|
Tuzlarning gidrolizlanish tenglamalarini tuzish
|
| bet | 3/5 | | Sana | 19.01.2024 | | Hajmi | 52.5 Kb. | | #140961 |
Bog'liq 1. Elektrolit eritmalari tuzulishi Tuzlarning gidrolizi -1 1-dars 2022, Jorayeva Muxlisa 2 mustaqil ish, taqvim mavzu reja apparat ta`minoti amaliyoti, 1674214624 11-sinf Kimyo (o\'qituvchilar uchun qo\'llanma), 152372286, oksidlanish, Ер ости сувлари жойлашиши шароитга, kimyo 9 uzb, gidralogiya v gidrometriaTuzlarning gidrolizlanish tenglamalarini tuzish. Kuchsiz ko'p asosli kislotalar bilan kuchli asoslardan hosil boigan tuzlarning gidrolizlanishi bosqich bilan boradi (teskari jarayonga — bosqichli dissotsilanishga muvofiq), bunda nordon tuzlar (aniqrog'i, nordon luzlarning anionlari) hosil b o ia d i. M asalan, natriy karbonat Na2C 0 3 ning gidrolizlanishini quyidagi tenglamaiar bilan ifodalash mumkin:
birinchi bosqich
С 0 ^ + Н 20 = НС0з +OH~ yoki Na2C 03 + H20 = N aH C03 + NaOH
2) ikkinchi bosqich
нсо; + н2о = н2со3 + он- yoki NaHC03+H20 = H 2C 03+Na0H
Lekin odatdagi sharoitda gidroliz amalda birinchi bosqich bilan i licklanadi: co ionlar suvning H + ionlarini bogiab, dastlab 11 ,C 0 3 molekulalarini emas, balki HCO^" ionlarini hosil qiladi. Ihmga sabab shuki, НСОз" ionlar H 2C 0 3 molekulalariga qaraganda ancha qiyin dissotsilanadi. Faqat ko'p suyultirilganda va qizdirilI’andagina hosil boigan nordon tuzning gidrolizlanishini e ’tiborga olish mumkin.
N a2C 0 3 ning gidrolizlanish tenglam asini tuzish uchun quyidagi qoidaga asoslanam iz. Tuz kuchli asos bilan kuchsiz kislotadan hosil boigan, shu sababli CO2- ioni (kuchsiz kislota anioni) suvning vodorod ionlarini bogiaydi. C 02f ionda ikkita /aryad boiganligi sababli gidrolizning ikkita bosqichini ko'rib t hiqish va har qaysi bosqich uchun uchtadan tenglama: a) qisqartirilgan ionli shaklda, b) ionli shaklda va v) molekular shaklda yozish kerak. Bunda almashinish reaksiyalarining ionli tenglamalarini yozish qoidalarini e ’tiborga olish lozim.
Umuman gidroliz haqida. Tuzlarning gidrolizi — moddalarning yaxshi 0 ‘rganilgan gidroliziga eng m uhim misollardan biridir.
Umuman gidroliz keng ma’noda — bu turli xil moddalar bilan suv orasida sodir boiadigan almashinib parchalanish reaksiyasidir.
Bunday ta ’rif organik birikm alarning — murakkab efirlar, y o g ia r, uglevodlar, oqsillarning gidrolizini ham , anorganik m oddalarning — tuzlar, galogenlar, galogenidlar, metallmaslar va h. ham gidrolizini o ‘z ichiga oladi. Masalan:
C H 2C O O C2H 5 + H 20 *=± C H 3C O O H + C2H 5OH
C aC2 + 2H 20 <=> C a(O H )2+ C 2H 2
C12H 20 HC1 + HC10
PJ3+ 3 H 20 <=> H 3P 0 3 +3HJ
Minerallarning — alumosilikatlarning gidrolizlanishi natijasida tog‘ jinslari yemiriladi. Tuzlarning (m asalan,N a2C 0 3, N a3P 0 4) gidrolizidan suvni tozalash va uning qattiqligini kamaytirish uchun foydalaniladi.
Yog‘ochning gidrolizi keng k oiam da amalga oshiriladi. Jadal rivojlanayotgan gidroliz sanoati ovqat boim aydigan xom ashyodan (yog‘och, paxta shulxasi, kungaboqar po‘chog‘i, poxol, makkajo'xori o ‘zagi) qator qimmatli mahsulotlar: etil spirt, xamirturush, glukoza, qattiq uglerod (IV) oksid, furfural, metil spirt, lignin va b. ko‘pgina m oddalar ishlab chiqarmoqda.
Tirik organizmlarda polisaxaridlar, oqsillar va boshqa organik birikmalarning gidrolizi sodir boiadi.
Suvdagi eritmalari yoki suyuqlanmalari elektr oqimini o’tkazadigan moddalarga elektrolitlar deyiladi. Kislota, asos va tuzlar elektrolitlardir. Suvdagi eritmalari elektr oqimini o’tkazmaydigan moddalar noelektrolitlar deyiladi.
Suvdagi eritmalari yoki suyuqlanmalari elektr oqimini o’tkazadigan moddalarga elektrolitlar deyiladi. Kislota, asos va tuzlar elektrolitlardir. Suvdagi eritmalari elektr oqimini o’tkazmaydigan moddalar noelektrolitlar deyiladi.
|
| |
