|
0 ‘zbekist0n respublikasi oliy va
|
| bet | 107/109 | | Sana | 14.02.2024 | | Hajmi | 22,48 Mb. | | #156599 |
Bog'liq TO‘QUYCHILIK MAXSUS TEXNOLOGIYASI VA JIHOZLARI ALIMBOYEV (1)2 3 4 5
—'l_-~
0 ~ 0 0 0 0 “ 5>
7 8 9 10
— О 1— r t l Ф
11 12 /J 14
4 4
IL 1JLIJ
| l r ^ l
t a 1
1ШШ1
|
LLIIUJ
|
|
|
|
Ж
|
19
|
20
|
21
|
|
22
|
|
|
\ l /
|
|
|
LLLLU1I
|
t i l l LI 1
|
/ l\
|
▼
|
23
|
24
|
25
|
26
|
|
|
|
©ю
|
27
|
28
|
29
|
30
|
15 16 / 7 18
-
31
|
32
|
33
|
34
|
35
|
36
|
37
|
38
F
|
18.5-rasm. To‘quv g‘altagiga tanda iplarini o‘rash va emulsiyalash moslamasini boshqarish pulti.
/2-barabanni chapga siljitish tugmasi;
/J-barabanni o‘ngga siljitish tugmasi;
74-to‘quv g‘altagiga piltalarni o‘rash vazifasini bajaruvchi
tugma;
15-tugma yordamida taroqlarni to‘quv g‘altagi oldi tomoni dan yuqori va pastga tushirish boshqariladi;
76-qizil tugma yordamida l,38Ltugmalar o‘chirib-yoqiladi; 77-emulsiyalash tog‘orasini ko‘tarish va tushirish tugmasi;
7<5’-qisqa muddatda orqaga barabanga o'rash uchun yurgizib- to‘xtatish vazifasini bajaruvchi tugma;
taroqni o‘ngga siljitish tugmasi;
taroqni chapga siljitish tugmasi;
27-zichlovchi moslamani chap va o‘ngga surish tugmasi;
22-displeydagi raqamlami ko‘paytirish tugmasi;
25-taroq orqasini kengaytirish tugmasi; 24-taroq orasini qisqartirish tugmasi;
tugma yordamida uzilgan ip qaysi 100 m ichida ekanligi aniqlanadi;
displeydagi raqamlarni kamaytirish tugmasi;
to‘quv g‘altagini chapga surish tugmasi;
2^-to‘quv g‘altagini o‘ng tomonga surish tugmasi;
29-to‘sinni ko‘tarib-tushirish tugmasi;
J?<9-jami pilta iplarini emulsiya valigi orqasiga tashlash tugmasi.
57-to‘quv g‘altagi gardishlar oralig‘ining faqat chap tomoni- ni surish tugmasi;
32-to‘quv g‘altagi gardishlar oralig‘ining faqat o‘ng tomo- nini surish tugmasi;
5J-to‘quv g‘altagini ko‘tarish richagini ishga tushirish tug masi;
J?4-jami pilta iplarini emulsiya moslamasi ustidan o‘tkazishni boshqarish tugmasi;
J5-to‘quv g‘altagi gardishlari oralig‘ini kamaytirish tugmasi; 56-to‘quv g‘altagi gardishlari oralig‘ini ko'paytirish tugmasi; 37-to‘quv g‘altagini ko‘tarish richagini pastga tushirish tug
masi;
J£-displeydagi jami axborotni ko‘rsatish vazifasini bajaruvchi
tugma, ya’ni taranglik va h.k.
