korroziyaga qarshi himoya qoplamasida yoki yupqa izolatsion sirt bilan
qoplashda bu usulning ahamiyati katta.
Hozirgi zamon magnetizmning rivojlanishi nanom etr (10‘9 m) o ‘l-
chamidagi mikroelektronikani vujudga keltirdi.
Bu texnologiya asbob-
sozlikni, axborot texnologiyalarini, radio va televizion texnikaning o ‘l-
chamlarini keskin kichiklashtirish imkoniyatini beradi.
Insoniyatning ijtimoiy rivojlanishi doimo moddiy ishlab chiqarish
bilan bog‘liq b o ‘lgan. M ehnat qurollari qanday m aterialdan ishlab
chiqarilgan bo'lsa, insoniyatning butun bir davrining nom i ham shu
bilan bog‘liq boigan:
tosh asri, bronza asri, tem ir asri. Hozir turli xil
organik, noorganik m ateriallar bilan to ‘ldirilgan m etallar kundalik
hayotimizda asosiy o 'rin tutadi.
Hozir bizga m a’lum b o ig an turli xil metallar va qotishm alar ishlab
chiqarilmoqda. N odir va kam o ‘rganilgan
metallar, shuningdek, lanta-
noidlar asosidagi yangi-yangi qotishm alar qo‘llaniladigan m ateriallar
sonini boyitadi. Hozir biz faqatgina yarim o ‘tkazgichlar texnikasida
ishlatiladigan juda yuqori darajadagi tozalikka ega bo ‘lgan materiallarga
o ‘xshash o ‘ta toza m ateriallar ishlab chiqarishga qodirmiz.
Kelajakda tolalar yoki disperslashgan
qattiq zarralar bilan mus-
tahkamligi oshirilgan kombinatsiyalangan m ateriallardan foydalanish
istiqbollari mavjud. Bunda noorganik metall yoki organik polim er asosga
shisha, uglerod, bor, berilliy, po‘latdan yasalgan ingichka yuqori darajada
mustahkam tolalar yoki ipsim on monokristallar kiritiladi. Bundqy kom-
binatsiyalash natijasida maksimal mustahkamlik yuqori elastiklik moduli
va katta bo‘lmagan zichlik bilan qo'shiladi.
Biz tasaw ur ham qila olmaydigan xususiyatlaming kombinatsiyasini
m utlaqo yangi tam oyillar asosida rivojlanayotgan yuzalarni qoplash
texnologiyasi bermoqda. Masalan, shuni tasaw ur qilish mumkinki, qo
tishmalar va undan yasalgan mahsulotlarning kuchlanish ta’sirida yeyilgan
sirtlari uzluksiz ravishda hajmining oshirilib borishi hisobidan to ‘ldirilib
turiladi.
Keltirilgan misollardan ko‘rinib
turibdiki, yangi m ateriallar yangi
ishlab chiqarish va qayta ishlash texnologiyasi ni talab qiladi. Bularni ishlab
chiqishda texnikaviy fanlar o ‘zining fizik, kimyoviy va hatto biologik
tadqiqot prinsiplarigaasoslangan tabiiy fanlar to ‘plagan bilimlarga ta-
yanadi.
Biz, fan va texnikaning m uhim yutuqlaridan
foydalanish kerakligini
qanchalik yaxshi tushunsak va qanchalik tez uni amalda qo‘llasak, yangi
texnologik jarayonlar ishlab chiqarishga shunchalik tez kiritiladi va XXI
asrda ko‘proq xususiyatlari oldindan beriladigan materiallarga ega bo‘lamiz.
148
