Urtacha molekulyar massa.
Yukori molekulyar birikmalar polidispers bulganligi tufayli ularning
moleklyar massasi urtacha kiymatda olinadi.Odatda ikki tipdagi:
Urtacha rakamli (adadiy) Mn va
Urtacha massaviy Mw molekulyar massa aniklanadi.
Urtacha rakamli molekulyar massa kiymati kuyidagicha ifodalanadi.
Mn =
Nn
...
N
N
Nn
*
Mn
...
N
M
N
*
M
2
1
2
2
1
1
=
Ni
ni
*
Mi
=
ni
Mi
bunda M
1
M
2
...M
n
(Mi) - turli uzunlikdagi makromolekulalarning
molekulyar massalari;
N
1
N
2
... Nn (Ni) muayyan molekulyar massaga ega bulgan
makromolekulalar soni.
Ni
Ni
= ni; ni-1 tipidagi molekulalarning nisbiy mikdori.
Osmotik usul, kimyoviy usul bilan cheka gruxlarni aniklash, krioskopik
va ebulioskopik usullar yordamida topilgan molekulyar massa urtacha rakamli
molekulyar massa M
w
buladi. Urtacha massaviy molekulyar massa umumiy
tarzda kuyidagicha ifodalanadi.
ni
Mi
ni
Mi
М
w
2
Yoruglikning sochilishi (eyilishi) va sedimentatsion muvozanati yordamida
aniklangan molekulyar massa polimerning urtacha massaviy molekulyar massasi
tugrisida ma’lumot beradi. Mw va Mp lardan tashkari yana urtacha viskozometrik
molekulyar massadan xam foydalaniladi.
Oddiy
laboratoriyalar
sharoitida
gidrodinamik
usul
bilan
urtacha
viskozimetrik molekulyar massani aniklash odat bulib kolgan. Urtacha
viskozimetrik molekulyar massa oddiy kopilyar viskozimetrlar yordamida
topiladi. Polimerlarning bir necha konsentratsiyali suyultirilgan eritmalari va
polimer erituvchisi kapilyar viskozimetrdan utkazilib ularning okish vakti
aniklanadi. Gidrodinamik konunlari asosida solishtirma kovushokliklar [Geol]
topilib eritmani okava 0-konsentratsiyasigacha ekstrapolyatsiya kilinadi va
xarakteristik kovushkoklik topiladi. Xarakteristik kovushoklik kiymati molekulyar
massa kiymatiga Mark-Xuving-Flori tenglamasi asosida boglangan
[
] = KM
Bunda K va
berilgan polimer erituvchi sistemasi uchun empirik
topiladigan konstantalar. Viskozometrik usulda topilgan massa Mw va Mp
urtasidagi oralik bulib Mw ga yakinrok buladi.
Nazorat savollari
1. Polimerlarning tuzilishi va nomlanishi .
2. Destruksiya jarayonlari ikki qonuniyatga: tasodifiy va depolimerlanish
qonuniyatlariga bo’ysunishi haqida ma’lumot bering
3. Tabiiy polimerlar bilan bir qatorda sun`iy va sintenik polimerlarga biologik
destruksiyaning ta`siri va ahamiyatini o’rganish.
| 