Barer sig‘im chastotaga bog‘liq emas. p-n o‘tishning volt – farad
xarakteristikasi 8-rasmda keltirilgan.
Elektron
asboblarni
ishlatishda,
baholashda
va
loyihalashda
modellashtirishdan keng foydalaniladi. Xususan, (10) munosabat statik rejimda
p-n o‘tishning
analitik modelini, VAX esa (5-rasmga qarang), grafik modelini
tasvirlaydi
Dinamik rejimda p-n o‘tishning xususiyatlarini ifodalash uchun ham qator
moddelardan, xususan, dinamik VAXlardan foydalaniladi. Sig‘imlar ta’sirini
e’tiborga olgan holda, ushbu model chegarasida p-n o‘tish tokini quyidagi
ifodadan topish mumkin:
dt
dU
C
U
I
I
Д
)
(
, (15)
bu yerda, I(U) –statik
VAXdan aniqlanadigan tok,
ДИФ
Б
Д
С
C
C
-
ko‘rinishga ega bo‘lib, u p-n o‘tish sig‘imini ifodalaydi.
8-rasm
8-rasm.
p-n
o‘tishning volt - farada xarakteristikasi.
CD(U) sig‘im qiymatlarini bilgan holda, kuchlanishning turli o‘zgarish
tezliklari
dt
dU
/
uchun, ya’ni turli chastotalar uchun
)
/
,
(
dt
dU
U
f
I
xarakteristikalar oilasini qurish mumkin.
Yarimo‘tkazgich asboblarning p- va n- sohalaridan elektrodlar chiqarish
uchun metall-yarimo‘tkazgich kontaktlardan foydalaniladi. Bunday kontaktlar
to‘g‘rilovchi yoki omik (Om qonuniga bo‘ysunuvchi) xususiyatga ega bo‘lishi
mumkin. Ular yarimo‘tkazgichning o‘tkazuvchanlik turiga,
kiritmalar
konsentratsiyasiga, elektronlarning yarimo‘tkazgich va metalldan chiqishishlari
nisbatiga bog‘liq holda hosil qilinadilar.
To‘g‘ri yo‘nalishdagi qarshiligi teskari yo‘nalishdagisidan kichik bo‘lgan
va nochiziqli VAX ga ega kontakt to‘g‘rilovchi kontakt deb ataladi. Qarshiligi
kontaktdan o‘tayotgan tok qiymati va yo‘nalishiga bog‘liq bo‘lmagan kontaktlar
omik kontakt deyiladi. Metalldan yoki yarimo‘tkazgichdan elektronni tortib olish
uchun sarflanadigan ish miqdori chiqish ishi deb yuritiladi va u elektron - volt
(eV) birliklarda o‘lchanadi, 1 eV=1,60∙10-19 Dj.
To‘g‘rilovchi kontaktlar. Metall bilan n–turli yarimo‘tkazgich
orasida
to‘g‘rilovchi kontakt hosil qilish uchun elektronlarning yarimo‘tkazgichdan
chiqish ishi AYaO‘ metallarniki AMYeT dan kichik bo‘lmog‘i lozim. Bunda
AMYeT > AYaO‘ bo‘lgani uchun kontakt sohasidagi yarimo‘tkazgichdan
elektronlar metallga ko‘proq diffu-ziyalanadi, natijada metallning kontakt
sohalari manfiy zaryad-lanadi. Yarimo‘tkazgichning
chegaradosh sohasida esa
asosiy zaryad tashuvchilar soni kamayib, qo‘zg‘almas donor ionlar hisobiga
musbat zaryadlangan qatlam hosil bo‘ladi. Manfiy va musbat qatlamlar hisobiga
elektr maydon va potensial to‘siq hosil bo‘ladi. Yarimo‘tkazgichning solishtirma
qarshiligi metallnikiga qaraganda yuqori bo‘lgani uchun hosil bo‘lgan elektr
o‘tish (metall – yarim-o‘tkazgich) asosan, yarimo‘tkazgich sohasida joylashadi.
Muvozant holatda n – yarimo‘tkazgichnng elektronlari
uchun potensial
to‘siq balandligini belgilovchi kontakt potensiallar farqi, chiqish ishlar farqiga
teng bo‘ladi
