|
Jalolov jahongirmirzoning kompyuter tarmoqlari fanidan,,axborot uzatish muhiti
|
| bet | 1/7 | | Sana | 16.02.2024 | | Hajmi | 3.54 Mb. | | #157528 |
Bog'liq KURS ISHI TAYYOR 1.-Anketa--talabalar-, Atom quramı, Ariza (javob olish) 2023, 8-SINF QISQARTMA, Analitik va fizik kimyoviy taxlil usullari fanidan yakuniy nazorat, 2023-24 Sillabus Oila pedagogikasi, 1-Maruza (2), КРОССВОРД ПО ИСТОРИЯ, Oripov .E. Nasrullayev.A.O. Bioorganik kimyo, Vino kislotasi-www.hozir.org, Virtual tarmoqlarni yaratish va sozlash(VLAN)., Tarmoq protokollari R X Djurayev Sh Y Djabborov M M Umirzakov, USB SupportList, Registr kompiyuter
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS VAZIRLIGI
JIZZAX VILOYATI KASBIY TA’LIMNI RIVOJLANTIRISH VA MUVOFIQLASHTIRISH HUDUDIY BOSHQARMASI
JIZZAX VILOYATI BAXMAL TUMANI IQTISODIYOT VA TURIZM TEXNIKUMI 1-BOSQICH M14-GURUH KOMPYUTER INJINERING YO‘NALISHI TALABASI
JALOLOV JAHONGIRMIRZONING
KOMPYUTER TARMOQLARI FANIDAN
,,AXBOROT UZATISH MUHITI”
MAVZUSIDA YOZGAN
KURS ISHI
Qabul qildi; Asqarov Ftirat.
Mavzu: Axborot uzatish muhiti.
Reja:
Kirish
1.Nazariy qsism
a.Kompyuter tarmoqlarida axborot almashish muhiti tushunchasi.
b.O‘ralgan juftlik asosidagi aloqa kabellari va ularning hususiyatlari. d.Koaksial aloqa kabellari va ularning hususiyatlari.
e.Optik tolali aloqa kabellari va ularning hususiyatlari.
2.Amaliy qsim
3.Xavfsizlik texnalogiyalari qoydalari
Xulosa
Adabiyotlar ro‘yxati
Internet sayitlari
1
KIRISH
Mavzu: Axborot uzatish muhiti.
Reja:
Kirish
1.Nazariy qsism
a.Kompyuter tarmoqlarida axborot almashish muhiti tushunchasi.
b.O‘ralgan juftlik asosidagi aloqa kabellari va ularning hususiyatlari. d.Koaksial aloqa kabellari va ularning hususiyatlari.
e.Optik tolali aloqa kabellari va ularning hususiyatlari.
2.Amaliy qsim
3.Xavfsizlik texnalogiyalari qoydalari
Xulosa
Adabiyotlar ro‘yxati
Internet sayitlari
a.Ma’lumotlarni uzatish muhiti – tarmoq kabellari
Axborot o‘tazish muhiti deb–kompyuterlar o‘rtasida axborot almashinuvini
taminlovchi axborot yo‘llariga (yoki aloqa kanallariga) aytiladi. Ko‘pchilik
kompyuter tarmoqlarida (ayniqsa maxalliy tarmoqlarda) simli yoki kabelli aloqa kanallari ishlatiladi, vaxolangki simsiz tarmoqlar ham mavjuddir. Maxalliy tarmoqlarda ko‘pincha axborotlar ketma-ket kodda uzatiladi, ya‘ni bir bit axborot uzatilgandan so‘ngina keyingi bit uzatiladi. Tushunarliki, bunday axborot uzatish parallel kodda axborot uzatishga qaraganda murakkab va sekin ishlovchi usuldir. Shuni hisobga olish kerakki, tezkor parallel usulda axborot uzatish, ulangan kabellar (simlar) sonini uzatilayotgan axborotning razryadlar soniga nisbatan baravar marotaba oshadi (masalan, 8-razryadli kodda 8 marotaba axborot yo‘li oshadi). Yuzaki qaraganda kabel kam sarf bo‘ladigandek ko‘rinadi, aslida juda ko‘p sarf bo‘ladi. Tarmoqdagi abonentlar o‘rtasidagi masofa katta bo‘lsa ishlatiladigan kabelning narxi kompyuter narxi bilan barobar yoki undan ham ko‘p bo‘lishi mumkin. 