|
1. Elektr zaryad. Zaryadning saqlash qonuni
|
| bet | 4/11 | | Sana | 17.06.2022 | | Hajmi | 267.95 Kb. | | #23876 |
Bog'liq Документ Microsoft Word oliy toifa uchun, Bayrog\'imiz-g\'ururimiz, Kompitentli yondashuv tushunchasi, mazmun va mohiyati, Oliy ta\'limda raqamli transformatsiya, galogramma va sun’iy intellekt, HTMLda web sahifalar, Doc1, Mavzu gomogen testning ishonchliligi va validligi, Boboqulov Olmos-Kurs ishi, Рано тест, 5, ASADBEK Raqamli, 4-labaratoriya.Tarmoq xafsizligi, Windows 10 va 11, 5555545456.Ekvipotensial sirtlar
Nuqtaviy zaryadning maydon kuchlanganlik vektori va potensialini yozaylik:
Bulardan ko£rinadiki, m aium radiusli sferik sirtning hamma nuqtalarida potensial bir xildir. Elektr kuch chiziqlari esa radiuslar bo'yicha yo£nalgan. Demak, elektr kuch chiziqlari bir xil potensialga ega bo£lgan sirtga tik ravishda yo£nalgan boMadi. Elektr kuch chiziqlarini tasvirlovchi maydon kuchlanganligining yoiialishi potensial kamayib ketayotgan tomonga qaratilgandir. Hamma nuqtalarda potensiallari bir xil bo£lgan sirtlarni ekvipotensial sirtlar deb ataladi. Yolg£iz olingan musbat va manfiy nuqtaviy zaryadlar maydoni, musbat va manfiy zaryadlangan ikki parallel plastinkaning bir jinsli maydonini tasvirlovchi kuch chiziqlari va ekvi potensial sirtlar 23 va24-rasmlarda ko'rsatilgan. Bu rasmlarda ekvi potensial sirtlar punktir chiziqlar bilan tasvirlangan. Vakuumda yoki izotrop dielektrikda olingan nuqtaviy zaryad uchun markazidashu zaryad joylashgan sferiksirtlar ekvi potensial sirtlar bo’lib xizmat qiladi. Zaryadlangan tekislik (plastinka) uchun unga parallel turgan tekisliklar ekvi potensial sirtlar bo£ladi. Boshqa holatlarda manzara yana ham murakkabroq bolishi mumkin
Ekvi potensial sirt bo'yichaharakatlanuvchi zaryad hech qanday ish bajarmaydi, chunki sirtning hamma nuqtalarida potensial bir xil bolganligi uchun zaryad ko‘chishida potensialning farqi bolm aydi.
7.Kuchlanganlik va potensiallar farqi orasidagi bog’lanish
Tabiiyki potentsial maydondagi jism potentsial energiyaga ega bo`ladi va maydon kuchlari shu energiya hisobidan ish bajaradi. Masalan elektrostatik maydonda zaryadni ko`chirishda bajarilgan ish shu zaryad potentsial energiyasining kamayishi hisobiga bajariladi. Ya’ni bajarilgan ish zaryadning dastlabki va keyingi potentsial energiyalarining farqiga teng bo`ladi.
A12=П1-П2
Q zaryad hosil qilgan maydonda undan r masofada bo`lgan Qs sinash zaryadining potentsial energiyasi qo`yidagi ifoda bilan aniqlanadi.
Bir xil ishorali zaryadlar uchun QQs>0 va ularning o`zaro ta’sir (itarish) potentsial energiyasi musbat, turli ishorali zaryadlar uchun QQs<0 va ularning o`zaro ta’sir (tortishishi) potentsial energiyasi manfiy bo`ladi.
munosabatni aniqlasak u Qs zaryadning miqdoriga bog’liq bo`lmay, Q zaryad elektr maydonining
undan r masofada turgan nuqtasining xarakteristikasidir. Bu kattalikka potentsial deyiladi.
Potentsial elektrostatik maydonning energetik xarakteristikasidir. Elektrostatik maydonning biror nuqtasining potentsiali shu nuqtada turgan birlik musbat zaryadning potentsial energiyasi bilan aniqlanadigan fizik kattalikdir. U
ifoda yordamida aniqlanadi.
|
| |
