vur b o iib , u umuman olganda noto'g‘ridir. Birinchidan, insonning ko‘zi
spektroskop emas. Insonning ko‘rish tizimi to iq in uzunligi va spektmi
qayd qilmasdan sezgini boshqa usulda hosil qilsa kerak. Ikkinchidan,
insonning idrok etishning o ‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olmasdan
turib ranglaming qo‘shilishini tushuntirib boim aydi. Masalan, oq rangni
haqiqatdan ham cheksiz ko‘p monoxromatik ranglar aralashmasining
uzluksiz spektri sifatida tasaw ur qilish mumkin. Ammo mana shu oq
rangning o‘zining maxsus tanlab olingan ikkitagina monoxromatik
ranglar aralashmasi bilan ham hosil qilish mumkin (bunday ranglar
o ‘zaro toidiruvchi ranglar deyiladi). Har holda inson bunday ara-
lashmani oq rangdek qabul qiladi. Shuningdek, oq rangni uch va undan
ko‘proq monoxromatik nurlami bir-biriga qo‘shib ham hosil qilish
mumkin. Spektrlari har xil, ammo bir xil rang beruvchi nurlar
mengamer ranglar
deyiladi.
Rangning toni deganda nimani tushunish kerakligini ham aniqlab
olish lozim. Spektrga ikkita misolni qarab chiqamiz (1.3- rasm).
1.3
a - rasmda tasvirlangan spektr nurlanish och-yashil rangda
ekanligi haqida gapirish imkonini beradi. Chunki unda oq fon ustida
bitta spektral chiziq yaqqol ajraladi. (b) Variantdagi spektrga qanday
rang (rang toni) mos keladi? Bu yerda spektrdagi asosiy tashkil
etuvchini ajratish mumkin emas, chunki unda bir xil intensivlikdagi qizil
va yashil chiziqlar mavjuddir. Ranglaming qo‘shilishi qonuniga ko‘ra bu
ranglaming qo‘shilishi sariq numing nozik turini berishi mumkin, ammo
spektrdagi monoxromatik sariq rangga mos keluvchi chiziq y o ‘q.
Shuning uchun rangning toni deganda aralashma rangiga to‘g ‘ri
keluvchi monoxromatik numing rangi tushuniladi. Shuningdek, qay
tarzda ,,to‘g £ri kelishi” ham aniqlanishni talab etadi18.
