|
Экология” фанидан
|
| bet | 1/6 | | Sana | 17.05.2024 | | Hajmi | 183,93 Kb. | | #240584 |
Bog'liq 2.Ekalogiya mustaqil ishi2 14-variant ekalogik va xalqaro hamkorlik
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
МУҲАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ
ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ
“Энергия таъминлаш тизимлари” кафедраси
“ЭКОЛОГИЯ”
фанидан
Мустақил иш
Mavzu: Ekalogiya va xalqaro hamkorlik.Barqaror rivojlanish va uning ekalogik jihatlari.
Бажарди: Сиртқи таълим йўналиши АХ 070-20-гуруҳ Мингбоев Адхамжон Ахмаджон ўғли
Тошкент
Reja:
1.Kirish.
2.Atmosfera va uning tuzulishi.
3.Atmosferaning iflostlanishi va uni oldini olish.
4.Global isish muammosi.
5.Kislotali yomg`irlar.
6.Foydalanilgan adabiyotlar.
Kirish
Atmosfera ( qadimgi yunoncha: atmos-bug` va sfera-qobuq )- yer sharini o`rab olgan va u bilan birga aylanadigan havo qobig`i. Atmosfera massasi 5.15-YU 15 t bo`lib, yer shari og`irligi ( 5,977-1021 t)ning taxminan milliondan bir bo`lagiga teng. Balandlikka ko`tarilgan sari Atmosfera bosimi va zichligi kamayib boradi. Atmosfera qalinligi bir necha o`n ming km bo`lishiga qaramay, uning uning asosiy massasi yer sirtiga yondashgan yupqa qatlamda joylashgan. Atmosfera butun massasining taxminan 50% i yer sirtidan 5 km balandlikkacha bo`lgan qatlamda , qolgan 50% i esa 30-35 km balandlikkacha bo`lgan qatlamda to`plangan. Yer sirtida Atmosferanign zichligi YU-3g\sm3 bo`lsa, taxminan 700 km balandlikda 10-16 g\sm3. Atmosfera yuqori qatlamining zichligi sayyoralararo muhitdagi gazlarning zichligiga tenglashadi. Shuning uchun Atmosferaning keskin chegarasi bo`lmaydi, asta-sekin sayyoralararo fazoga o`tadi. Atmosferaning yuqori qatlamlari quyoshdan chiqadigan radiatsiya energiyasi ta`sirida issiqlik olgani uchun u qatlamlarning zichligi vaqtga, geografik kengliklarga bog`liqdir. Atmosferaning yuqori qatlami zichligi quyosh yoritayotgan vaqtga yoritmayotgan vaqtga qaraganda kattaroq. Shuningdek, Atmosferanign yuqori qatlami zichligi qutb jarayonlarida ekvatorial rayonlardagiga qaraganda kichik. Atmosfera asosan azot(78.09%), kislarod(20,45) va argon (0.93) gazlar aralashmasidan iborat.qolgan qismini karbonat angidrid gazi, vodorod hamda geliy, neon, kripton va ksenon kabi inert gazlar tashkil qiladi. Atmosferada juda oz miqdorda metan, azot, oksid, uglerod (I)-oksid va boshqa tabiiy hamda sanoat gazlari boʻlib, miqdori oʻzgarib turadi. Quruklik va suv yuzidagi doimiy bugʻlanish tufayli Atmosferada suv bugʻi ham boʻladi. Bugʻning quyuqlashuvi bulut va yogʻinlarni hosil qiladi.Havoda doimo har hil kattalikda chang zarralari mavjud.Ularning manbai Yer va kosmik fazodir. Atmosfera tarkibiga koʻra, asosan gomosfera va geterosfera qatlamlariga boʻlinadi. Yer sirtidan 90 – 95 km balandlikkacha boʻlgan havo qatlamida yuqorida qayd etilgan asosiy gazlar (azot va kislorod)ning nisbiy tarkibi oʻzgarmaydi, buni gomosfera (bir jinsli) qatlam deb ataladi, bu qatlamdan yuqorida esa azot va kislorod molekulalari zaryadli atomlarga ajraladi va atom ogʻirligi boʻyicha taqsimlanadi. Buni geterosfera qatlami deb yuritiladi. Shu belgiga asosan ozonosfera (20 – 55 km) va ionosfera (90 km dan yuqori) qatlamlarini ham ajratish mumkin. Ozonosfera qatlami tufayli yer yuzida hayot mavjud, chunki Quyoshdan kelayotgan va hayot uchun zararli boʻlgan har xil nurlarning asosiy qismi shu qatlamda yutiladi. Ionosfera ionlar konsentratsiyasi taqsimlanishi boʻyicha 60 km balandlikda D, PO– 140 km balandlikda YE, 220 km dan yuqorida Fqatlamlarini hosil qiladi. Atmosfera quyosh radiatsiyasining maʼlum qismini yutadi va sochadi. Atmosferada issiklik koʻproq turbulent (uyurma) harakat, radiatsiya jarayonlari va suvning fazoviy oʻzgarishlari orqali tarqaladi, natijada Atmosfera temperatura taqsimlanishi boʻyicha 5 asosiy qatlamga ajratiladi.
Atmosfera troposfera qatlamining yer sirtidan balandligi qutb kengliklarida 10 – 11 km, tropik rayonlarda 14–17 km. Troposfera qatlamida har 100 m balandlikda temperatura 0,6° ga pasayib boradi. Troposferaning yuqori chegarasida havoning oʻrtacha temperaturasi oʻrta kenglik ustida – 55° – 60°, ekvatorial sohalar ustida – 70° gacha. Bu qatlamda yer sirtining fizik xossalari har xil boʻladi.
|
| |