8,16 yoki 32 ta kabellarni o‘tkazishga qaraganda bir dona kabelni o‘tkazish ancha oson. Tamirlash, uzilishlarni topish va tiklash ishlari ham arzonga tushadi. Lekin bu hammasi emas. Kabelning turidan qatiy nazar axborotni uzoq masofaga uzatish murakkab uzatish va qabul qilish qurilmalarini ishlatishni talab qiladi. Buning uchun axborotni uzatish qismida kuchli signal xosil qilish va axborotni qabul qilish qismida esa kuchsiz signalni tiklash (detektorlash) kerak. Ketma-ket uzatishda buning uchun faqat bitta uzatuvchi va bitta qabul qiluvchi qurlma talab qilinadi. Parallel axborotni uzatishda uzatuvchi va qabul qiluvchi qurilmalar soni esa ishlatiladigan parallel axborotni razryadlar soniga teng bo‘ladi. Shuning uchun uzunligi uncha ko‘p bo‘lmagan (10 metrli) tarmoqni loyixalashda ko‘pincha axborotni ketma-ket uzatish usli tanlanadi. Axborotni parallel uzatishdagi nixoyatda muxim shart, bu har bir bitni uzatishga mo‘ljallangan kabellar uzunligi bir biriga deyarli teng bo‘lishligidir. Aks holda turli uzunlikdagi kabellardan o‘tayotgan signallar o‘rtasida qabul qilish qurilmasining kirishida vaqt bo‘yicha siljish xosil bo‘ladi. Buning natijasida tarmoq qisman buzilish yoki butunlay ishdan chiqishi mumkun. Masalan, 100 Mbit/s axborot uzatish tezligida va bitni uzatish davri 10 ns bo‘lganda vaqt bo‘yicha siljish 5–10 ns dan oshmasligi lozim. Bunday siljish kattaligi, kabellarning uzunlikdagi farqi 1–2 metr bo‘lganda xosil bo‘ladi. Kabel uzunligi 1000 metr bo‘lganda esa, bu kattalik 0,1-0,2% ni tashkil qiladi. Haqiqatdan bazi yuqori tezlikda ishlovchi maxalliy tarmoqlarda 2–4 talik kabel yordamida axborot parallel uzatiladi. Berilgan tezlikni saqlab qolgan holda ancha arzon kabel ishlatish mumkin, lekin kabelni ruxsat etilgan
uzunligi bir necha 100 metrdan oshmaydi. Misol tariqasida Fast Ethernet tarmoq
segment 100 BASE-T4 keltirish mumkin. Kabel ishlab chiqaruvchi sanoat korxonalari kabel turlarini ko‘p miqdorda ishlab chiqaradilar. Hamma ishlab chiqariladigan kabellarni uch turga bo‘lish mumkin: o‘ralgan juft simli kabel (vitaya para, twisted pair), ular himoyalangan yaa‘ni ekranlashtiriladi (ekranirovannie, shielded twisted pair, stop) va himoyalanmagan ya‘ni ekranlashtirilmagan (neekranirovannie, unshielded twisted pair, UTP); koaksial kabellar (coaxial cable); optik tolali kabellar (optovolokonnie kabeli, fiber optic).
3
Kabelning har bir turining o‘z afzalliklari va kamchiliklari mavjuddir, shuning uchun kabel turini tanlanganda xal qilinayotgan masalaning xususiyatini, shuningdek aloxida olingan tarmoq xususiyatini va avvaldan mavjud bo‘lgan barcha korxona standartlarining o‘rniga, 1995- yilda qabul qilingan EIA/TIA 586 (Commercial Building Telecommunication Cabling Standard) standarti mavjud bo‘lib, hozirgi vaqtda shu standartdan foydalaniladi.
Kompyuterlar o‘rtasida aloqa liniyalari (yoki aloqa kanallari) bo‘yichao‘tkaziladigan axborotlar almashuvi ma’lumotlarni uzatish muxiti deb nomlanadi. Qo‘shimcha kompyuter tarmoqlarida (ayniqsa lokalli) simli yoki kabeli aloqa kanallari ishlatiladi, garchi simsiz tarmoqlar ham bo‘lishi mumkin. Lokal tarmoqlarda axborot ko‘pincha ketma-ketlik
kodida uzatiladi, ya’ni bit ketidan bit. Tushunarli, bunday uzatish parallel kod ishlatishga qaraganda, sekinroq va murakkabroqdir.Lekin bir narsani hisobga olish kerak, tezroq parallel uzatishda ulanadigan kabellar
soni parallel kodining razryadlar soniga teng marotaba ko‘payadi (Masalan, 8 martta 8 razryadli kodda). Birinchi qaraganda bu uncha arzimaydigan ish ekаn deyishi mumkin.