Guruhlab tandalash mashinalarida olingan tanda g‘altak- laridan tanda iplari to‘quv g‘altagiga ohorlash mashinasida qayta o‘rash bilan birga iplar ohorlanadi. Natijada ip sirti yupqa ohor pardasi bilan qoplanadi. Bu jarayon murakkab bo‘lib, unda ham kimyoviy, ham fizik va mexanik jarayonlar qatnashadi. Bu jarayonlar o‘rnatilgan texnologik ko‘rsatkichlarga muvofiq bajarilishi uchun ular doimo to‘liq nazoratda bo‘lishi zarur. Bunga
erishishda ohorlash mashinalarida kompyuter tizimlaridan foydalanish maqsadga muvofiq. Buning uchun zamonaviy ohorlash mashinalarida keng dasturlash asosida kommunikatsion texnologiya boshqaruv tizimlari o ‘rnatilm oqda. Masalan, Germaniyada ishlab chiqarilayotgan «Sucker+ Muller» ohorlash mashinalarida kompyuter boshqaruv tizimiga «Logos» hisoblash mashinasi bilan birga ohorlanish miqdorini aniq oichab, uni rostlovchi tizim o‘rnatilgan. Mashina, shuningdek, texnologik ko‘rsatkichlarni jamlab ko‘rsatuvchi qurilma bilan ham jihoz- lanadi. Bu tizimni qo‘llashdan oldin EHM xotirasiga kerakli ko‘rsatkichlar kiritiladi.
Ohorlangan ipning sifati, ohor tarkibida ishlatilgan kimyoviy moddalar va ulardan ohor tayyorlash texnologiyasiga bogiiq oldingi ohorlash mashinalarida texnologik ko'rsatkichlarning har biri alohida avtomatik rostlanar edi. Zamonaviy ohorlash mashi nalarida bu rostlagichlaming bitta avtomatik tizimda boiishi, ularni har bir mashina uchun ohorlanish miqdoridan tashqari iplaming tarangligi, ohor va qurituvchi qurilmalarning harorati, tanda iplarining uzayishi va boshqalar boshqariladi.
Zamonaviy axborot-kommunikatsion texnologiyalarni, ay- niqsa, tanda iplarini ohorlash bilan bir paytda bo‘yash mashi nalarida qoilash yuqori sifatli bo‘yalgan tanda iplarini ishlab chiqishda qoi kelmoqda.
Zamonaviy to‘quv dastgohlarida axborot- kommunikatsion texnologiyalari
Zamonaviy axborot-kommunikatsion texnologiyalari to‘quv dastgohida to'qim a shakllanish jarayonlarini nazorat qilish, rostlash, texnologik ko‘rsatkichlarni hisoblash, tahlil etish, na zorat qilish amallarini avtomatlashtirdi. Bu esa nafaqat ayrim dastgohni, balki dastgohlar majmuasi, texnologik jarayonlar va to‘quv korxonalarini avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlarini yaratishga asos boiadi.
Zamonaviy mokisiz to‘quv dastgohlarida o'rnatilgan shaxsiy kompyuterlar texnologik jarayonning borishi haqida maiumot- larni to'playdi, umumlashtirib, displeyda yoki bosilgan holda chiqaradi. Unda qancha gazlama ishlab chiqarilganligi, tanda va arqoq iplarining uzilganliklari, dastgohlar nima sababdan va qancha bekor turib qolganliklarini ko'rsatadi. Barcha ko'rsat-
kichlar rejadagiga taqqoslanadi. Ma’lumotlarni smena oxirida ham, boshqa vaqtda ham (talabga qarab) olish mumkin. Ular butun korxona bo‘yicha, sex, jihozlar komplekti yoki ayrim ish o‘rni bo‘yicha berilishi mumkin.
To'quv dastgohlarini elektron nazorat qurilma (datchik)lar, elektron tanda uzatish va taranglash mexanizmi, elektron mato rostlagichi, shoda ko‘taruvchi karetka va jakkard mashinalari bilan jihozlanishi mashina va mehnat unumdorligini oshirish bilan birga, gazlama turini ko‘paytirdi.
Turli to'quv dastgohlarini avtomatik boshqarish ularning o'ziga xosliklarini hisobga olgan holda tashkil etilgan.
Masalan, Yaponiyaning mashhur firmasida ishlab chiqa rilgan «JAT 610» rusumli pnevmatik to‘quv dastgohida arqoq tashlashni quyidagilar avtomat nazorat qilib, ma’lumotlarni kompyuterga uzatadilar:
a r q o q t a s h l a s h pnevmatik tizimni sozlash na zo r a t c h i s i , u displeyga chiqarilgan gistogrammalarni tahlil etish asosida ishlaydi;
a x b o r o t u z a tu v c h i (IFC) naz ora tch i arqoq tashlashni sozlash nazoratchisiga qo'shim cha displeydagi diagrammalar vositasida arqoq ipining harakatini nazorat qiladi;
nosozlik haqida avtomatik xabar beruvchi — arqoq harakatida paydo bo'lgan to'sqinliklar, ip nuqsonlarini aniqlab xabar uzatadi yoki dastgoh to'xtatiladi;
a v t o n a z o r a t c h i (APC) — purkagichdagi havo bosi- mini avtomatik rostlab, arqoq ipining harakatini rostlaydi;
av to n a z o ra t c h i (bosh APC) standart APCga qo' shimcha boiib, butun pnevmozanjirda havo bosimini bobinada arqoq ipi o'ramlarining diametri o'zgarishida rostlaydi.
