keltirilgan mavzular bo‘yicha; jadvallar, slaydlar, vaziyatli masalalar, testlar tuzish bilan. O‘quv jurnalida har bir semestr laboratoriya mashg‘ulotidan keyin alohida ustuncha ajratilib, unga talabaning mustaqil bajargan ishiga ball qo‘yiladi.
TMI kafedra arxivida ro‘yhatga olinadi va 2 yil mobaynida saqlanadi.
TMI ning hajmini kafedra xodimlari har bir talaba uchun quyidagi hajmda belgilaydi.
I. Agar talaba tanlagan mavzusi bo‘yicha vaziyatli masala tuzadigan bo‘lsa;
10 va undan yuqori masala uchun 5 ball;
5 tadan 10 tagacha 4 ball;
3 tadan 5 tagacha 3 ball bilan baholanadi.
3 tadan kam bo‘lsa baholanmaydi.
II. Agar talaba tanlagan mavzusi bo‘yicha test tuzadigan bo‘lsa: (testlarning har birini 5 tadan javobi bo‘lishi shart);
30 va undan yuqori test tuzilsa 5 ball;
20 tadan 30 tagacha 4 ball;
10 tadan 20 tagacha 3 ball bilan baholanadi.
10 tadan kam testlar baholanmaydi.
III. Agar talaba tanlagan mavzusi bo‘yicha adabiyotlar taxlilini beradigan bo‘lsa;
5 yillik adabiyotlarni ko‘rib chiqib, internet ma’lumotlaridan foydalanib, qo‘lyozma tipida 15 bet referat tayyorlasa 5 ball;
5 yillik adabiyotlarni ko‘rib chiqib, internet ma’lumotlaridan foydalanib, qo‘lyozma tipida 10 bet referat tayyorlasa 4 ball
5 yillik adabiyotlarni ko‘rib chiqib, internet ma’lumotlaridan foydalanib, qo‘lyozma tipida 7 bet referat tayyorlasa 3 ball bilan baholanadi.
7 betdan kam tayyorlangan referat baholanmaydi.
IV. Talaba tanlagan mavzu bo‘yicha asbob uskunalarni rangli tasvirini tayyorlasa 5 ball bilan baholanadi. Agar tuzilgan tasvir ko‘rimsiz, sifatsiz va talabga javob bermasa, mustaqil ish qabul qilinmaydi.
TALABANI FAN BO‘YICHA ATTESTATSIYADAN O‘TKAZISH TARTIBI
JN (9 ta dars)
|
JN o‘rtacha qiymati – 5+5+5+5+5+5+5+5+5=45
JN bali = 45 + 5 (TMI) = 50 ball (a’lo)
|
ON
|
1ON = 10 ball (a’lo)
2 ON = 10 ball (a’lo)
1ON + 2 ON = 20 ball (a’lo)
|
YN
|
YN = 30 ball (a’lo)
|
Fandan olingan baho
|
JN + ON + YN = 50 + 20 + 30 = 100 ball (a’lo)
|
Kurs ishlarini baholash
Talabalarning kurs ishlari “Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fani dasturiga muvofiq taklif etiladi. Kurs ishining mavzulari talabalarga o‘quv yilining boshida tarqatilib, tayyor kurs ishlari o‘quv yilining oxirida yig‘ib olinadi. Talabalar o‘quv yili davomida olgan bilim va ko‘nikmalaridan to‘laqonli foydalangan xolda kurs ishlarini bajaradilar. Kurs ishlari kafedra arxivida ro‘yhatga olinadi va 2 yil mobaynida saqlanadi.
