O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti mustaqil ish Bajardi: Rasulov Laziz Qabul qildi

Download 2.05 Mb.
bet	1/2
Sana	04.12.2023
Hajmi	2.05 Mb.
	#110812

1 2

Bog'liq
nitrobirikmalar , UMUMIY KIMYOVIY TEXNOLOGIYA, 649 20.10.2020, Murodillaeva Robiya, Mashinasozlik texnologiyasi, HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI, 852-Article Text-2673-1-10-20210331 (2), Qattiq jism lazerlar uchun materiallar, 3TM.Android, Gidravlika va gidravlik mashinalar, portal.guldu.uz-Ona tili va adabiyot

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI

Mustaqil ish

Bajardi:Rasulov Laziz

Qabul qildi: Gaipnazarov Rustam Taxiritdinovich
TOSHKENT – 2023

Shahar poliklinikasida bemorlarning kartotekasini avtomatlashtirilgan yuritish ma'lumotlar bazalari

REJA;

Postgre SQL .
Datalogik va infologik modellar yaratish.
Saqlangan protseduralar va triggerlar bilan ishlash;
Tassavurlar, cheklovlar va sinonimlardan foydalangan holda dinamik so'rovlarni yaratish;
Ma'lumotlar bazasi ob'ektlaridan foydalangan holda murakkab so'rovlarni yaratish: indekslar (B-daraxt, noyob, Klaster indekslari), klasterlar;
Xulosa;
Foydalalnilgan adabiyotlar;

Ishdan maqsad: Amaliy ishning maqsadi universitetda darslarni taqsimlashning avtomatlashtirilgan axborot tizimini ishlab chiqishdan iborat. Soddalashtirilgan va samarali dars jadvalini yaratishga qaratilgan ushbu tizim xonalarning mavjudligi, fakultetning afzalliklari, talabalarni qabul qilish va boshqa tegishli parametrlar kabi turli omillarni hisobga olgan holda darslarni taqsimlashni optimallashtiradi. Yakuniy maqsad umumiy rejalashtirish jarayonini takomillashtirish, nizolarni kamaytirish, resurslardan maksimal darajada foydalanish va sinflarning turli bo'limlar va vaqt oralig'ida muvozanatli va adolatli taqsimlanishini ta'minlashdir. Tizim real vaqtda yangilanishlarni taqdim etishni, talabalar va o'qituvchilar uchun jadvallarga oson kirishni osonlashtirishni va qo'lda aralashuvlarni minimallashtirishni, shu bilan universitetning darslarni rejalashtirish jarayonining samaradorligi va samaradorligini oshirishni maqsad qiladi.
Saqlanuvchi protseduralar (Stored Procedures) SQL yordamida yaratilgan, qo'shimcha ma'lumotlar bazasi funksiyalarni bajarish uchun ishlatiladigan obyektlardir. Ular SQL so'rovlari va boshqa SQL-elementlarni birlashtirib, barcha ma'lumotlar bazasi logikasini bir joyda birlashtirish uchun foydalaniladi. Quyidagi qismlarda saqlanuvchi protseduralarga ko'proq ma'lumot beraman:
PostgreSQL — da view virtual jadvaldir. Bu shuni anglatadiki, vakillik haqiqiy jadval emas. Biroq, biz uni oddiy jadval sifatida tanlashimiz mumkin. Viewjadvalning barcha yoki ba'zi ustunlarini o'z ichiga olishi mumkin. Ko'rinish, shuningdek, bir nechta jadvallarning vakili bo'lishi mumkin.
Ushbu jadvallar asosiy jadvallar deb ataladi. Ko'rinishni yaratishda siz shunchaki so'rov yaratishingiz va keyin unga nom berishingiz kerak, bu uni murakkab va tez-tez ishlatiladigan so'rovlarni qadoqlash uchun foydali vositaga aylantiradi.
Ko'rinish ba'zi hollarda juda foydali bo'lishi mumkin, masalan:
Ko'rinish so'rovning murakkabligini soddalashtirishga yordam beradi, chunki siz oddiy SELECT bayonoti yordamida murakkab so'rovga asoslangan ko'rinishni so'rashingiz mumkin.
Indeks, ma'lumotlar bazasidagi jadvallarda (tables) ma'lumotlarni osonroq qidirish va tezroq yetkazish uchun yaratilgan strukturadur. Indeks, ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni boshqa ma'lumotlarga nisbatan tez chaqirib olish va qidirishni optimallashtiradi.

Indeks turlari:

B-daraxt (B-tree) Indekslar:

B-daraxt indekslar, asosan o'zaro birlangan (sorted) ma'lumotlarni optimallashtirish uchun ishlatiladi.

Tezroq qidirish va ma'lumotlarni tartiblash uchun juda mos.
Masalan, SQLite, PostgreSQL, MySQL, Oracle kabi tizimlarda foydalaniladi.
Noyob (Unique) Indekslar:

Unikal (unique) qiymatlarni indekslash uchun ishlatiladi.

Bu indeks, ma'lumotlarni nisbatan tezroq qidirishni ta'minlash uchun foydalidir.
Agar indeksda biror qiymatni qo'shib bo'lish uchun boshqa bir indeksdagi bilan bir xil qiymat bo'lsa, tekshiruv natijasida xatolik yuzaga keldi deb o'ylash mumkin.
Klaster indekslar (Clustered Indexes) ma'lumotlar bazasidagi jadvallar (tables) ustida ishlov bermoqda, jadvallardagi ma'lumotlar to'plamini (tupllar) asoslash uchun yaratilgan indekslardir. Klaster indeks, jadvallardagi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi va indeks to'plami ma'lumotlarni tartiblashda yordam bermoqda. Bunda, klaster indeksni o'z ichiga olgan jadvallardagi ma'lumotlar indeks to'plami tartibida saqlanadi.

Asosiy xususiyatlar:

Asoslangan tartib: Klaster indeksdagi ma'lumotlar jadvalidagi asoslangan tartibda saqlanadi. Agar klaster indeks bo'lmasa, ma'lumotlar jadvallarda joylashgan tartibda saqlanadi.

Tez qidirish: Klaster indekslar, ma'lumotlarni qidirishni optimallashtiradi. Qidiruvlarda ishlatilgan indeks, klaster indeksi bo'lsa, barcha qidiruvlar avtomatik ravishda klaster indeksni ishlatadi.

Kengaytirish indekslar: Klaster indeks bo'lganda, qo'shimcha (kengaytirish) indekslar unikal yoki asosiy (primary key) kalit uchun boshqa bo'lishi mumkin emas. Bu indekslar klaster indeksdagi ma'lumotlar ustida ishlov bermoqda.

Download 2.05 Mb.

1 2

Download 2.05 Mb.