-§. HOZIRGI ZAMON FANLARI - YANGI TEXNOLOGIK




Download 3,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet131/141
Sana20.12.2023
Hajmi3,55 Mb.
#124530
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   141
Bog'liq
‘. T. ‘Sar0v tabiatshunoslik

60-§. HOZIRGI ZAMON FANLARI - YANGI TEXNOLOGIK 
TAMOYILLAR ASOSIDIR 
*
Tabiiy fanlarning hamma bo‘limlari texnikaning rivojlanishiga imkon 
tug'diradi. Yangi usullami barpo qilish va borlarini takomillashtirish uchun 
bilimlardan m untazam foydalanish ijtimoiy zaruriyatdir. Agar ilgarilari 
biron-bir ilmiy kashfiyotning ishlab chiqarishga kiritilishdan ilgarilab 
ketgan b o isa , bugungi kunda kashfiyotning qayd qilinishi uning texnik 
imkoniyatlarini bevosita tahlil qilishdan boshlanadi. Agar kashf qilingan 
vaqtdan ishlab chiqarishga kiritilishigacha b o ig an yo‘l fotografiyada 62 
y ilb o ‘lsa, (1777— 1839), telefonga — 56 yil (1820—1876), radiopriyom- 
niklar uchun 35 yil (1867—1902) b o‘lgan b o isa , tranzistorlar kashf 
etilgach 5 yildan keyin yasaldi. Bunday a n ’ana kelgusida albatta davom 
etadi.
Ishlab chiqarishning zamonaviy usullari ta’siming va energiya tashuv- 
chilarning yangi tamoyillariga asoslanadi. Bundan ko'zlangan maqsad 
mahsulotni ishlab chiqarishda va ekspluatatsiya qilishda ishchi kuchidan 
foydalanishni minimumgacha kamaytirishdir. Hozirgi zamon ilmiy-texnika 
inqilobining ham mazmuni shunda, ya’ni ishlab chiqarishni avtomat- 
lashtirish va uni oqilona tashkil qilishdir. Eng aw alo, texnologik jarayon- 
laming hamm a bosqichlarim tejamkorlik bilan amalga oshiradigan ishlab 
chiqarish usullarini rivojlantirish va uni hayotga tatbiq etish lozim. Turli 
xil effektlar (masalan, ultratovush yordam ida qoliplash) ni qo ilash
yoki bosimday termodinamik omillardan foydalanish, ko'pgina jarayonlar 
oldida yangi imkoniyatlami ochib beradi. Xuddi shunday, kosmosda 
fazogirlar (kosmonavtlar) payvandlash tajribalari orqali kosmik texnolo- 
giyaning yangi davrini boshlab berishdi. Fazoda b o ig an chuqur vaku- 
um ni yer sharoitida hosil qilish mumkin emas. Bu esa ba’zi maxsus tex­
nologik jarayonlarni sun’iy yoidoshlar — kosmik stansiyalarga ko‘chirish 
to‘g‘risidagi fikrga olib keldi.
Yuqori bosim texnikasidagi erishilgan taraqqiyot o ‘ta yuqori bosimda 
olinadigan turlangan m ateriallami sanoat ishlab chiqarishiga olib keldi.
146


M ateriallaming ishlatiladigan xususiyatlaridan eng awalo, mustahkamligi 
va kim yoviy chidam liligi boMsa, shu bilan birga ularning yarim
o ‘tkazuvchanlik xossasiga ega bo‘lgan turi va o ‘ta o'tkazuvchan materiallar 
ham qiziqish tug'diradi.
Z am o n av iy tex n ik vositalar energ iy a zich lig in in g ju d a k a tta
konsentratsiyasiga erishish imkonini beradigan turli xil kimyoviy usullar 
va fizik effektlardan foydalanmoqda. Quyida keltirilgan jadvalda turli xil 
m anbalarda hosil boiadigan energiya zichligi keltirilgan.

Download 3,55 Mb.
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   141




Download 3,55 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



-§. HOZIRGI ZAMON FANLARI - YANGI TEXNOLOGIK

Download 3,55 Mb.
Pdf ko'rish