«Toyota» dastgohida o'rnatilgan qo'shaloq «TARO» tizimi arqoq bilan bog'liq boigan to'qimadagi nuqsonlarni avtomatik ravishda bartaraf etishda quyidagi amallar bajariladi:
to'qimaning nuqsoni bor qismidan arqoq iplari sug'urib tashlanadi va dastgoh qaytadan harakatga keltiriladi;
o'lchovchi rolik nuqson hosil qilgan arqoq uzunligini oichab, hammasini chiqarib tashlaydi;
nuqson arqoq ipini sug'urib tashlash tezligini o'lchovchi rolikni harakatga keltiruvchi elektr motor orqali rostlanadi.
Siquvchi rolikning bosimi qayta ishlanayotgan arqoq ipining yo‘g‘onligiga qarab o‘matiladi.
Bu tizimning bitta nuqsonini bartaraf etish davri 10 — 20 sek bo‘lib, dastgoh unumdorligining yuqori boiishini ta’minlaydi.
To‘quv dastgohlarida elektron mato va tanda rostlagichlar- ning o‘rnatilishi to‘qimani shakllanish zonasidan tortib olish, tanda iplarini uzatish va taranglash jarayonlarini avtomatik boshqarish va muqobillashtirish imkonini beradi.
Elektron matorostlagichda mato tortuvchi valga mustaqil mikrodvigateldan harakat uzatish natijasida rostlagich bajaradigan vazifalar avtomatlashtirilgan.
Ma’lumki, matorostlagich to‘qimaning shakllanish zona sidan tortib olib, to‘qimaning kerakli arqoq bo'yicha zichligini ta’minlaydi. Elektron matorostlagichda elektr dvigatelning hara kat tezligi hisobiga erishiladi. Buning uchun dastgohda o'rna tilgan shaxsiy kompyuter mikroprotsessoriga to'qimaning arqoq bo'yicha kerakli zichligi qiymati kiritiladi.
Dastgohda ishlab chiqarilayotgan to'qimaning arqoq bo'yicha zichligining o'zgarishi tanda iplarining tarangligini o'zgartiradi. Bu ikki parametrlarni uzviylashtirish elektron matorostlagichi va elektron tandarostlagichning kompyuter tizimi vositasida bosh- qariladi.
Italiyaning «Somet» firmasida ishlab chiqarilgan «Super- Zksel» rusumli to'quv dastgohida mato va tandarostlagichlarida to'qimani arqoq bo'yicha zichlik va tanda tarangligini «Somet» kompyuter tizimida rostlash uchun kerakli qiymatlar kiritilib nazorat etiladi. Bu ish quyidagi tartibda bajariladi:
— maxsus tugmacha bosilib, tanda uzatish va to'qima tortish dasturi chaqiriladi, kompyuter ekranida 1 menyu-beti paydo bo'ladi;
kiritish kalitlaridagi A tugmacha bosilib, dasturga tanda iplarining «tarangligi» kiritiladi, E tugma bosilib, «to'qima tortish» kiritiladi.
To'quv dastgohlarida turli to'quv o'rilishlarini ishlab chi qarish imkoniyati ularda o'rnatilgan homuza hosil qiluvchi mexanizm turiga bog'liq. Eski texnologiya bo'yicha o'rnatilgan mexanik tarzda ishlovchi homuza hosil qiluvchi mexanizmlarida yangi o'rilishni taxlash dasturi sozlash ko'p vaqt va mehnat talab
qiladi. Yangi yaratilgan elektron shoda ko‘taruvchi karetka va jakkard mashinalarda bu vazifalami kompyuter tizimlari tez va kam mehnat sarflab bajaradi.
