|
Tabiiy muhitning asosiy oqimlari
|
| bet | 7/36 | | Sana | 04.10.2024 | | Hajmi | 392,28 Kb. | | #273464 |
Bog'liq NamDU-ARM-1949-Hayot faoliyati xafsizligi Tabiiy muhitning asosiy oqimlari.
quyosh nurlanishi, yulduz va planetalar nurlanishi;
kosmik nurlar, chang, asteroidlar;
erning elektr va magnit maydoni;
ekosistemalarda, biosferada moddalar aylanishi;
atmosfera, gidrosfera va litosfera holatlari shu jumladan favqulodda holatlar;
boshqalar.
Texnosferadagi asosiy oqimlar.
xomashyolar, energiyalar oqimi;
iqtisodiyot sohasi mahsulotlarining oqimi;
iqtisodiyot sohasi chiqindilari;
maishiy chiqindilar;
axborot oqimlari;
transport oqimlari;
yorug’lik oqimi (sun`iy yoritish);
moddalar va texnogen avariyalardagi energiya oqimlari;
boshqalar.
Ijtimoiy muhitdagi asosiy oqimlar.
axborot oqimlari (o`qitish, davlat boshqaruvi, xalqaro hamkorlik boshqalar);
odamlar oqimi (demografik portlash, aholi urbanizatsiyasi);
narkotik , alkogol vositalar va boshqa oqimlari;
boshqalar.
Hayot faoliyati jarayonida inson iste`mol qiladigan va chiqaradigan asosiy oqimlar.
- kislorod, oziq-ovqat, suv va boshqa moddalar (alkogol, tamaki, narkotiklar) oqimlari;
energiyalar oqimi (mexanik, issiqlik, quyosh va boshqalar);
informatsiya oqimlari;
-hayot faoliyat jarayonidagi chiqindilar oqimi;
-boshqalar.
HFX kursining qisqacha mazmuni
HFX insonni har qanday muhitdagi faoliyatida uning xavfsizligi va sog’ligini ta`minlovchi, xavfli va zararli omillardan himoya qiluvchi amaliyot va nazariyani qamrab olgan ilmiy bilimlar majmuidir.
Bu fan quyidagi asosiy masalalarni echadi:
atrof muhitning noqulay ta`sirlarini turkumlaydi (aniqlaydi va sonli baholaydi);
insonni xavflardan himoyalaydi yoki unga noqulay omillar ta`sirini oldini oladi;
xavfli va zararli omillarni ta`siri salbiy oqibatlarini tugatish;
- muhitda insonga normal, shinam sharoit yaratish.
HFXning integral ko`rsatkichi hayotning davomiyligi hisoblanadi. TSivilizatsiya taraqqiyoti (ilmiy-texnikaning, iqtisodning rivojlanish, qishloq xo`jaligini industrlashtirish, har xil energiyalardan foydalanish - yadro energiyasigacha, yangi mashina va mexanizmlarni yaratilishi, zararkunandalarga qarshi har xil o`g’itlarning qo`llanilishi) inson sog’ligiga salbiy ta`sir etuvchi zararli omillar miqdorini sezilarli darajada ko`paytirmoqda. SHu sababli ushbu omillardan himoyalash inson hayot faoliyatini taminlashning muhim elementi bo`lib qolmoqda.
Insoniyat paydo bo`lgandan boshlab o`zining ko`payishi davomida iqtisodiyotni rivojlantirish bilan birga xavfsizlikning ijtimoiy-iqtisodiy sistemasini yaratdi. Buning oqibatida insonga zararli ta`sirlar sonini oshishiga qaramasdan insonning xavfsizligi darajasi ortdi. Hozirgi vaqtda eng rivojlangan mamlakatlarda insonlarning o`rtacha umr ko`rishi 77 yoshni tashkil qiladi.
“Hayot faoliyati xavfsizligi” kursi inson organizmi va atrof muhit o`rtasidagi murakkab aloqalarni bilish jarayonini ko`zda tutadi. Insonni muhitga ta`siri fizikaviy qonunlar bo`yicha muhitning barcha tashkil etuvchilari (komponentlari)ni qarama-qarshi ta`sirini yuzaga keltiradi. Inson organizmi u yoki bu ta`sirlarni moslashish chegarasidan oshmaguncha og’riqsiz qabul qiladi.
|
| |