Kurs ishlarini baholash tartibi quyidagicha:
№
|
O‘zlashtirish, ball
|
Baho
|
Kurs ishining yozilish darajasi
|
1
|
86-100
|
a’lo
|
- kurs ishida mavzu bo‘yicha berilgan topshiriqlarning barchasiga to‘liq javob bo‘lsa;
- kirish qismi va xulosalarda o‘zining aniq fikrlarini ifodalagan bo‘lsa;
- kurs ishini rasmiylashtirilishi talabga javob bersa;
- kurs ishining asosiy jihatlari taqdimot ko‘rinishida ximoya qilinsa;
- ximoya vaqtida berilgan savollarga to‘liq javob bersa.
|
2
|
71-85
|
yaxshi
|
- kurs ishida mavzu bo‘yicha berilgan topshiriqlarning barchasiga to‘liq javob bo‘lsa;
- kirish qismi va xulosalarda umumiy fikrlar ifodalagan bo‘lsa;
- kurs ishini rasmiylashtirilishi talabga javob bersa;
- kurs ishi bo‘yicha berilgan savollarga to‘liq javob bersa.
|
3
|
55-70
|
o‘rta
|
- kurs ishida mavzu bo‘yicha berilgan topshiriqlarning ba’zi birlariga javob bo‘lmasa;
- kirish qismi va xulosalarda umumiy fikrlar ifodalagan bo‘lsa;
- kurs ishini rasmiylashtirilishi talabga javob bersa;
- kurs ishi bo‘yicha berilgan savollarga qisman javob bersa.
|
4
|
55 dan kam
|
Qoniqarsiz
|
kurs ishida mavzu bo‘yicha berilgan topshiriqlarning ba’zi birlariga javob bo‘lmasa;
- kirish qismi va xulosalarda umumiy fikrlar ifodalagan bo‘lsa;
- kurs ishini rasmiylashtirilishi talabga javob bermasa;
- kurs ishi bo‘yicha berilgan savollarga umuman javob bermasa.
|
Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati
Asosiy adabiyotlar
Gosudarstvennaya farmakopeya. Odinatsatoe izdanie. Vipusk 2. Obщie metodi analiza. Lekarstvennoe rastitelnoe sirya. Moskva. «Meditsina». 1990. 400 s.
Dori vositalari sifat standartlari. Asosiy qoidalar. Tarmoq snandarti. Tst 42-01:2002. 54 s.
Katalog texnologicheskogo oborudovaniya ximiko-farmatsevticheskoy promishlennosti. Uchebnoe posobie dlya studentov dnevnoy i zaochnoy formi obucheniya spetsialnosti «Texnologiya farmatsevticheskix preparatov». Vinnitsa. NOVA KNIGA, 2010. 266 S.
Pravila proizvodstva i kontrolya kachestva lekarstvennix sredstv. Izdanie ofitsialnoe. 2009 «Standartinform» Moskva.131 S.
Xaydarov V.R., Djalilov X.K. Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o’rash fanidan laboratoriya mashg‘ulotlarini bajarish bo‘yicha o‘quv-uslubiy qo‘llanma. Toshkent. 2014. – 214 b.
Qo‘shimcha adabiyotlar
Aladisheva J.I., Beregovix V.V., Meshkovskiy A.P. i dr. Osnovnie prinsipi provedeniya validatsii na farmatsevticheskom proizvodstve. Moskva. 2005. 185 S.
Menshutina N.V., Mishina YU.V., Alves S.V. Innovatsionnie texnologii i oborudovanie farmatsevticheskogo proizvodstva. – T.1. – M.:Izdatelstvo BINOM. 2012. – 328 s.
Menshutina N.V., Mishina YU.V., Alves S.V., Gordienko M.G., Guseva E.V., Troyankin A.YU. Innovatsionnie texnologii i oborudovanie farmatsevticheskogo proizvodstva. – T.2. – M.:Izdatelstvo BINOM. 2013. – 480 s.
Promishlennaya texnologiya lekarstv /Pod red. Prof. V.I. CHueshova. Tom 1. Xarkov. 2002. 327 s.
Promishlennaya texnologiya lekarstv /Pod red. Prof. V.I. CHueshova. Tom 2. Xarkov. 2002. 398 s.