Tarmоq abonentlar orasidagi masofalar ancha katta bo‘lganda, kompyuter narxi bilan kabel narxi tengroq yoki undan ko‘prоq bo‘lishi mumkin. Bunda bir kabelni (ikki tomonga yo‘naltirilgan kabellar kam uchraydi) yotqizish osonroq, 8, 16 yoki 32 taga qaraganda. Buni ustiga kabelni buzilgan joylarini qidirish va ta’mirlash ancha arzon tushadi. Hali bu hammasi emas. Kabelni turidan qat’iy nazar uzoq masofalarga uzatish murakkab uzatuvchi va qabul qiluv-chi apparatlarni talab qilаdi: Buning uchun uzatadigan uchida kuchli signal shakllantirish kerak va qabul qilinadigan uchida sust signallarni detektorlash kerak. Ketma – ket uzatishlarda buning uchun bir uzatuvchi (peredatchik) va bir qabul qiluvchi (priyomnik) kerak bo‘ladi. Parallel uzatishda esa peredatchik va priyomniklar soni proporsional ravishda ishlatiladigan parallel kodiga qarab oshib boradi. Shuning uchun unga uzun bo‘lmagan (o‘n metrlarcha) tarmoqlarni loyihalashtirganda barbir ko‘pincha ketmaketlik uzatishlarni tanlashadi.
Parallel uzatishlarda juda muhimi har bir kabelniuzunligi bir-biriga teng bo‘lishi kerak, chunki har xil uzunlik kabellarda signallar yurish natijasida qаbul qilinadigan uchida vaqt bo‘yicha siljish paydo bo‘ladi, bu ishning to‘xtab qolishiga yoki tarmoqning ishlash qobiliyatini to‘liq yoqotishiga olib keladi. Masalan, 100 Mbat/s tezligida uzatishda va davom etishi 10 ne bo‘lganida bu vaqt bo‘yicha siljish 5-10 ne dan oshmasligi kerak. Bunday vаqt bo‘yicha siljishni kabellar uzunligining farqi 1-2 m bo‘lganda 0,1-0,2% tashkil qilаdi.
To‘g‘risi ba’zi bir yuqori tezlikli lokal tarmoqlarda baribir 2-4 kabellar bo‘yicha
parallel uzatishlarni qo‘llashadi, bu berilgan uzatish tezligida kam o‘tqazish polosali arzon kabellarni ishlatishga imkon yaratadi, ammo ruxsat etilgan kabellar
4
uzunligi bunda yuzlar metrdan oshmaydi.
Misol tariqasida Fast Ethernet tаrmоqidаgi 100 BASE – TY segmenti bo‘la oladi.
Sanoat tomonidan ko‘p sоnli turdagi kabellar ishlab chiqilаdi, masalan, eng yirik
Belden kabel firmasi 2000 dan ko‘prоq nomlarni taklif etadi.
Barcha ishlab chiqilgan kabellar uchta katta guruhga bo‘linadi:
• Ekranlangan (shielded pair, STR) va ekranlanmagan (unshilded pair, UTR) Larga
bo‘lingan to‘qilgan (o‘ralgan) juft simlar asosidagi kabellar;
• koaksial (coaxial cable);
• Optotolali (fiber optic);
Har bir turdagi kabel o‘zining ustunligi va kamchiliklariga ega, shuning uchun uning turini tanlashda ham hal etiladigan masalalar-ning xususiyatlarini va alohida tarmoqning xususiyatlarini ham hisobga olish kerak, shu bilan birga ishlatiladigan topologiyani ham. Bugungi kunda EIA/TIA 568 (Commercial Building Telecommunications Cabling Snandard) – 1995 y qаbul qilingan standarti harakatda va avval harakatdagi hamma firma standartlarini almashtirgan.
O‘ralgan juft simlar eng arzon va bugungi kunda keng tarqalgan kabellarda ishlatiladi. O‘ralgan juft аsоsidаgi kabel bir nechta juft dielektrik (plastikli) qobig‘idagi izolyatsiyalangan, buralgan miss simlarni tashkil qilаdi. U ancha egiluvchan va joylashtirishga qulay. Odatda kabelga ikki yoki to‘rta o‘ralgan juftliklar kiradi.
|
| |
