131
asosiy element bo‘lib hisoblanadi hamda marketingning asosiy tamoyillaridan
biri bo‘lib qoladi.
Bozorda narx uchta guruh omil natijasida shakllanadi:
1. Talab (bozorda o‘xshash tovarlar mavjudligi va ularga bo‘lgan
narxlar, bozorga kirish, xaridorlar daromadlari, talablar).
2. Xarajat (ishlab chiqarish xarajatlari, marketing xarajatlari, foyda).
3. Raqobat omillari (tarmoqdagi
firmalar soni, aynan o‘xshash
import
tovarlari, raqobatchilar tovarlariga bo‘lgan narxni bilish.
Asosiy narxni belgilash uslubi quyidigilardan iborat:
- narxlashtirish masalasi qo‘yiladi,
- talabi aniqlanadi,
- xarajatlari baholanadi
- raqobatchilar va narx tahlil qilinadi,
- narxlashtirish uslubi tanlanadi,
- oxirgi natijaviy narx belgilanadi.
Narx
belgilashning murakkabligi, muayyan
darajada mahsulotning
yangiligi darajasiga ham bog‘liq , bu daraja esa uchga bo‘linadi:
- eng yangi mahsulot;
- texnikaviy ilg‘or mahsulot;
- original bo‘lmagan (yangi taqlidiy) va o‘rinbosar mahsulotlar.
Nazorat va mulohaza uchun savollar
1. Narx deganda nimani tushunasiz?
2. Narxga ta’sir etuvchi omillar nimalardan iborat?
3. Narx belgilashning maqsadlari nimalardan iborat?
4. Yuqori narx strategiyasi qanday o‘rnatiladi?
5. Past narx strategiyasi deganda nimani tushunasiz?
6. Tovarni hayotiylik цikli davomida mahsulot narxi qanday o‘rnatiladi?
7. Narx qanday o‘rnatiladi?
8. Narxni belgilash omillari nimalardan iborat?
Adabiyotlar
1. Karimov I.A. Barcha reja va dasturlarimiz
Vatanimiz taraqqiyotini
yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi: 2010-yilda
mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2011-yilga
mo‘ljallangan eng muhim ustuvor yo‘nalishlarga bag‘ishlangan O‘zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasi. – T.: O
‘zbekiston, 2011.– 48 b.
2. Qosimova M.S., Yusupov M., Ergashxodjaeva Sh.J. Marketing.
Darslik. – T.: TDIU, 2010. – 224 bet.
132
3. Соловьев Б.А., Мешков А.А., Мусатов Б.В. Маркетинг:
Учебное
пособие. -M.: Инфра-М, 2010. – 336 c.
4. Котлер Ф. Основы маркетинга: Учебное пособие. –M.: Изд. дом
«Вильямс», 2010. – 656 c.
5. Басовский Л.Е. Маркетинг: Учебное пособие. – M.: Инфра-М,
2010. – 219 c.
6. Бронникова Т.С. Маркетинг: теория, практика: Учебное
пособие. –М.: КНОРУС, 2010, -208с.
7. Панкрихин А.Р. Маркетинг. Учебник. – M.: Омега-Л, 2009. –
656 с.
8. Парамонова Т.Н. Маркетинг: Учебное пособие. – M.: КНОРУС,
2010. – 190 с.
9. Розова Н.К. Маркетинг. –СРб.:Питер, 2008. -176с.