Internet saytlari
http://www.ziyonet.uz/
http://nonfood.unipack.ru/937/
http://www.lxn.ru/index.php?id=843
http://medbuy.ru/articles/oborudovanie-dlya-farmacevticheskogo-proizvodstva
http://pharmic.ru/
http://www.minipress.ru/
http://www.fptl.ru/Y4eba_osnovi-gls.html
II.SILLABUS
OTMning nomi
va joylashgan manzili:
|
Toshkent farmatsevtika instituti
|
Oybek, 45
|
Kafedra:
|
Dori vositalari sanoat texnologiyasi
|
1o‘quv binosi 3 qavat
|
Ta’lim sohasi va yo‘nalishi:
|
510000 – Sog‘liqni saqlash
|
5510600 – Sanoat farmatsiyasi (turlari bo‘yicha)
|
Fanni (kursni) olib boradigan o‘qituvchi to‘g‘risida ma’lumot:
|
Mamasolieva Shaxnoza Askarovna kafedra assistenti
|
e-mail:
|
mamasolieya@mail.ru
|
Dars vaqti va joyi:
|
Dars jadval asosida kafedrada
|
Kursning
davomiyligi:
|
4 kurs 7/8 semestr
|
Individual grafik asosida ishlash vaqti:
|
dushanba va chorshanba kunlari 15.00 dan 17.00 gacha
|
Fanga ajratilgan soatlar
|
Auditoriya soatlari
|
Mustaqil ta’lim
74 soat
|
Ma’ruza
|
56
|
Amaliyot
|
-
|
Laboratoriya mashg‘ulotlari
|
112
|
Fanning boshqa fanlar bilan bog‘liqligi (prerekvizitlar):
|
– tayyor dori turlari texnologiyasi, dori vositalarini ishlab chiqarish,farmatsevtik kimyo fanlaridan olgan bilimlariga asoslanadi.
|
(postrekvizitlar):
|
Ushbu fan barcha mutaxassislik fanlarni o‘zlashtirish uchun asos bo‘ladi
|
Fanning mazmuni
|
Fanning dolzarbligi va qisqacha mazmuni:
Fanni o‘rganish jarayonida talaba quyidagi natijalarga erishishi lozim:
|
Fanning maqsadi: Mazkur fanning asosida qattiq, yumshoq, suyuq va boshqa turdagi dori shakllari, shuningdek oddiy va murakkab dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rashni o‘rganishga mo‘ljallangan bo‘lib, unda dori va yordamchi moddalarning o‘zaro mutanosibiligi, ular orasidagi bog‘lanishlar, ularni tayyor mahsulotning sifat ko‘rsatkichlariga ta’siri, qadoqlash va o‘rash turlarini tayyor mahsulotning saqlanish muddati va turg‘unligiga ta’siri bayon etilgan. Talabalarda tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash bo‘yicha umumiy tushunchalarini shakllantirish va rivojlantirish, o‘zining fikr-mulohaza, xulosalarini asosli tarzda aniq bayon etishga o‘rgatish hamda egallangan bilimlar bo‘yicha, ko‘nikma va malakalarni shakllantirishdir.
Fanning vazifalari: talabalarga mutaxassislik mahoratini egallash, dori vositalarini ishlab chiqarish texnologiyasi bo‘yicha olingan umumiy ko‘nikmalarni ularni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash orqali hosil qilish, hamda ularni zamonaviy texnologiya nuqtai-nazaridan sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash usul va uslublarini takomillashtirish, saqlash sharoitlarini belgilash va turg‘unligini ta’minlashdan iborat.
“Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash” fanini o‘zlashtirish jarayonida bakalavr:
- dori vositalari: kukunlar, granulalar, tabletkalar, qobiqlangan tabletkalar, mikrotabletkalar, galen preparatlari (nastoykalar, suyuq, quyuq va quruq ekstraktlar, ekstrakt konsentratlar), ta’siri uzaytirilgan dori turlari, aerazol dori turi, kapsula va mikrokapsulalar, yumshoq dori turlari (surtmalar, kremlar, linimentlar, pastalar va gellar), organopreparatlar, farmatsevtik eritmalar (suvli va suvsiz eritmalar) in’eksion dori turlari uchun maqsadga muvofiq bo‘lgan qadoq turlari va qadoqlash usullari, ularni o‘rashda ishlatiladigan materiallar, sifatini baholash, son va miqdor ko‘rsatkichlari, amaldagi me’yoriy hujjatlar haqida tasavvurga ega bo‘lishi; - dori vositalarining sifat ko‘rsatkichlariga qadoqlovchi materiallarning ta’sirini, turg‘unligi va saqlanish muddatini belgilashni shuningdek, dori vositalarini biofarmatsevtik xossalarini bilishi va ulardan foydalana olishi;
- dori vositalarini qadoqlash va o‘rashda ishlatiladigan asbob-uskunalar va apparatlar, avtomatlar va yarim avtomatlar bilan ishlash, doi vositalarining biologik samaradorlikka ta’sir qiluvchi omillarni o‘rganish, tayyor dori vositalarini GMP talablariga muvofiq ishlab chiqarish, sifatini baholash va tashkil qilish malakalariga ega bo‘lishi kerak.
|
Talabalar uchun talablar
|
- o‘qituvchiga va guruhdoshlarga nisbatan hurmat bilan munosabatda bo‘lish;
- institut ichki tartib-intizom qoidalariga rioya qilish;
- uyali telefonni dars davomida o‘chirish;
- berilgan uy vazifasi va mustaqil ish topshiriqlarini o‘z vaqtida va sifatli bajarish;
- darsda tibbiy formada bo‘lish;
- o‘quv xonalarining ozodaligini saqlash;
- darslarga qatnashish majburiy hisoblanadi, dars qoldirilgan holatda qoldirilgan darslar qayta o‘zlashtirilishi shart;
- darslarga oldindan tayyorlanib kelish va faol ishtirok etish;
- talaba o‘qituvchidan so‘ng, dars xonasiga - mashg‘ulotga kiritilmaydi;
- laboratoriya mashg‘ulotlarda berilgan topshiriqlar talab darajasida bajarilishi va o‘qituvchi imzosi bilan tasdiqlanishi lozim.
- talaba reyting ballidan norozi bo‘lsa, e’lon qilingan vaqtdan boshlab 1 kun mobaynida apellyasiya komissiyasiga murojat qilishi mumkin.
|
Elektron pochta orqali munosabatlar tartibi
|
Professor-o‘qituvchi va talaba o‘rtasidagi aloqa elektron pochta orqali ham amalga oshirilishi mumkin, telefon orqali baho masalasi muhokama qilinmaydi, baholash faqatgina institut hududida, ajratilgan xonalarda va dars davomida amalga oshiriladi. Elektron pochtani ochish vaqti soat 15.00 dan 20.00 gacha
|
FAN MAVZULARI VA UNGA AJRATILGAN SOATLAR TAQSIMOTI:
Ma’ruza mavzulari
№
|
Fanning bo‘limi va mavzusi, ma’ruza mazmuni
|
Soatlar
|
jami
|
ma’ruza
|
lab. mashg‘ulotlari
|
1
|
Tayyor dori vositalarining sifat ko‘rsatkichlari va ularga qo‘yilgan umumiy va xususiy talablar. Jahon standartlari. Namuna olish tartibi..
|
6
|
2
|
4
|
2
|
Dori va yordamchi moddalarga qo’yilgan umumiy va xususiy talablar. Ularning sifatini baholash. Sifatini baholashda qo’llaniladigan usullar arxitekturasi va tarkibiy tuzilmasi
|
6
|
2
|
4
|
3
|
Dori vositalarini qadoqlash va o’rash. Qadoqlash va o’rashda ishlatiladigan materiallar va asbob-uskunalar.
|
6
|
2
|
4
|
4
|
Tayyor dori vositalarini yorliqlash va tashish.
|
6
|
2
|
4
|
5
|
Kukunlarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash.
