01 iy o'quvyurllariga kiruvchilar, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari hamda umumiy




Download 8,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet97/189
Sana16.12.2023
Hajmi8,32 Mb.
#120491
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   189
Bog'liq
zsnu70eei3bIZoN8cMUU (1)

Janubiy yosh tog'lar. 
Alp bosqichida ko'tarilgan 
Turkman-Xuroson, Porapamiz va H indikush tog'lari 
kiradi. Iqlimi quruq, havo haroratida farq katta. Yillik 
o'rtacha harorat 0°Cdan yuqori, iyulning harorati 
+31 °C, eng yuqori harorat +45°. Yanvarning o'rtacha 
harorati shim olda 0 ° - loC, janubda vodiylarda +13°C, 
yog'in miqdori 200-350 mm (qish va bahorda yog'adi). 
Daryolari kam va kam suvli, yozda qurib qoladi (ba’zida); 
Atrek, M urg'ob, Tajan yom g'irlardan to'yinadi. B o'z va 
jigarrang tuproqlar tarqalgan. Cho'llarda sho'ralar, oq va 
qora saksovullar, shuvoqlar, dashtlarda boshoqli o'tlar, 
yonbag'irlarida (1500— 2000 m) archazorlar o'sadi, 
yog'in ko'p yog'adigan yonbag'irlarda yovvoyi yong'oq, 
anjir, olma, olxo'ri tarqalgan. Cho'l hayvonlari ko'proq 
(o'qilon, afg'on tulkisi, cho'l tovug'i, sirtlon, cho'l 
mushugi, to'ng'iz, qoplon, chayon, qoraqurt, falanga).
1.7. Tekislik tabiiy rayonlari guruhi
Bu guruhda Q oraqum va Qizilqum cho'llari, 
Kaspiybo'yi tekisligi, Xorazm tekisligi (Quyi Am u­
daryo), Badxiz-Qorabel qirlari, tog' oldi va tog' oralig'i 
tekisliklari (M irzacho‘1, Farg'ona, Zarafshon, Qashqa-
181


daryo vodiylari), Yuqori A m udaryo (Surxondaryo, Vaxsh 
vodiylari, Shimoliy Afg'oniston) vodiysi kiradi.
Qoraqum. 
0 ‘rta Osiyodagi eng katta va past cho'l. 
U zoq vaqt dengiz ostida bo'lgan, neogen davrida dengiz 
chekingandan keyin yer yuzasi shakllangan, qum lar 
bilan qoplangan. A sosan, qum relyef shakllari tarqalgan: 
ko'chib yuradigan barxanlar, qum tepalar, gryadali 
qum lar (qator tepalar), taqirlar va botqoqlar.
Iqlimi kontinental, quruq, qishda harorat farqi 
kattaroq, o'rtacha harorat 0°C atrofida, iyulning o'rtacha 
harorati +33°C, janubi-g'arbiy qismi quruq subtropik 
iqlimga ega, qish yum shoq, yoz quruq va issiq, yillik 
yog'in miqdori 100 mm (bahorda yog'adi.) Asosan, cho'l 
bo'z tuproqlari tarqalgan. O 'sim lik qoplamida efemerlar 
m uhim o 'rin tutadi. Qumli joylarda iloq, shuvoq, efemerli 
o'sim liklar o'sadi. Oq va qora saksovulzorlar ko'p. Oq 

Download 8,32 Mb.
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   189




Download 8,32 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



01 iy o'quvyurllariga kiruvchilar, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari hamda umumiy

Download 8,32 Mb.
Pdf ko'rish