|
Elektrostatik maydonning bajargan ishi
|
| bet | 3/11 | | Sana | 17.06.2022 | | Hajmi | 267.95 Kb. | | #23876 |
Bog'liq Документ Microsoft Word oliy toifa uchun, Bayrog\'imiz-g\'ururimiz, Kompitentli yondashuv tushunchasi, mazmun va mohiyati, Oliy ta\'limda raqamli transformatsiya, galogramma va sun’iy intellekt, HTMLda web sahifalar, Doc1, Mavzu gomogen testning ishonchliligi va validligi, Boboqulov Olmos-Kurs ishi, Рано тест, 5, ASADBEK Raqamli, 4-labaratoriya.Tarmoq xafsizligi, Windows 10 va 11, 5555545454.Elektrostatik maydonning bajargan ishi
Har qanday maydon va shu maydondagi kuchning tabiati bajarilgan ishning ko‘rinishi bilan aniqlanadi. Jumladan, bajarilgan ish yo‘lning trayektoriyasiga bog‘liq bo‘lishi yoki bo‘lmasligi, kuch va maydon tabiatining mezoni bo‘lib xizmat qiladi.
Ikkita qarama-qarshi zaryadlangan plastinkalar orasida zaryadni koʼchirishda bajarilgan ishni hisoblaylik (10.1-rasm). Tabiiyki bu plastinkalar orasida bir jinsli maydon hosil boʼladi. Zaryadga taʼsi etuvchi kuch
10.1-rasm.
|
(10.1)
Demak, bajarilgan ish traektoriya shakliga bogʼliq bo‘lmay, u zaryadning boshlangich va oxirgi vaziyatlari holatiga bilan belgilanadi.
Yopik traektoriyada bajarilgan ish nolga teng.
|
Qo‘zg‘almas nuqtaviy zaryad q0 vakuumda
(10.2)
elektr maydonini hosil qilgan, deb hisoblaymiz. Shu maydonda boshqa nuqtaviy q zaryad harakat qilayotgan va 1 - A nuqtadan 2 – B nuqtaga ko‘chgan bo‘lsin (10.2- rasm).
Elektr maydoni kuchi ta’sirida bajarilgan ish quyidagi integral bilan ifodalanadi
,
, (10.3)
5.Zaryadning potensial energiyasi
Agar qo‘zg‘almas nuqtaviy q0 - zaryadning maydonida q – zaryad 1(r1) - nuqtadan2(r2) - nuqtaga ko‘chirilsa,uning energiyasi o‘zgarib boradi. Bu ish elektrostatik potentsial maydonda bajarilgani uchun q - zaryadning potentsial energiyasi o‘zgaradi:
(2.1)
Zaryadlarning ishorasiga qarab, ular orasidagi o‘zaro ta’sir kuchi tortishish va itarish kuchlaridan iborat bo‘ladi. Ammo zaryadlar orasidagi – radius-vektor ortishi bilan, o‘zaro ta’sir kuchi ko‘rinishiga qaramasdan, potentsial energiya kamayib boradi (3 - rasm). Demak, potentsial maydonda bajarilgan ish q - zaryadning potentsial energiyasining kamayishi hisobiga bajariladi: ,
3 - rasm. O‘zaro ta’sir tortishish va itarish kuchlarining zaryadlar orasidagi masofaga bog‘liqligi Elektrostatik maydonning biror nuqtasidagi zaryadning potentsial energiyasini umumiy holda quyidagi ko‘rinishda yozish mumkin:
Bu ifodadan elektrostatik maydondagi q zaryadning potentsial energiyasi maydonni hosil qilgan qo‘zg‘almas q0 zaryadga ham bog‘liq bo‘lgani uchun zaryadlarning o‘zaro potentsial energiyasi ham deyiladi. Shunday qilib, ikki zaryadning o‘zaro potentsial energiyasi zaryadlar ko‘paytmasiga to‘g‘ri va oralaridagi masofaga teskari proportsionaldir. Q zaryadning W – potentsial energiyasi, elektrostatik maydondagi uning holatiga bog‘liq bo‘lgani uchun, elektrostatik maydonning nuqtalari energetik nuqtai nazardan potentsial deb ataluvchi skalyar kattalik bilan ifodalanadi.
|
| |