|
6
|
2
|
4
|
6
|
Dorivor o‘simlik xom ashyolari va ulardan tayyorlangan yig‘malarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
7
|
Granulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
8
|
Tabletkalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
9
|
Drajelarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
10
|
Kapsulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
11
|
Surtmalar, linimentlar, kremlar, pastalar va gellarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
12
|
Shamchalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
13
|
Farmatsevtik eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
14
|
Ajratmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
|
II semestr
|
|
|
|
15
|
Ampuladagi in’eksion dori turlarini qadoqlash, o‘rash va sifatini baholash.
|
6
|
2
|
4
|
16
|
Ko’z tomchilarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
17
|
Aerozol dori vositasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
18
|
Boshqa turdagi dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash.
|
6
|
2
|
4
|
19
|
Biofarmatsiya. Biologik samaradorlik va unga ta’sir qiluvchi omillar.
|
6
|
2
|
4
|
20
|
Biologik samaradorlik va uni aniqlash usullari.
|
6
|
2
|
4
|
21
|
Biofarmasevtik tahlil. Biofarmasevtik tahlil uslublarini tanlash prinsipi va usullari. Biofarmasevtik tahlil usullarini o’ziga xosligi.
|
6
|
2
|
4
|
22
|
Dori vositalarining bioekvivalentligi.
|
6
|
2
|
4
|
23
|
Korellyasion koeffitsientni xisoblash va tahlil qilish usullari.
|
6
|
2
|
4
|
24
|
Tayyor dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash.
|
6
|
2
|
4
|
25
|
Tayyor dori vositalarining saqlanish muddatini belgilash.
|
6
|
2
|
4
|
26
|
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifatini boshqarish”ga nisbatan talablari.
|
6
|
2
|
4
|
27
|
Yaxshi ishlab chiqarish amaliyotini “Dori vositalari sifat nazorati”ga nisbatan talablari.
|
6
|
2
|
4
|
28
|
Validatsiya.
|
6
|
2
|
4
|
Laboratoriya mashg‘ulotlarni tashkil etish bo‘yicha mavzular, ko‘rsatma va tavsiyalar
№
|
Laboratoriya mashg‘ulotlarning nomi va mazmuni
|
Ajratilgan soat
|
1
|
Tayyor dori vositalarini sifat ko‘rsatkichlari va ularga qo‘yilgan umumiy va xususiy talablar. Namuna olish tartibi.
|
4
|
2
|
Dori va yordamchi moddalarga qo’yilgan umumiy va xususiy talablar. Ularning sifatini baholash. Natriy karboksimetilsellyuloza.
|
4
|
3
|
Dori vositalarini qadoqlash. Qadoqlashda ishlatiladigan materiallar vani tanlash. Qadoqlashda qo’llaniladigan asbob-uskunalarni ishga tayyorlash.
|
4
|
4
|
Dori vositalarini o’rash va o’rashda ishlatiladigan yordamchi materiallarni tanlash hamda asbob-uskunalarni ishga tayyorlash
|
4
|
5
|
Tayyor dori vositalarini yorliqlashda ishlatiladigan yordamchi materiallar va asbob-uskunalarni ishga tayyorlash. Tayyor dori vositalarini tashish.
|
4
|
6
|
Kukunlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. In’eksiya uchun sefatoksim natriy kukuni 0,5 va 1,0 g.
|
4
|
7
|
Dorivor o‘simlik xom ashyolari va ulardan tayyorlangan yig‘malarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Safro haydovchi Xodjimatov yig‘masi. Talabalar bilimini joriy va oraliq baholash bo’yicha reyting ballarini jamlash
|
4
|
8
|
Granulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Blemaren granulasi.
|
4
|
9
|
Tabletkalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Diklofenak tabletkasi 0,05 g.
|
4
|
10
|
Drajelarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Gekasavit drajesi.
|
4
|
11
|
Kapsulalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Ferask kapsulasi.
|
4
|
12
|
Surtmalar, linimentlar va kremlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Mikoseptin surtmasi.
|
4
|
13
|
Pastalar va gellarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Flusinar geli 0,25 mg/g. Talabalar bilimini joriy va oraliq baholash bo’yicha reyting ballarini jamlash
|
4
|
14
|
Shamchalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Anuzol shamchasi.
