| Metallarni kesib ishlash usullari
Kesib ishlashda turli zagotovkalardan: kuyma, pokovka va boshkalardan foydalaniladi. Zagotovkalar tegishli stanoklarda kesib ishlanadi. Stanoklar ish organlarining xarakatlari asosiy va yordamchi xarakatlarga bo’linadi. Asosiy xarakat zagotovkadan qirindi kesib olish bilan borlik, yordamchi xarakat esa zagotovkadan qirindi kesib olish bilan borlik bo’lmagan xarakatlardir. Masalan, kesuvchi asbobni zagotovkaga keltirish, uni zagotovkadan chetlatish va shu kabi xarakatlar yordamchi xara-katlar bo’ladi. Asosiy xarakat, uz navbatida, bosh xarakat bilan surish xarakatiga bo’linadi.
randalashMetallarni kesib ishlashning asosiy usullari jumlasiga yo’nish, uyish, parmalash, frezalash, jilvirlash va sidirish (protyajkalash) qiradi.
Yo’nish. Bu protsess tokarlik stanoklarida keskich bilan bajariladi
( -rasm, a). Yo’nish protsessida zagotovka aylanma xarakatga, keskich esa buylama yoki kundalang yunalishda ilgarilanma xarakatga keltiriladi. Bunda zagotovqaning xarakati tez sodir bo’ladi va bosh xarakat deb ataladi, keskichning xarakati esa sekinrok bo’ladi va surish xarakati deyiladi. Bosh xarakat kesish xarakati deb, bosh xarakat tezligi esa kesish tezligi deb ataladi.
Randalash. Randalash protsessi kundalang randalash va buylama-randalash stanoklarida keskichlar bilan amalga oshiriladi. Randalash keskichlari, odatda, egik bo’ladi. Kundalang randalash stanoklarida asosiy xarakatni keskich, surish xarakatini esa zagotovka bajaradi; buylama-randalash stanoklarida zagotovka asosiy xarakat kilsa, keskich surish xarakatini bajaradi
O’yish. Bu protsess uyish stanoklarida maxsus keskichlar bilan bajariladi. Bunda uyish keskichiga asosiy (ilgarilama-kaytar) xarakat, zagotovkaga esa surish xarakati beriladi,
Parmalash. Bu protsess parmalash stanoklarida turli kon-struktsiyadagi parmalar bilan bajariladi. Bunda bosh xarakat xam, surish xarakati xam parmaga beriladi. Bosh xarakat parmaning aylanishidan, surish xarakati esa uning uz uki yunalishida ilgarilanma xarakatidan iborat bo’ladi.
Frezalash. Bu protsess frezalash stanoklarida kup tigli asbob-freza bilan bajariladi. Bunda frezaning aylanma xarakat (bosh xarakat) bilan zagotovqaning ilgarilanma xarakati (surish xarakati) kushilishi natijasida qirindi kesib olinadi
Jilvirlash. Jilvirlash protsessi maxsus stanoklarda jilvirlash toshi bilan bajariladi. TSilindrik yuzalar doiraviy jilvirlash stanoklarida, nesi yuzalar esa tekis jilvirlash stanoklarida jilvirlanadi. TSilindrik yuzalarni jilvirlashda zagotovkaga aylanma xarakat berish bilan birga, ilgarilanma-kaytar xarakat (buylama surish xarakati) xam beriladi, jilvirlash toshi xam aylanma xarakat (bosh
xarakat) kiladi, xam kundalang yunalishda, zagotovqaning xar kaytishida kesish chuko’rligi t kadar surilib xam turadi (kundalang surish xarakati). YAsci yuzalarni jilvirlashda bosh (aylanma) xarakat xam, vertikal yunalishda uzlukli (kesish chuko’rligi t kadar) surish xarakati xam jilvirlash toshiga, buylama surish xarakati (ilgarilanma-kaytar xarakat) va kundalang yunalishda uzlukli surish xarakati zagotovkaga beriladi.
|