Zamonaviy to‘quv dastgohlarida dasturlangan rangli arqoq iplari tashlash tizimlari qo‘llanilmoqda. Masalan, «Somet» dastgohida bu dastur «Socos», ya’ni So - comet, CO — kom pyuter, S — sistema qurilmasi bajaradi. Bu dastgohda «Socos» kompyuter tizimi bilan elektron rangli mexanizm yordamida arqoq ipini sakkiz xil rang tashlashi mumkin.
Bu qurilma yordamida to‘quv dastgohida turli rangdagi hamma arqoq ipi quyidagi tartibda dasturlanadi:
Rang rapportini tanlash dasturi tugmachasini bosib, kom pyuter ekranida 1-menyu beti chiqariladi.
Kiritish kalitlaridagi «В» tugmachasini bosilsa, ekranda yangi rapport nomlanishi chiqadi. So‘ngra YES tugmachasini bosish ekranda keyingi ikkinchi betni chiqaradi, unda Col — arqoq ipining rangini bildirib, Col —qo‘yilgan bir rangli Col 1 va Col 2 bo‘lib, ikki rangli va h.k.
Misollar:
0001 Col [EN]
Bu holda dastgoh bitta rangli arqoq tashlashga dasturlangan bo‘ladi:
Col 1
Col 2
Col 3
Col 4 [END]
Bu dastur bo‘yicha dastgohda 5 xil rangli arqoq tashlanib, rang rapporti 5 ga teng naqsh ishlab chiqaradi.
Rang rapporti katta bo‘lgan va rapportdagi rangli iplar soni turlicha boigan to‘qima ishlab chiqarish uchun siklik dasturlar tuziladi. Unda dastur FOR bilan boshlanib NEXT bilan tugal- lanadi. Dastur esa chaqirish operatorlaridagi F,, F2, F3, F4 va X tugmachalar bilan boshqariladi.
Masalan, rang rapporti T?p=30a+20b+15c+10d uchun das tur quyidagicha tuziladi:
For 30
Col 1 NEXT FOR 20
Col 3 NEXT
For 15
Col 3 NEXT
For 10
Col 4 [END]
Rang rapporti kiritilgandan so‘ng maxsus tugmacha bosilib, ma’lumot saqlanadi va kiritilgan rapport tasdiqlanadi.
Axborot-kommunikatsion texnologiyalarining to'quvchilik texnologiyalariga tatbiq etilishi, ayniqsa, gazlamalarni badiiy bezashda yirik naqshli to‘qimalami ishlab chiqarishda mehnat va dastgoh unumdorliklarining oshishini ta’minlamoqda. Elektron jakkard mashinalarida o'rnatilgan zamonaviy mokisiz to'quv dastgohlarida yirik naqshli to'qimani badiiy bezashga tayyorlash va yangi tarkibini loyihalashda takomillashtirilgan avtomatik tizimlar
«Riomo Sistems» majmuasi keng qo'llanilmoqda. Bu majmua tarkibida quyidagi tizimlar mavjud:
naqsh ko'chirish (skanerlash) — dastumi dizayn tizimga o'tkazish —«FOTOSHOP» tizimi;
—to'qimaning asosiy ko'rsatkichlari (tanda va arqoq bo'yicha zichliklari, rangli iplar soni, naqsh rapporti va b.) ni kirituvchi asosiy tizim «Diblook»;
—naqshni qayta ishlash va tuzatuvchi tizim «CODW1N»;
o'rilishlarni tanlash, yangi o'rilishlarni tuzish, «Deccent» tilini tuzish, ya’ni kodlashni bajaruvchi «Josiki»;
yirik naqshli to'qima va jakkard mashinasini tavsiflovchi qiymatlar bilan jadval to'ldiruvchi tizim «Parain»;
printerda to 'q im a naqshlarini bosib chiqaruvchi
«ImagPen»;
— naqsh dasturi dbtp ning o'rilish dasturi cgs ga o'tkazuvchi tizimlar «Jtenwin», «Card Ediror» — «Cgs-dos»;
yirik naqshli to'qimaning sinov namunasini ishlab chi qish, disketga ko'chirish.
? Nazorat savollari
|
| |