|
4
|
|
II semestr
|
|
15
|
Farmatsevtik eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Maltofer tomchisi 50 mg/ml.
|
4
|
16
|
Qiyomlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Fitovit qiyomi.
|
4
|
17
|
Nastoykalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Valeriana nastoykasi.
|
4
|
18
|
Ekstraktlarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Na’matak suyuq ekstrakti.
|
4
|
19
|
Ampuladagi in’eksion eritmalarni sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Diklofenak natriy- RG in’eksiya uchun eritmasi.
|
4
|
20
|
Ko’z tomchilarini sifatini baholash, qadoqlash va o’rash. Sofradeks ko’z va quloq tomchilari.
|
4
|
21
|
Aerozol dori vositasini sifatini baholash, qadoqlash va o‘rash. Bioparoks aerozoli. Talabalar bilimini joriy va oraliq baholash bo’yicha reyting ballarini jamlash
|
4
|
22
|
Plastir va xantal qog’ozini sifatini baholash, qadoqlash va o’rash.
|
4
|
23
|
Biofarmatsiya. Biologik samaradorlik va unga ta’sir qiluvchi omillar. Yordamchi moddalar turi va miqdorini TDV larining biologik samaradorligiga ta’siri.
|
4
|
24
|
Biologik samaradorlikni in vitro usulida aniqlash. Ibuprofen tabletkasi misolida.
|
4
|
25
|
In vivo usulida biologik samaradorlikni aniqlash. Biofarmasevtik tahlil usullari. Amitriptillin tabletkasi misolida.
|
4
|
26
|
Korellyasion koeffitsientni xisoblash va tahlil qilish usullari. Flateron tabletkasi misolida.
|
4
|
27
|
Tayyor dori vositalarining saqlanish muddatini belgilash. Inebrin tabletkasi misolida. Talabalar bilimini joriy va oraliq baholash bo’yicha reyting ballarini jamlash.
|
4
|
28
|
Tayyor dori vositalarining turg‘unligini ta’minlash. Indometatsin quruq qiyomi misolida.
|
4
|
Talabalar bilimini baholash tizimi:
t/r
|
Nazorat turi
|
Maksimal ball
|
Saralash bali
|
1
|
Joriy nazorat
|
50
|
28
|
2
|
Oraliq nazorat
|
20
|
11
|
3
|
Yakuniy nazorat
|
30
|
17
|
4
|
Jami
|
100
|
56
|
Talabalarning JN bo’yicha ballarda ifodalangan o’zlashtirishi quyidagicha baxolanadi:
№
|
O’zlashtirish %
|
Ballar
|
Baho
|
Talabaning bilim darajasi
|
1
|
86-100
|
5
|
a’lo
|
- mavzu bo’yicha berilgan pedogogik texnologiya savollariga to’liq javob bersa;
- amalda bajariladigan ish daftarga yozib kelingan bo’lsa;
- amaliy ish natijasi, ya’ni tayyorlangan dori shakli talabga javob bersa;
- ma’ruza matni yozilgan bo’lsa.
|
2
|
71-85
|
4
|
yaxshi
|
- mavzu bo’yicha berilgan pedogogik texnologiya savollariga yaxshi javob bersa;
- amaliy ish natijasi, ya’ni tayyorlangan dori shakli talabga javob bersa;
- ma’ruza matni yozilgan bo’lsa;
- amalda bajariladigan ish daftarga yozib kelingan bo’lsa.
|
3
|
56-70
|
3
|
o’rta
|
- mavzu bo’yicha pedogogik texnologiya savollarining muxokamasida to’liq qatnashmasa;
- amaliy ish natijasi, ya’ni tayyorlangan dori shakli talabga javob bersa;
- ma’ruza matni yozilgan bo’lsa;
- amalda bajariladigan ish daftarga yozib kelingan bo’lsa.
|
4
|
55 dan kam
|
2
|
qoniqarsiz
|
Talaba uy vazifasini daftariga yozib kelgan, lekin mavzu bo’yicha savollarga javob bera olmaydi. Mohiyatini tushunmaydi.
|
Talabalar ON dan to’playdigan ballarning namunaviy mezonlari
№
|
Ko’rsatkichlar
|
ON ballari
|
maks
|
1-ON
|
2-ON
|
1
|
Darslarga qatnashganlik darajasi. Ma’ruza darslaridagi faolligi, konspekt daftarlarining yuritilishi va to’liqligi.
|
4
|
0-2
|
0-2
|
2
|
Test, yozma va og’zaki savol-javoblar va boshqa nazorat turlari natijalari bo’yicha
|
16
|
0-8
|
0-8
|
|
Jami ON ballari
|
20
|
10
|
10
|
Y
YN ga mazkur kursni muvoffaqiyatli yakunlagan, kurs ishini topshirgan hamda JN va ON dan 56% dan yuqori ball to’plagan talabalar qo’yiladi. Institut ilmiy kengashining qaroriga muvofiq YN “yozma” shaklida o’tkaziladi va 30 ball asosida baholanadi.
17 dan kam - qoniqarsiz
17 dan - 21 gacha qoniqarli
22 dan - 25 gacha yaxshi
26 dan - 30 gacha a’lo
akuniy nazorat.
Asosiy adabiyotlar
|
1. O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risidagi Qonuni”, T., 1997.
2. O‘zbekiston Respublikasi “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” T. 1997.
3. Karimov I.A. YUksak ma’naviyat – engilmas kuch. –T.: O‘zbekiston, 2008. –173 b.
4. Dori vositalari sifat standartlari. Asosiy qoidalar. Tarmoq snandarti. Tst 42-01:2002. s.Karimov I.A. Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. – T.: O‘zbekiston, 1997. –31-62 betlar
5. Karimov I.A. Milliy istiqlol mafkurasi – xalq e’tiqodi va buyuk kelajakka ishonchdir. –T.: O‘zbekiston, 2000.
6. Karimov I.A. Mustaqillikka erishish ostonasida. T.: O‘zbekiston, 2012 y.
7.X.K.Djalilov, V.R.Xaydarov “ Tayyor dori vositalarining sifatini baxolash,qadoqlash va o‘rash” 2014 y
|
Qo‘shimcha adabiyotlar
|
Xaydarov V.R., Djalilov X.K. Tayyor dori vositalarini sifatini baholash, qadoqlash va o’rash fanidan laboratoriya mashg‘ulotlarini bajarish bo‘yicha o‘quv-uslubiy qo‘llanma. Toshkent. 2014. – 214 b.
Menshutina N.V., Mishina YU.V., Alves S.V. Innovatsionnыe texnologii i oborudovanie farmatsevticheskogo proizvodstva. – T.1. – M.:Izdatelstvo BINOM. 2012. – 328 s.
Menshutina N.V., Mishina YU.V., Alves S.V., Gordienko M.G., Guseva E.V., Troyankin A.YU. Innovatsionnыe texnologii i oborudovanie farmatsevticheskogo proizvodstva. – T.2. – M.:Izdatelstvo BINOM. 2013. – 480 s.
Chueshov V.I., Gladux E.V., Sayko I.V. i dr. Texnologiya lekarstv promыщlennogo proizvodstva. Uchebnik dlya stud. vыssh. ucheb. zaved.: Perevod s ukr. : CH.1. – Vinnitsa : Nova Kniga, 2014. - 696 s.
Chueshov V.I., Gladux E.V., Sayko I.V. i dr. Texnologiya lekarstv promыщlennogo proizvodstva. Uchebnik dlya stud. vыssh. ucheb. zaved.: Perevod s ukr. : CH.2. – Vinnitsa : Nova Kniga, 2014. - 664 s.
|
Internet saytlari
|
1. http://www.ziyonet.uz/http://nonfood.unipack.ru/937/
2. www.krugosvet/ru
3. www.uforum.uz
4. www.uzbekistan.com
|
|